با توجه به شرایط فعلی اقتصاد ایران ـ جنگ تمام عیار اقتصادی که متوجه ملت ما است ـ حکم فقهی حمایت از کالای ایرانی و پرهیز از مصرف کالاهای خارجی چیست و چگونه می‌توان حمایت از کالای ایرانی و نیز پرهیز از مصرف کالاهای خارجی را در چارچوب موازین فقهی محقق نمود؟
به گزارش شبکه اجتهاد، نخستین جلسه از درس‌گفتار اقتصاد مقاومتی با رویکرد حمایت از کالای ایرانی برگزار شد؛ آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح مطالب بیان شده از سوی حجت‌الاسلام دکتر احمدعلی یوسفی مدیر گروه اقتصاد اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است:
ضرورت پژوهش در فقه اقتصاد مقاومتی
ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی براساس بند یک، اصل صد و دهم قانون اساسی توسط رهبر انقلاب، راهبرد حرکت صحیح اقتصاد کشور را ترسیم می‌کند. اقتصاددانان کشور براین عقیده اتفاق دارند که تنها راه نجات و حل مشکلات کنونی اقتصادی ایران، عملیاتی کردن الگوی اقتصاد مقاومتی است. در این میان وظیفه فقه تعیین احکام تکلیفی و وضعی ارتباط اجزای درون این الگو است. بررسی ابعاد فقهی این بحث کمک خواهد کرد تا در عمل به آن، دچار مشکلات فقهی نشویم.
یکی از ابعاد و عرصه‌های الگوی اقتصاد مقاومتی، بحث مهم حمایت از کالای ایرانی است. در این کلاس بعد از انجام بررسی‌های موضوع شناسی، تلاش می‌کنیم مدل‌ها و الگوهایی برای حمایت از کالای ایرانی ارائه کنیم و خروجی و نتایج مباحث فقهی را برای مقام عمل، به شکل الگو و مدل نشان خواهیم داد.
ارائه مدل و الگو در پایان این دوره
در پایان این دوره إن شالله قوانین صنعت و تجارت مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا معلوم شود کدام قوانین در راستای حمایت از کالای ایرانی و کدام بخش قوانین در تناقض و مزاحمت با این امر است. بعد از بازنگری و بازسازی قوانین بر اساس مبانی فقهی می‌توان آنها را از طریق مجاری رسمی و معتبر حوزه برای نهادهای تصمیم ساز و قانون گذار ارسال کرد.
استکبار جهانی برای مقابله با پیشرفت‌های روز افزون جمهوری اسلامی ایران، جنگ اقتصادی تمام‌عیاری را علیه ملت ایران آغاز نمود؛ و برای پیروزی در این جنگ و کمرنگ کردن حمایت مردم از نظام جمهوری اسلامی ایران، اقتصاد و معیشت عموم مردم را مورد تهدید و حمله قرار داد. برای این منظور بی‌سابقه ترین تحریم‌ها را در حوزه‌های مختلف تجاری و مالی علیه ایران اعمال کرد. این اقدامات با سوء مدیریت‌ها و بی‌تدبیری‌های داخلی ترکیب و موجب بروز رکود و تورم در اقتصاد ایران شد.
اقتصاد مقاومتی راه حل مشکلات اقتصادی کشور
در برابر اقدامات خصمانه دشمن، رهبر معظم انقلاب ایده اقتصاد مقاومتی را مطرح و ستون فقرات آن را تقویت تولید داخلی و ملی تعیین کردند.[۱] رهبری در مورد تولید عباراتی مانند: رمز سعادت ملت، تامین کننده امنیت ملی، اقتدار و پیشرفت، جهاد فی سبیل الله[۲]، اساس اقتصاد، قائمه اقتصاد[۳]، مهمترین بخشی که می‌تواند یک شکوفایی پایدار بوجود بیاورد[۴]، اساس و حلقه اساسی پیشرفت اقتصاد[۵] و یکی از دو عنصر پیشرفت مادی کشور[۶] را به کار برده‌اند.
زیرا با تقویت تولید داخلی امکان ایجاد اشتغال فراهم و همچنین آسیب‌پذیری کشور در جهات مختلف کاهش می‌باید. زمانی تولید داخلی تقویت می‌شود که از کالاهای تولیدی داخلی حمایت لازم صورت گیرد؛ به عبارت دیگر با حمایت از کالای ایرانی تقویت پایدار تولید داخلی صورت می‌گیرد. این موضوع آنچنان اهمیت دارد که رهبری شعار سال ۱۳۹۷ را حمایت از کالای ایرانی تعیین کردند.
پرسش‌های اصلی و فرعی در بررسی فقهی حمایت از کالای ایرانی
پرسش اصلی فقهی:
با توجه به شرایط فعلی اقتصاد ایران ـ جنگ تمام عیار اقتصادی که متوجه ملت ما است ـ حکم فقهی حمایت از کالای ایرانی و پرهیز از مصرف کالاهای خارجی چیست و چگونه می‌توان حمایت از کالای ایرانی و نیز پرهیز از مصرف کالاهای خارجی را در چارچوب موازین فقهی محقق نمود؟
پرسش‌های فرعی مرتبط:
مقصود از کالای ایرانی چیست؟
منظور از حمایت از کالای ایرانی چیست؟
مقصود از کالای خارجی کدام است؟
آثار و پیامدهای مصرف کالاهای خارجی در شرایط فعلی چیست؟
آثار و پیامدهای حمایت از کالاهای داخلی چیست؟
حکم فقهی مصرف کالاهای خارجی در شرایط فعلی براساس ادله اولیه و ثانویه چیست؟
حکم فقهی واردات و مصرف کالاهایی که مشابه داخلی دارند براساس ادله اولیه و ثانویه چیست؟
حکم فقهی مصرف کالاهای داخلی در شرایط جنگ اقتصادی براساس ادله اولیه و ثانویه چیست؟
تبیین جنگ اقتصادی براساس بیان رهبر معظم انقلاب
رهبر معظم انقلاب در سالهای مختلف خطر جنگ اقتصادی علیه ایران را به مسئولین و مردم گوشزد کرده اند. در ادامه به برخی از این موارد اشاره خواهم کرد:
در ابتدای سال ۱۳۸۶: «من برنامههاى استکبار جهانى علیه ملت ایران را در سه جمله خلاصه مىکنم: اول، جنگ روانى؛ دوم، جنگ اقتصادى؛ و سوم، مقابله با پیشرفت و اقتدار علمى. مىخواهند ملت ایران را از لحاظ مسائل اقتصادى در تنگنا قرار دهند.»[۷]
در تاریخ ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۲: «کشور امروز … درگیر جنگ اقتصادی است، … همین‌قدر که ندانید دشمن در صدد حمله است و این حمله از کجا است و چگونه است، باید مطمئن باشید، شکست می‌خورید».
در بیست اسفند ۱۳۹۲: «تحریم‌ها از قبل بود، منتها این تحریم‌ها از حدود زمستان سال ۹۰ تا امروز، تبدیل شده به جنگ اقتصادی، دیگر اسم آن تحریم هدفمند نیست، یک جنگ تمام‌عیار اقتصادی است».
در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۹۵: «جنگ واقعی چیز دیگر است؛ جنگ واقعی جنگ اقتصادی است، جنگ واقعی تحریم است، جنگ واقعی گرفتن عرصه‌های کار و فعّالیّت و فنّاوری در داخل کشور است؛ این جنگ واقعی است. ما را به جنگ نظامی متوجّه می‌کنند تا از این جنگ غفلت کنیم».
در تاریخ دهم اردیبهشت ۱۳۹۷: «اتاق جنگ آمریکا علیه ما عبارت است از وزارت خزانه‌داری آمریکا که همان وزارت اقتصاد و دارایی‌شان است»
فرق اساسی جنگ اقتصادی با جنگ نظامی
جنگ اقتصادی، جنگ اراده‌ها و جنگی است که دشمن برای شکستن اراده‌های مردم به راه می‌اندازد. در جنگ اقتصادی، دشمن اراده‌های رهبران و مردم یک کشور را هدف قرار داده و همسو با خواسته‌های خود می‌کند. فهم جنگ اراده‌ها مشکل بوده و راه‌حل مقابله با آن مشکل‌تر است.
در این جنگ هر طرفی پیروز شود، پیروزی او پایدارتر از پیروزی در جنگ‌های معمولی است؛ کما اینکه هر طرفی مواجه با شکست شود، شکستش بادوام‌تر خواهد بود. چون اراده‌ها تابع باورهای ذهنی انسان تغییر می‌کند. در واقع شکست و تسلیم، تبدیل به سبک زندگی رهبران و مردم یک کشور می‌شود و به راحتی رهبران و مردم کشور با خواست دشمن وارد مذاکره خواهند شد و تسلیم مطالبات دشمن می‌شوند.
———————————
منابع:
۱٫ ستون فقرات اقتصاد مقاومتی که ما عرض کردیم، عبارت است از تقویت تولید داخلی (بیانات در جمع کارگران ۹/۲/۱۳۹۴).
۲٫ تولید در یک گسترهى وسیع باید شعار ملت باشد. تولید کار، تولید علم، تولید فناورى، تولید ثروت، تولید معرفت، تولید فرصت، تولید عزت و منزلت، تولید کالا و تولید انسانهاى کارآمد؛ اینها همه تولید است. رمز سعادت ملت ما در این است که در این گسترهى وسیع، هم دولت و هم ملت، بر این تولید همت بگماریم. این تأمینکنندهى امنیت ملى و اقتدار و پیشرفت کشور است؛ این یک جهاد است (بیانات در صحن جامع رضوى، ۰۱/ ۰۱/ ۱۳۸۵).
۳٫ تولید، اساس اقتصاد است؛ قائمهى اقتصاد در کشور است (بیانات در دیدار فعالان بخش هاى اقتصادى کشور، ۲۶/ ۰۵/ ۱۳۹۰).
۴٫ براى اقتصاد یک کشور، مهمترین بخشى که مىتواند یک شکوفائى پایدار را به وجود بیاورد، تولید است (بیانات در جمع مردم و کارکنان صنعت نفت عسلویه، ۰۸/ ۰۱/ ۱۳۹۰).
۵٫ تولید ملّى، اساس و حلقهى اساسى پیشرفت اقتصاد است (بیانات در حرم رضوی، ۱/۱/۱۳۹۳).
۶٫ پیشرفت مادى کشور در درجهى اول، متوقف بر دو عنصر است: یک عنصر، عنصر علم است؛ یک عنصر، عنصر تولید است (بیانات در دیدار کارگران نمونه سراسر کشور، ۰۸/ ۰۲/ ۱۳۸۹).
۷ . بیانات در حرم رضوی ۱/۱/۱۳۸۶٫
