نجف لکزایی: آیت‌الله بروجردی به مساله رهبری و مرجعیت یک نگاه کاملاً راهبردی داشت. برخی به دنبال این امر هستند که آیا آیت‌الله بروجردی به مساله ولایت‌فقیه اعتقاد داشت یا خیر، ولی اگر کسی عملکرد ایشان را مشاهده کند دیگر جایی برای این بحث‌ها باقی نمی‌ماند.
به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «درایت اجتماعی سیاسی» از سلسله پیش کنگره‌های نکوداشت آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) با سخنرانی آیت‌الله سیدمحمدجواد علوی بروجردی و حجج‌اسلام والمسلمین نجف لکزایی و سیدصادق محمدی در کتابخانه مسجد اعظم قم، به همت انجمن اصول فقه و با همکاری انجمن ارتباطات و تبلیغ برگزار شد.
آیت‌الله علوی بروجردی در این نشست با اشاره به اینکه مستشرقین بیان کرده‌اند، دو عامل مرجعیت و عاشورا، شیعه را در طول تاریخ حفظ کرده است، اظهار داشت: در مساله مرجعیت، این سؤال پیش می‌آید، مرجعیت برای حفظ کیان و تفکر شیعه چه هنر و جوهره‌ای داشته است؛ یکی از تأکیدات آیت‌الله بروجردی روی حفظ قشر میانی روحانیت بود.
استاد حوزه بیان کرد: مرجعیت رأس سازمان روحانیت است و طلاب تازه ورود نیز طبقه اول حوزه را تشکیل می‌دهند؛ روحانیونی که به عنوان امام جماعت، واعظ، روضه‌خوان و مبلغ و… که قشر میانی روحانیت هستند و در حال فعالیت هستند، مورد تأکید آیت‌الله بروجردی بودند.
او گفت: اگر شهری فاقد عالم بود ایشان عالمی را به این شهر گسیل می‌داشت و از او حمایت می‌کرد؛ ایشان علمای مستقر در بلاد را همیشه حمایت می‌کرد، حتی اگر این افراد مردم را از تقلید ایشان وا می‌داشتند و حتی از نظر علمی با ایشان موافق نبودند.
اعتماد زیادی به علمای بلاد داشت
آیت‌الله علوی بروجردی اظهار کرد: ایشان اعتماد بسیار زیادی به علمای بلاد داشت و از هر شهری که وجوهات برای دفتر ایشان می‌فرستادند بیان می‌کرد، ما در آن شهر علمایی داریم که مورد اعتماد و وکیل ما هستند و شما باید این وجوه را به آن‌ها بدهید و از طریق این علما این وجوهات به دفتر قم فرستاده شود.
تولیت مسجد اعظم یادآورشد: پدر من نقل می‌کرد، روزی در محضر این مرجع بزرگ بودیم؛ عده‌ای از یک روستا مبلغ ۲۵ تومان وجه خدمت ایشان دادند؛ آیت‌الله بروجردی فرمود، آیا شما در آن ولایت عالمی دارید، آن‌ها گفتند شخصی به نام شیخ حسن در آن بلاد فعالیت تبلیغی انجام می‌دهند؛ این مرجع فرمود، شما سلام من را به شیخ حسن ما برسانید و ایشان این پول را به ما می‌دهد؛ این در حالی بود که ایشان اصلاً آن فرد را نمی‌شناخت، ولی این بحث را براین مطلب گفت که هرکسی که برای شیعه خدمت می‌کند از ما است و ما میخواهیم این عالم در شهر خود اوج بگیرد.
استاد خارج حوزه علمیه قم بیان کرد: هیچ‌گاه پول هنگفتی در دفتر ایشان تجمیع نمیشد، بلکه ایشان در زمان ارتحال مقدار زیادی قرض داشت و به‌رغم تمام نیازی که این دفتر برای شهریه طلاب و امور مسلمین داشت ایشان این پولها را به همان علما میداد تا در همان مناطق خدمت کنند.
او گفت: حزب بعث عراق، پیش از انقلاب برای توسعه خود به مخالفت با مرجعیت پرداخت؛ آن‌ها در کنفرانس خود به این نتیجه رسیدند که باید قشر میانی مرجعیت و مردم را از مرجعیت جدا کنیم؛ آن‌ها قشر میانی از جمله امام جماعت واعظ و… را از میان برداشتند تا مرجعیت را کمرنگ کنند.
در هیچ شهری دفتر کاری باز نکرد
آیت‌الله علوی بروجردی اظهار کرد: مرحوم آیت‌الله بروجردی در هیچ شهری دفتر باز نکرد و می‌گفت، مسجد و خانه هر عالم، دفتر من است و به همین دلیل سعی می‌کرد علمای بلاد را تقویت کند.
تولیت مسجد اعظم یادآورشد: آیت‌الله گلپایگانی نقل می‌کرد، آیت‌الله بروجردی به یکی از علمای بلاد که مردم را از تقلید ایشان باز می‌داشت و به شدت در منبر علیه این مرجع تقلید سخن می‌گفت، بدون اینکه وی متوجه شود به این شخص کمک می‌کرد، زیرا بیان می‌کرد که این فرد انسان مفیدی برای مردم آن بلاد است و به‌رغم اینکه با من میانه خوبی ندارد، ولی برای مردم شهرش مفید است و باید تقویت شود.
استاد حوزه بیان کرد: امروز نیاز داریم که بزرگانی در شهرهای کوچک مستقر کنیم زیرا این شهرها در حال خالی شدن است و اگر این اتفاق بیافتد ارتباط مردم با مرجعیت کمتر خواهد شد و باید مراقب این پدیده خطرناک باشیم.
او گفت: آیت‌الله بروجردی به شدت روی مساله تبلیغ علما و شاگردان تأکید داشت؛ مراجع و بزرگان در ایام تبلیغی برای تبلیغ به شهرهای کوچک و بزرگ می‌رفتند؛ ایشان مبلغان را به شکل مستقیم به روستاها و مناطق نمی‌فرستاد بلکه آن‌ها را در هر منطقه معرفی می‌کرد تا آن عالم بتواند روی آن‌ها کنترل داشته باشد.
آیت‌الله علوی بروجردی اظهار کرد: در زمان طاغوت که ابزار رسانه به این شکل توسعه نداشت، روحانیون و مبلغان بودند که پیام مرجعیت را به همه مردم می‌رساندند؛ ایشان بزرگانی چون شهید صدوقی و امام موسی صدر را برای تبلیغ فرستاد که این همه تأثیرگذار بودند.
احترام ویژه آیت‌الله بروجردی به سید ابوالحسن اصفهانی
تولیت مسجد اعظم یادآورشد: آیت‌الله بروجردی احترام فوق‌العاده‌ای بر مرجع وقت آن زمان داشت؛ زمانی که از ایشان در خصوص مرجعیت سؤال شد فرمود، امروز علم اسلام بر دوش آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی است و در این خصوص دیگر نباید سؤال کرد.
استاد خارج فقه و اصوا حوزه علمیه قم اظهار کرد: آیت‌الله ابوالحسن اصفهانی زمانی بیان کرد در احتیاطات به حجت‌الاسلام بروجردی مراجعه کنید؛ مرحوم آیت‌الله حجت بیان کرد که ما شنیدیم که مرحوم سید ابوالحسن بیمار است و اطبا گفته‌اند که ایشان باید به ایران برود؛ پس از آن جلسه‌ای برای استقبال ایشان برگزار شد؛ در آن جلسه مرحوم حجت فرمود، باید نظر آیت‌الله بروجردی را بگیریم، زیرا در آن جلسه بحث بر سر استقبال از ایشان در مسیر سلفچگان یا ورودی قم بود، ولی ایشان فرمود، برای استقبال از ایشان باید قطعاً به مرز رفته و در شهرها نیز برنامه‌ای برای استقبال از ایشان داشته باشیم.
آیت‌الله علوی بروجردی در پایان گفت: آیت‌الله شبیری زنجانی بیان کردند، من شنیده‌ام آیت‌الله بروجردی کفش‌های آیت‌الله خویی را پیش پایش جفت کرد، این مساله نشان می‌دهد این مرجع بزرگ شیعیان با این خصوصیات منحصر به فرد و با این تواضع در عین بزرگی به این جایگاه رسیدند.
آیت‌الله بروجردی(ره) و ارتقاء جایگاه «مرجعیت شیعی»
حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی دیگر سخنران این نشست گفت: ویژگی مهم سیره سیاسی آیت‌الله بروجردی این است که ایشان در عرصه سیاست کمتر صحبت کرده و نوشته است، ولی عمل این مرجع فقید بیانگر زوایای فکر سیاسی ایشان است.
استاد حوزه علمیه قم افزود: سیره سیاسی ایشان را می‌توان با بحث امامت و رهبری به خوبی توضیح داد؛ آیت‌الله بروجردی به مساله رهبری و مرجعیت یک نگاه کاملاً راهبردی داشت؛ در تفکر امامت، سیاست یک شان از شئون امام مسلمین، است. در دوره‌ای که دولت وجود نداشت، تربیت جماعت صالح و تربیت پیروان، محور عملکرد بزرگان دین و ائمه(ع) بوده است.
لکزایی اظهار کرد: ایشان در سطح ایران در خصوص مشروطه و جنگ جهانی اول و دوم مساله رضاشاه و بحث نفت و جبهه ملی و آیت‌الله کاشانی مباحث خاصی مطرح کرد که دارای نکات بسیار دقیقی است؛ سطح دوم رهبری ایشان در عرصه جهان است، زیرا ایشان جایگاه مرجعیت شیعی را ارتقا دادند.
به‌دنبال توانمند ساختن جامعه شیعیان بود
رئیس پژوهشگاه دفتر تبلیغات اسلامی بیان کرد: آیت‌الله بروجردی به دنبال توانمند ساختن جامعه شیعیان بود؛ بزرگ‌ترین کار امام موسی صدر، توانمند ساختن شیعیان لبنان بود که ایشان نیز فرستاده مرحوم آیت‌الله بروجردی بود؛ وقتی این توانمندسازی انجام شود امورات مرتبط به توانمندسازی در ابعاد مختلف نیز شکل می‌گیرد.
او گفت: سطح دیگر رهبری ایشان، نگاه جهانی است؛ ایشان به کشور آمریکانماینده اعزام کرد و این در حالی است که منابع مالی ایشان محدود بود؛ در همان مقطع در اوایل استقرار در قم که مشکلی برای شهریه دادن به وجود آمده بود ایشان نشان داد چه مقدار به خدا توکل دارد و اجازه نمی‌دهد که هیچ‌گاه برای این مسائل به کسی رو بزند.
این استاد حوزه افزود: برخی به دنبال این امر هستند که آیا آیت‌الله بروجردی به مساله ولایت‌فقیه اعتقاد داشت یا خیر، ولی اگر کسی عملکرد ایشان را مشاهده کند دیگر جایی برای این بحث‌ها باقی نمی‌ماند؛ نگاه ایشان به عزت شیعیان در جهان و نگاهی فراملی و فرا ادیانی داشت.
لکزایی در پایان سخنانش اظهار کرد: امروزه در یک وضعیت انحطاط امنیتی در جهان اسلام به سر می‌بریم؛ امروزه تنها دینی هستیم که پیروانش همدیگر را می‌کشند و به همین دلیل امروز نیازمند نگاه و جامعیت فکر و عمل آیت‌الله بروجردی هستیم.
ایجاد بسترسازی برای شکل‌گیری انقلاب
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدصادق محمدی رئیس انجمن اصول فقه حوزه از دیگر سخنرانان این نشست، با اشاره به تعبیر مقام معظم رهبری در خصوص شخصیت آیت‌الله بروجردی که ایشان زمینه‌ساز انقلاب اسلامی بود، اظهار کرد: این مساله معنی و مفهوم بسیاری برای فهم ما از مشی و رفتار این مرجع عظیم الشان دارد.
رئیس انجمن اصول حوزه یادآورشد: آیت‌الله بروجردی با ایجاد و نگاه این ظرفیت عظیم حوزه، بستر مناسبی برای شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایجاد کرد.
او گفت: آیت‌الله بروجردی شخصیتی جهانی بود به شکلی که جرج جرداق پس از تألیف کتاب مرتبط با امام علی(ع) بیان می‌کند، شخصی در جهان را بالاتر و عظیم‌تر از شما نیافتم که این کتاب را به او اهدا کنم.
یک قدم برای رسیدن به «مرجعیت» برنداشت
محمدی بیان کرد: آقامیرزا محمد قمی، رابط بین آیت‌الله بروجردی و الازهر بود که در بیانی آورده است شیخ اکبر الازهر، زمانی که نامه آیت‌الله بروجردی را تحویل می‌گرفت، می‌ایستاد و این نامه را می‌بوسید.
این استاد حوزه علمیه قم افزود: آیت‌الله بروجردی یک فکر منظم و منسجم برای اتحاد مسلمین داشت و به همین دلیل توانست این جامعه عظیم اسلامی را گردهم بیاورد و مسلمانان در همه عناصر با هم ارتباط مثبت داشتند.
رئیس انجمن اصول فقه حوزه علمیه قم در پایان خاطرنشان کرد: آیت‌الله صافی در کتاب خود مرقوم کرده است، آیت‌الله بروجردی می‌فرمود من یک قدم برای رسیدن به مرجعیت برنداشتم؛ پس از فوت مرحوم نائینی از تبریز نامه نوشته می‌شود و از آیت‌الله بروجردی رساله‌ای می‌خواهند که ایشان بیان می‌کند به آیت‌الله اصفهانی مراجعه کنید، چون با شرایطی که من در بروجرد دارم، این رساله موجب تفرقه است.
لازم به ذکر است، کنگره نکوداشت آیت‌الله العظمی بروجردی با حضور مراجع، علما، اساتید و فضلا ۱۹ اسفندماه سال جاری در قم برگزار می‌شود.
