چگونه می‌توان فهم اجتهادی نسبت به این واجب الهی را در عصر حاضر بازگرداند و ذهنیت و تصویر منفی‌ای که از آن در اذهان شکل گرفته را تصحیح کرد اصلاح کرد. زیرا این واجب الهی که در روح خود دارای یک ارزش اخلاقی والاست، در اذهان عموم مردم به امری قهری، سلبی و پلیسی تبدیل شده است.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، مراسم رونمایی از کتاب «فقه امر به معروف و نهی از منکر» جدیدترین اثر حیدر حب الله پژوهشگر و استاد لبنانی خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با حضور اساتید، پژوهشگران، فضلا و طلاب حوزه علمیه مشهد، صبح یکشنبه در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.

استاد حیدر حب الله در این نشست به بیان نکاتی درباره کتاب حاضر پرداخت و درباره دریافت‌های خود در طول ۹ سال مطالعه برای نگارش این کتاب گفت: اولین چیزی که با آن برخورد کردم، این بود که تقریباً هیچ بحث فقهی‌ای در این زمینه به صورت مستقل صورت نگرفته است. با اینکه ما در مرحله حساسی از حیات بشری زندگی می‌کنیم که قضایای متعدد و متنوع مرتبط با مسئله امر به معروف و نهی از منکر، همچون مسئله آزادی‌های شخصی در آن مطرح است.

امر به معروف و نهی از منکر در آموزش‌های حوزوی مغفول واقع شده است

مدرس لبنانی سطوح عالی حوزه علمیه قم با ابراز تأسف از اینکه موضوع امر به معروف و نهی از منکر و موضوعات مشابه آن در آموزش‌های حوزوی مغفول واقع شده، گفت: آنچه تأسف‌آور است اینکه برخی از فضلای حوزوی تصور می‌کنند اشتغال به تحقیق و مطالعه درباره چنین موضوعاتی، از عمق و جایگاه علمی کافی برخوردار نیست. این تصور باعث شده محققین حوزوی به نفع مباحثی همچون بیع، عبادات و … که تصور می‌شود از جایگاه و وزن علمی بالاتری برخوردارند، از موضوعاتی همچون امر به معروف و نهی از منکر صرف نظر کنند؛ در حالی که دقیقاً نتیجه عکس می‌دهد و عدم رجوع به این مباحث، باعث سطحی‌نگری و عدم عمق محقق در مباحث دیگر فقهی می‌شود.

حب الله گفت: دومین مسئله‌ای که محقق فقه امر به معروف و نهی از منکر با آن مواجه می‌شود، این است که چگونه می‌توان فهم اجتهادی نسبت به این واجب الهی را در عصر حاضر بازگرداند و ذهنیت و تصویر منفی‌ای که از آن در اذهان شکل گرفته را تصحیح کرد اصلاح کرد. زیرا این واجب الهی که در روح خود دارای یک ارزش اخلاقی والاست، در اذهان عموم مردم به امری قهری، سلبی و پلیسی تبدیل شده که باعث شده در اذهان عموم مردم و بلکه نخبگان به مقوله‌ای منفور تبدیل شود.

این پژوهشگر حوزوی ادامه داد: چه چیز باعث ایجاد این ذهنیت شده است؟ فقط اشتباه در تطبیق و اجرا باعث شده یا اینکه کاستی‌های پردازش فقهی نیز در این زمینه دخیل بوده است؟ محقق حوزوی چگونه می‌تواند خلل‌های مذکور را کشف کند و به اصلاح ذهنیت دست بزند.

انتقاد از عدم توجه فقها به کاربردی سازی مباحثی امر به معروف و نهی از منکر

مؤلف کتاب «فقه امر به معروف و نهی از منکر» با انتقاد از عدم توجه فقها به کاربردی سازی مباحثی همچون امر به معروف و نهی از منکر، گفت: متأسفانه این فریضه الهی در حد یک مقوله انتزاعی معلق در فضا باقی مانده است و به زندگی مردم وارد نشده است.

حب الله در پایان سخنان خود افزود: اگر قائلیم که فقه دانشی است که برای هر زمان و مکانی مفید است، باید بتوانیم آن را در موضوعات مستحدثه نیز تطبیق بدهیم و به شکل امروزی و قابل اجرا و کاربردی ارائه کنیم.

ضرورت بررسی امر به معروف و نهی از منکر در نظرات فقهای مذاهب اسلامی

در ابتدای مراسم، حجت‌الاسلام و‌المسلمین مهدی شریعتی‌تبار رییس بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس با بیان اهمیت توجه به موضوع امر به معروف و نهی از منکر گفت: موضوعاتی همچون امر به معروف و نهی از منکر از جمله موضوعات بااهمیت فقهی است که قابلیت پردازش بیش از پیش را دارد.

وی با اشاره به انتشار این اثر گرانقدر در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس گفت: این بنیاد افتخار این را داشته که اولین کتاب مفصل در این زمینه را که نوشته مایکل کوک مسیحی است، به فارسی ترجمه کرده و به عرصه پژوهش فقهی کشور تقدیم کند.

شریعتی‌تبار با ابراز تأسف از اینکه مفصل‌ترین کتاب با موضوع امر به معروف و نهی از منکر در فقه اسلامی را یک مسیحی به نگارش درآورده است، تلاش نویسنده و مترجمین کتاب حاضر را ارزشمند دانست و ابراز امیدواری کرد که کتابی دیگر در این موضوع و با بررسی مفصل نظرات فقهای مذاهب اسلامی، توسط نویسنده به رشته تحریر درآید.

همچنین، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا جواهری رییس ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی، ضمن ارائه گزارشی از فعالیت‌های ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی، با اشاره به ضرورت پرداخت بیش از پیش به موضوع امر به معروف و نهی از منکر، از تمامی محققان حوزوی و دانشگاهی خواست تا با ستاد امر به معروف و نهی از منکر در انجام پژوهش‌های علمی همکاری کنند.

در پایان این نشست، مراسم رونمایی از کتاب فقه امر به معروف و نهی از منکر توسط رییس بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس، استاد حیدر حب الله، حجج‌اسلام علی الهی خراسانی و محمدرضا ملایی مترجمین اثر انجام شد.

کتاب «فقه امر به معروف و نهی از منکر» توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در ۱۰۰۰ نسخه به قیمت ۳۵ هزار تومان روانه بازار نشر شده است. این کتاب توسط علی الهی خراسانی، محمدرضا ملایی و حسنعلی شیروی ترجمه شده است و می‌توان گفت تفصیلی‌ترین اثر فارسی با روش استدلالی و اجتهادی است. در این کتاب به منابع اهل سنت و نیز آراء ایشان توجه شده است.

یادآوری می‌شود؛ حیدر حب الله لبنانی الاصل و از اساتید خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم بوده و سردبیر دو فصلنامه الاجتهاد و التجدید و نصوص معاصره است. تا کنون از وی ده‌ها کتاب و مقاله در حوزه علوم اسلامی منتشر شده است.