اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از شبهاتی که وهابیت در سال‌های اخیر در رابطه با شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها مطرح می‌کنند، این است که عزاداری برای حضرت زهرا سلام‌الله علیها مختص به چند سال اخیر بوده و سابقه‌ای از عزاداری ایشان در قرون گذشته یافت نمی‌شود.
بااینکه این شبهه از اساس، غلط است و در طول تاریخ، شواهد زیادی از عزاداری اهل‌بیت و علمای شیعه برای شهادت صدیقه کبری سلام‌الله علیها داریم، این مسئله واضح است که به علت تقیه شدید شیعه در زمینه فاطمیه و خلفا، این عزاداری به اندازه عزاداری محرم بزرگ و علنی نبوده است و شدت و حدت آن به‌مراتب از عزاداری در محرم کمتر بوده است؛ زیرا اکثر حکومت‌های جهان اسلام، در دست اهل سنت بوده و به‌شدت، با عزاداری و ذکر فاطمیه و حتی بردن نام حضرت زهرا سلام‌الله علیها مخالفت می‌شد!
یک نمونه از این وقایع، حدیثی است که عالم بزرگوار محمد بن المشهدی در کتاب المزار در صفحه ۱۳۷ نقل می‌کند:
«بشار المکاری نقل می‌کند که می‌گوید خدمت امام صادق علیه‌السلام رسیدم و ایشان در حال تناول خرما بودند و به من تعارف کردند و من گفتم یک‌چیزی در راه آمدن به اینجا دیدم که غیرت مرا گرفت و قلبم به درد آمد. امام فرمودند چه دیدی؟ گفتم در مسیر یکی از مأموران حکومت را دیدم که به سر یک زن می‌کوبید و او را به سمت زندان می‌برد و آن زن می‌گفت پناهگاه من خدا و رسولش هستند. از مردم پرسیدم برای چه این کار را با آن زن می‌کنند؟ مردم گفتند که او بر زمین خورد و بعدش گفت: لعنت خدا بر کسانی که به تو ظلم کردند یا فاطمه! و مأموران ریختند و آن بلا را سرش درمیاورند. بشار می‌گوید دیدم امام صادق دیگر خرما نخوردند و بسیار گریه کردند تا دستار و محاسن و سینه ایشان از گریه خیس شد. (الی‌آخر حدیث)»
این مطلب، نشان از برخورد بسیار تند حکومت با کسانی بود که کوچک‌ترین اشاره و فعالیتی درباره حضرت زهرا سلام‌الله علیها انجام می‌دادند و به همین دلیل، عزاداری حضرت زهرا سلام‌الله علیها در زمان‌های قدیم به وسعت و بزرگی عزاداری محرم برگزار نشد. منتها شواهد بسیاری از عزاداری اهل‌بیت و سادات و علماء و سایر مردم برای حضرت زهرا سلام‌الله علیها موجود است که برخی از آن‌ها را بر اساس تاریخ تقریبی وقوع آن‌ها ذکر می‌کنیم:
۱- گریه رسول‌الله صلی‌الله علیه و آله درزمانی که شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها را پیش‌بینی کردند. (امالی شیخ طوسی، ج۱، ص۱۸۸؛ امالی صدوق، ص۶۸)
۲- گریه رسول‌الله صلی‌الله علیه و آله در جای دیگر هنگام پیش‌بینی شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (ابن طاووس، الطرف، ص۳۸)
۳- گریه رسول‌الله صلی‌الله علیه و آله در هنگام صرف غذا برای شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (ابن‌أبی‌جمهور أحسائی، عوالی اللئالی، ج۱، ص۱۹۹؛ بحار الانوار، ج۹۸، ص۴۴)
۴- گریه رسول‌الله صلی‌الله علیه و آله هنگام رحلتشان برای شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (خزاز قمی، کفایۀالاثر، ص۲)
۵- گریه امیرالمؤمنین و حسنین علیهم‌السلام در هنگام شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (محمدمهدی حائری، الکوکب الدُرّی، ص۲۵۱)
۶- گریه امیرالمؤمنین علیه‌السلام در هنگام غسل حضرت زهرا سلام‌الله علیها (محمدمهدی خراسانی، ماتمکده، مجلس سوم)
۷- گریه امیرالمؤمنین علیه‌السلام بعد از کفن حضرت زهرا سلام‌الله علیها و خواندن اشعاری درباره ایشان. (شیخ طوسی، سراج الملوک، ص۱۱)
۸- جزع امیرالمؤمنین علیه‌السلام هنگام وصیت کردن حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (مجلسی، بحار الانوار، ج۴۳، ص۲۰۱)
۹- گریه امیرالمؤمنین بعد از دفن حضرت زهرا سلام‌الله علیها و خواندن اشعاری درباره ایشان. (مالکی، الفصول المهمّۀ، ص۱۴۱)
۱۰- گریه حسنین علیهماالسلام و غش کردن و بر زمین افتادن امیرالمؤمنین علیه‌السلام در هنگام شنیدن خبر شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (اربلی، کشف الغمۀ، ج۱، ص۴۷۲)
۱۱- گریه حسنین علیهماالسلام و ملائک آسمان به خاطر گریه آن‌ها در هنگام دفن حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (مجلسی، بحار الانوار، ج۴۳، ص۱۷۴ تا ۱۷۹)
۱۲- جزع شدید امیرالمؤمنین علیه‌السلام و گریه شدید ایشان هنگام شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (مسعودی، مروج الذهب، ج۲، ص۲۹۱؛ شبلنجی، نورالأبصار، ص۵۳)
۱۳- زیارت قبر حضرت زهرا سلام‌الله علیها بعد از دفن ایشان توسط اهل‌بیت علیهم‌السلام و گریه و جزع آن‌ها در آنجا. (سکاکینی، امهات المؤمنین، ص۱۹۸)
۱۴- گریه امیرالمؤمنین علیه‌السلام بر مصائب حضرت زهرا سلام‌الله علیها به نقل از ابن عباس در بعد از عاشورا. (ابن شاذان، الفضائل، ص۱۴۱)
۱۵- گریه امیرالمؤمنین علیه‌السلام هنگام شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (مجلسی، بحار الأنوار، ج۴۳، ص۱۷۸)
۱۶- برگزاری مراسم عزاداری توسط امیرالمؤمنین علیه‌السلام برای حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (صدوق، علل الشرایع، ج۱، ص۱۸۵)
۱۷- گریه و عزاداری اهل‌بیت علیهم‌السلام برای حضرت زهرا سلام‌الله علیها تا مدت‌ها بعد از شهادت ایشان. (الزهرا فی السنه و التاریخ و الادب، ۵۵۲، به نقل از کتاب «الصوارم الحاسمۀ»)
۱۸- ضجه و گریه کردن مردم مدینه در زمان خبردار شدن از شهادت و دفن حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (طبری، دلائل الإمامۀ، ص۱۳۷)
۱۹- طوفانی شدن شهر مدینه بر اثر گریه مردمش در زمان خبردار شدن از شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (کتاب سلیم بن قیس هلالی، ص۳۹۲)
۲۰- گریه امام صادق علیه‌السلام در زمان یادآوری فاطمیه و امر به گریه در عزای حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (خصیبی، الهدایۀالکبری، ص۴۱۷)
۲۱- گریه امام صادق علیه‌السلام در زمان یادآوری فاطمیه توسط بشار المکاری. (ابن‌مشهدی، المزار، ص۱۳۷)
۲۲- گریه عبدالله بن حسن بن امام مجتبی علیه‌السلام (معروف به عبدالله المحض) و جماعتی از آل ابی‌طالب در عزای حضرت زهرا سلام‌الله علیها. (ابن‌شهرآشوب، مثالب النواصب، به نقل از «الهجوم علی بیت فاطمه»، ص۲۹۴)
۲۳- گریه طولانی امام کاظم علیه‌السلام در هنگام نقل حدیث از نبی اکرم در باب اینکه خانه حضرت زهرا سلام‌الله به‌منزله حجاب الله است و ذکر فاطمیه توسط ایشان. (ابن طاووس، طرف، ص۱۴۶)
۲۴- گریه شدید امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در روز سوم جمادی‌الثانی به نقل از سید باقر هندی از شعرای عراق. (جواد شبّر، ادب الطف، ج۹، ص۲۲۵)
چنانچه در بالا آمده و اسنادش هم ذکر شده، عزاداری و گریه برای حضرت زهرا سلام‌الله علیها از قبل از شهادت ایشان وجود داشته و هر زمان که اهل‌بیت، فراغتی برای اقامه عزا داشتند به این کار اهتمام می‌ورزیدند.
نویسنده: محمدباقر پوسانی، پژوهشگر حوزه علمیه قم
