آیین رونمایی کتاب «الف لام خمینی» با حضور و سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین ناطق نوری، حجت‌الاسلام والمسلمین پورمحمدی و هدایت الله بهبودی، نویسنده کتاب و حجت‌الاسلام والمسلمین رسول جعفریان در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری برگزار شد.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، حسینی‌پور مدیرعامل موسسه خانه کتاب در بخش ابتدایی آئین رونمایی از کتاب «الف لام خمینی»، گفت: چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ره)، فرصت مناسبی است که زندگانی آن بزرگوار بر پایه منابع و اسناد متقن، منتشر شود. در کتاب «الف لام خمینی» هم سیمای مردی فیلسوف و عارف را می‌بینیم و هم مبارزی را که در راه اعتقاد خود از هیچ‌یک از قدرت‌های کوچک و بزرگ عصر خود چه در شرق عالم و چه در غرب عالم نمی‌هراسید. فقط به خدا توکل داشت و در پرتو نگاه عارفانه به هستی، نیروی معجزه‌آسای مردم را به معنی واقعی کلمه قبول داشت. اگر چه شخصیت سیاسی امام (ره) بر وجوه مختلف شخصیتی‌اش سایه افکنده، ولی امام راحل فقیهی بزرگ، فیلسوفی نوآور، عارفی وارسته و معلمی سترگ بود.
حسینی‌پور: نباید به امام (ره) نگاه یک‌سویه داشته باشیم
وی افزود: اما نباید به امام (ره) نگاه یک‌سویه داشته باشیم و یک وجه شخصیت آن عزیز را بزرگ جلوه دهیم و سایر وجوه شخصیتی این مرد بزرگ را نادیده بگیریم. امام خمینی (ره) به همان نسبت که رهبری سیاسی بود، در علم سیاست و اندیشه شیعی، در باب حکومت و از زمانه جلوتر در فقه هم نوآور بود. ایشان در فلسفه، عرفان، شعر عاشقانه و عارفانه و در یک کلام، حکیمی بود جامع و عالمی بود با آگاهی گسترده به همه علوم که در این اقیانوس بیکران، هرکس به‌‌اندازه ظرفیتش باید بهره گیرد.
مدیرعامل موسسه خانه کتاب در ادامه با معرفی نویسنده کتاب نیز گفت: هدایت‌الله بهبودی هم شخصیتی فرهنگی و خوشنام در عرصه تاریخ و ادبیات است. پیشتر اثر مهم «شرح اسم» را تدوین و منتشر کرده که با استقبال چشمگیر علاقه‌مندان روبه‌رو شد. نگاه وی به موضوع تحقیق هرچند همدلانه است، ولی تماماً بر منابع اصیل و روایت‌های صحیح استوار است. هرگز در کار تحقیق احساساتی نمی‌شود و به هیچ وجه به نگرش مخالف به دیده کین و خشم نمی‌نگرند و همین است که کار وی را ارجمند و قابل اعتماد قرار می‌دهد. مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی نیز با نشر چنین آثاری نشان داده که اهمیت و قدر چنین محققانی را می‌داند و انتشار این آثار در جهت آگاهی‌بخشی و انتشار آثار ماندگار است.
حسینی‌پور همچنین اظهار کرد: مؤسسه خانه کتاب همواره بر این مهم التفات داشته که توجه ویژه‌ای به آثار اصیل و مرتبط به باورها و اعتقادات قاطبه مردم داشته باشد. نشست‌های نقد و بررسی و رونمایی همواره و به‌طور مرتب در خانه کتاب (سرای اهل قلم) برگزار می‌شود. در چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی نیز خانه کتاب برنامه‌های ویژه‌ای تدارک دیده است که بعضی از این برنامه‌ها با همکاری نهادهای مرتبط با این امر صورت می‌گیرد یا اینکه خانه کتاب خود متولی برگزاری چنین برنامه‌هایی است. تاکنون چند نشست و آئین بزرگداشت برگزار شده و تا پایان سال این روند ادامه خواهد داشت. ما از برنامه‌ها و نشست‌هایی که آثار اصیل و تحقیقی را به‌ویژه به جوانان معرفی می‌کنند، استقبال می‌کنیم. به امید تداوم راه و منش و بینش آن امام راحل توسط جوانان این مرز و بوم.
ناطق نوری: امام خمینی(ره) شخصیتی جامع و سرّ تاریخی است
حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر ناطق نوری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در آئین رونمایی از کتاب «الف لام خمینی»، گفت: کتاب‌های زیادی درباره امام، نهضت و تاریخ انقلاب را خوانده‌ام و خودم هم در متن حوادث آن روزگار بوده‌ام و به‌عنوان طلبه کوچکی نقش مختصری نیز داشتم، از این‌رو خوب می‌توانم حوادث واقعی را با آنچه در کتاب‌ها بیان می‌شود، تطبیق دهم و درباره آن‌ها قضاوت کنم.
وی ادامه داد: واقعا معرفی و شناخت شخصیتی مثل امام بسیار سخت است. جامعیت ایشان جمع اضداد است. حضرت امیر‌المومنین (ع) در موقع قضاوت بسیار قاطع برخورد می‌کرد، در هنگامی که مورد قضاوت قرار می‌گرفت عادل بود، موقع جنگ همچون شیر غرش می‌کرد و در مواجهه با کودکان یتیم بسیار مهربانانه با آن‌ها بازی می‌کرد تا صدای خنده آن‌ها را بشنود. آن حضرت هنگامی که لازم بود با‌عاطفه برخورد می‌کرد، موقعی که لازم بود با شجاعت و در مواقع قضاوت با قاطعیت برخورد می‌کرد. امام نیز دارای چنین شخصیتی بود.
ناطق نوری بیان کرد: کتاب هدایت‌الله بهبودی را تا حد زیادی مطالعه کردم. در بین کتاب‌هایی که در این زمینه خوانده‌ام، این کتاب دارای قلمی زیبا و روان است که انسان را برای خواندن و ادامه‌دادن متن ترغیب می‌کند. او متن تاریخ را به‌صورت مستند و با ذکر منابع ارائه کرده و همچنین به ابعاد مختلف زندگی امام نیز اشاره کرده است. البته ایراداتی که در دیگر کتاب‌های تاریخ نیز وجود دارد در این اثر هم دیده می‌شود. نویسنده همچنین ابعاد وجودی، فقهی، عرفانی و اخلاقی امام را بسیار زیبا، خوب، مستند و پرجاذبه بیان کرده است.
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به عنوان کتاب نیز گفت: اسم کتاب بسیار جالب است. «الف لام خمینی» مانند حروف مقطعه قرآن اسرار بسیاری در آن نهفته است و نشان‌دهنده این است که امام خمینی (ره) شخصیتی جامع و سرّ تاریخی است که به آسانی همه ابعاد وجودی‌اش قابل شناخت نیست و شناخت تمامی این ابعاد، نیازمند گذر زمان است. انسان اگر جز برای خدا کار کند، اینطور بار نمی‌آید.
پورمحمدی: امام خمینی (ره) با خودش، خدایش و با مردمش صادق بود
حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی پورمحمدی، دبیرکل مجمع روحانیون مبارز، از دیگر سخنرانان این آئین، گفت: در حضور فرهیختگان و در محفلی به نام نامی بزرگِ تاریخ معاصرمان، تاریخ‌ساز، دوران‌ساز و تمدن‌ساز الهی‌مان حضرت امام (ره) دور هم جمع شدیم تا از آن بزرگ یاد کنیم و مروری بر تاریخ و زندگی او داشته باشیم. فرصت خوبی است که پس از ۴۰ سال از امام صحبت کنیم. هرچند در این فرصت‌های کوتاه حتی به‌‌اندازه نمی‌هم نصیب نمی‌شود، ولی باید فرصت را غنیمت دانست.
وی افزود: شخصیت امام به حق کلمه‌الله و روح‌الله بود. خداوند در قرآن کلمه طیبه را مثل یک درخت پاک‌نهاد با ریشه‌های عمیق و محکم و شاخ و برگ‌هایی که در آسمان گسترده شده، بیان کرده که به هرکس در هرجهت و در هر زمان ثمره می‌دهد. خداوند اذن داده که کلمه طیبه برای همیشه به همگان خیر برساند. شخصیت امام مصداقی از این کلمه است.
پورمحمدی، تصریح کرد: امام شخصیت نظری فوق‌العاده‌ای داشت. یک فیلسوف تمام عیار با قامت فیلسوفانه بسیار عمیق، بلند و صاحب‌نظر و شخصیتی صاحب‌مسلک در حوزه عرفان بود. در شرایط خاص و ویژه زمان خود که فلسفه جزو علوم حاشیه‌ای محسوب می‌شد، امام در قله فلسفی و عرفانی با مشرب اصولی عمیق نزدیک به بزرگان اصولی تاریخ معاصر قرار داشت. از اواسط قرن دوازده تا اواسط قرن سیزده نقطه اوج اصولی‌ها بوده که امام در این میان سری بلند کرده است. همچنین ایشان در بحث‌های دیگری مانند فقه نیز سرآمد بودند. در موضوعات مختلف در هر عرصه‌ای جایگاه عالی را احراز کرده و نظریه‌پرداز و نقاد بود.
دبیرکل مجمع روحانیون مبارز ادامه داد: امام مستجمع یک حوزه گسترده نظری است و تجمیع این ابعاد نظری خود حکایت از عُلُو جایگاه نظری، علمی و فکری امام دارد. اما روی دیگر سکه درباره امام نیز به اوج طعنه می‌زند. ایشان اعلی‌علیین در حوزه شخصیت عملی است؛ با خودش، خدایش، دانش و معارفش و با مردمش صادق بود. امام اینچنین در ابعاد مختلف نظری و عملی در قله قرار داشت و امروز هم شاهد این درخشش در عرصه‌های مختلف هستیم. اما هنوز هم سایه برخی از وجوه شخصیتی امام اجازه فهم درست ایشان را نمی‌دهد. زمان باید اجازه دهد حجاب معاصرت و حواشی زندگی کثرتی ایشان کنار رفته تا بتوان شخصیت امام را شفاف‌تر دید. امام را باید تازه شناخت. امام را باید در سیر امام‌شناسی شیعه، سیری که در حکمت و مکتب نبوی تعریف می‌شود، شناخت.
وی گفت: هدایت‌الله بهبودی با قلم خود شخصیت علمی، عملی و پیرامونی امام (ره) را با اسناد متقن با یک زبان روان و پرکشش روایت کرده است. وقتی کتاب را در دست گرفتم، برایم فوق‌العاده جذاب بود و چند روز تمام درگیر آن بودم که البته جذابیت این کتاب نشأت‌گرفته از جذابیت شخصیت خود امام است. کار نویسنده «الف لام خمینی» کار بزرگی است، ولی این تازه شروع راه ما برای امام‌شناسی است، چراکه امام یک مبدأ تاریخ‌شناسی بزرگ است.
پورمحمدی، بیان کرد: امام (ره) یک انسان تمدن‌ساز بوده که عامل تحولات بزرگی در همه عرصه‌ها بود تا بتواند سوار بر موج این تحولات آینده دیگری را برای بشریت رقم بزند. اگر انقلاب خمینی بزرگ را بشناسیم و آن را به نسل امروز بشناسانیم، آینده تحولات جهان در گرو فرازمانی و فراتاریخی فهم امام است.
جعفریان: «الف لام خمینی» تاریخ انقلاب بر محور امام است
حجت‌الاسلام والمسلمین رسول جعفریان آخرین سخنران آئین رونمایی از کتاب «الف لام خمینی»، گفت: بعد از انقلاب تاریخ انقلاب را در برهه‌های مختلف مورد توجه قرار دادیم و صرفنظر از یکسری کارهای شخصی، چندین موسسه برای تدوین تاریخ انقلاب تاسیس شد که هر یک با یک دیدگاه ویژه کار را شروع کردند. برخی به مرور تحلیل رفته و برخی نیز همچنان فعال هستند. در بین این موسسات مرکزی همچون مرکز اسناد انقلاب اسلامی، صدها عنوان کتاب در این حوزه منتشر کرده است. موسسه مطالعات تاریخی وابسته به بنیاد مستضعفان نیز سال‌هاست با در اختیار داشتن اسناد و کتاب‌های بسیار، مشغول نوشتن در این حوزه است. مرکز مطالعات و پژوهش‌های سیاسی نیز سالها در این حوزه فعالیت می‌کند. مراکز دیگری همچون حوزه هنری نیز در این زمینه سهمی دارد.
وی افزود: دانشگاه‌ها و اساسا گروه‌های تاریخ دانشگاه‌ها به دلایل مختلف در این حوزه چندان فعال نیستند، البته برخی دانشگاه‌ها رشته انقلاب اسلامی یا تاریخ جنگ را ایجاد کرده‌اند. در خارج از کشور حجم زیادی از نوشته‌ها در سطوح مختلف در دانشگاه‌ها و یا از سوی افراد تولید شده و رقابتی در این زمینه بین داخل و خارج ایجاد شده است. از قدیم استادان ما بیان می‌کردند که تا حدود ۷۰ یا ۸۰ سال از ماجرایی نگذرد، تاریخی نمی‌شود، اما همان موقع هم ما به این حرف اعتقاد چندانی نداشتیم. امروز موسسات غربی نیز به این موضوع اعتقادی ندارند و حتی گاهی دوره‌های نزدیک را هم تاریخ به حساب می‌آورند.
رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران بیان کرد: در قالب و تعریف مفاهیم قدیم، امروز ما بیشتر در حال نوشتن سیاسی هستیم تا تاریخ. هدایت‌الله بهبودی در ابتدای کتاب خود نوشته که از بچگی دلداده انقلاب بوده است؛ کسی که این حس را ندارد، اصلا این حال و هوا را نمی‌فهمد. البته وقتی دلدادگی هست، شفافیت تا حدی دچار مشکل می‌شود و شاید آن‌طور که باید و شاید به یکسری مسائل پرداخته نشود. البته در این ۴۰ سال اخیر، تحمل جامعه ما درباره کتاب‌های تاریخی وضعیت بهتری پیدا کرده است.
وی ادامه داد: توجه به این نکته ضروری است که وقتی تاریخ را سیاسی می‌نویسیم و یا مثلا برخی مراکز مانند مرکز اسناد که در این زمینه شیب تندتری نیز دارند، پذیرش آن از سوی نسل جدید کمتر است. برای ارتباط بهتر با نسل جدید باید کمی راحت‌تر برخورد کنیم و بنویسیم. همچنین باید به تاریخی‌شدن وفادارتر باشیم تا به سیاسی‌شدن.
جعفریان گفت: سطح کار پژوهشی ما سطح دانشی است که از تاریخ داریم. در دوره صفوی چندین کار تاریخ‌نگاری بسیار خوب داشتیم، در دوره قاجار نیز چندکار تاریخ‌نگاری درجه یک انجام شد، اما در دوره پهلوی با افت شدیدی در این حوزه مواجه بودیم. وقتی حکومت زیادی در این کار دخالت کند، کار ضعیف می‌شود. معتقدم کتاب بهبودی ادامه همان سنت تاریخ‌نگاری ما در دوره‌های موفق آن است که با ارجاعات و اسناد بهتر همراه شده است. البته این کتاب زندگینامه امام نیست، بلکه تاریخ انقلاب بر محور امام است.
این استاد دانشگاه، اظهار کرد: سطح تاریخ ما آموزش لازم را ندارد و تاریخ‌نویسی ما بین‌المللی نیست. زمانی افرادی مانند عباس اقبال و زرین‌کوب این حوزه را به سمت حرفه‌ای شدن پیش برده‌اند، ولی امروز دانشگاه‌های ما در این زمینه چندان موفق نیستند. سبک زندگینامهنویسی ما سبک کتاب‌های تراجم قدیم است، در حالی‌که کارهایی که امروز در دنیا می‌شود، به لحاظ زندگینامهنویسی از جنس دیگری است.
وی در ادامه با اشاره به کتاب «الف لام خمینی» گفت: شخصیت فکری امام در این کتاب محو است. دوست داشتم ضمن توجه به انقلاب، مباحث فکری امام بیشتر نمایان می‌شد. امیدوارم هدایت‌الله بهبودی بتواند از این مجموعه یک زندگینامه به‌دست آورد. در سالی که به نام امام علی (ع) نامگذاری شده بود، شاید بیش از هزار کتاب به چاپ رسید، ولی هنوز هم معتقدم در بین این همه کتاب، یک کتاب به‌درد بخور که دیدگاه‌ها، تفکرات و مناسبات امام را به‌درستی بیان کند، نداریم. کتاب «الف لام خمینی» به اعتقاد من نقص‌هایی دارد و به نظرم نویسنده گیر اسناد است و به مواردی کمتر در این کتاب پرداخته می‌شود. همچنین در بسیاری موارد بستر تاریخی یا مطرح نشده یا به‌صورت جسته و گریخته آمده است. باید ریشه‌های فکری امام را استخراج کنیم، بشناسیم تا بفهمیم این مبانی از کجا شکل گرفته است.
بنابر گزارش ایبنا، جعفریان، در پایان سخنان خود بیان کرد: هدایت‌الله بهبودی زحمت زیادی برای تالیف این کتاب کشیده، ولی هنوز در آغاز راه هستیم و باید مجموعه‌های زیادی در این زمینه بنویسیم. باید برای ۲۰۰ شخصیت انقلاب حداقل ۲۰۰ کتاب یک‌جلدی خوب، متناسب با سبک زندگی آن‌ها داشته باشیم. البته امیدوارم در تاریخ‌نویسی‌مان با سبکی مطابق ذائقه نسل امروز پیش برویم و سطح دانش، معلومات و آموزش‌هایمان را بالا ببریم. هرچه مراکز علمی روی آموزش بیشتر تکیه کنند مسلماً کارهای بعدی بهتر و کاملتر خواهد بود.
