اصولا تعامل دو سویه است، یا باید حوزه وارد تعامل نشود و اگر وارد تعامل شد باید به اقتضائاتش تن بدهد. از اصلی ترین اقتضائات تعامل این است رابطه نباید یک جانبه باشد، اگر شما خواهان برگزاری کرسی فقه شیعه در الازهر مصر شدید به همان اندازه باید کرسی فقه اهل سنت را در قم بپذیرید.
به گزارش شبکه اجهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی استاد حوزه علمیه قم و رئیس سابق دانشگاه مذاهب اسلامی در خصوص ضرورت‌های آموزشی و تبلیغی در عرصه بین‌الملل به ویژه ضرورت شکل گیری تحول در روش‌های آموزشی حوزه‌های علمیه و تعامل با جهان به سوالات مرکز ارتباطات و بین‌الملل حوزه‌های علمیه پاسخ داد.
ضرورت حضور اساتید و مراکز آموزشی حوزه برای تعامل با مردم جهان را چگونه می‌بینید و دلایل حضور فعال در این عرصه را بیان فرمایید.
مبلغی: ضرورتش خیلی روشن وآشکار است، چون اصولا حوزه در فضای فعلی که فضای جهانی شده‌ای است باید سعی کند مخاطبان جهانی داشته باشد با توجه به فضای چرخش اطلاعات، مخاطبان داخلی هم بخشی از مخاطبان خارجی هستند.
اگر بخواهیم بر روی مخاطبان داخلی تاثیر بگذاریم، باید مخاطبان جهانی داشته باشیم، مادامی که در فضای جهانی نباشیم و مخاطبان جهانی نداشته باشیم در یک انزوا قرار می‌گیریم و حتی مخاطبان داخلی را از دست می‌دهیم.
افزون بر این دین اسلام جهانی و برای جهان است، خطاب‌های یا ایها الناس قرآن بسیار جهانی و جدی و محوری است. اگر حوزه علمیه در پی دین و احیای آن است باید حتما مخاطبان جهانی را حفظ کند.
از چه راه‌هایی می‌توان در بعد آموزش حوزه،موضوعات مورد نیاز جهان را گنجاند و لحاظ کرد؟
مبلغی: امروزه آموزش، یک نقش محوری و اساسی دارد، کاری که از گذر آموزش حاصل نشود، یا غیر علمی یا نیمه علمی است.
امروزه هر فعالیتی باید متکی به یک دانش باشد. فعالیت‌ها در سطح جهان و در سطح داخل ذیل یک دانشی جای می‌گیرند، مثلاً ارتباط گیری یک دانش است و در زمره علوم ارتباطی قرار می‌گیرد، شناخت مخاطب و دسته بندی و چگونه انتقال مطلب به مخاطب هم نیاز به آموزش دارد.
اگر ما بپذیریم ارتباط ضروری است به همان اندازه باید بپذیریم این ارتباط باید آموزش داده شود.
آموزش‌ها بر دو قسم است:
۱-آموزش مستقل برای ارتباط و فعالیت در سطح بین‌الملل
۲-تزریق بعد بین‌المللی به آموزش‌های عادی
چگونه می‌توان سیستم آموزش حوزه شیعه در ایران و دیگر کشورها را به سوی جهان نگری سوق داد؟
مبلغی: شیعه محتوای غنی‌ای در دست دارد، این محتوا مشتریان خوبی هم دارد، ولی مشکلی که ما داریم در برخورد با جهان مسیحیت واهل سنت است. ارتباط و برخوردهای ما مشمول روش‌های کارآمد نیست، خیلی شتابزده و بی برنامه تعامل برقرار می‌کنیم.
باید اهداف کوتاه مدت و بلند مدت پایه ریزی شود.
به نظر می‌رسد باید کوشش کنیم تا یک تعامل عقلایی داشته باشیم، چون می‌خواهیم با فراتر از مذهب خودمان حرف بزنیم، باید تعامل ما مشمول قوانین و قواعدی باشد که آنها قبول دارند و در یک چارچوب عقلایی ارتباط بگیریم.
شیعه باید همیشه در نظر داشته باشد این محتوای غنی برای تعامل کافی نیست، بلکه سلوک، شیوه و تعامل ما نیز جزء اساسی ترین مباحث برای تعامل و انتقال آموزه‌های اهل بیت علیهم السلام برای جهان است.
یا شیوه رایج در حوزه جوابگوی نیازهای بین‌الملل می‌باشد؟
مبلغی: بخشی از آنچه که می‌خواهیم با جهان امروز تعامل برقرار کنیم مایه‌های آن در فقه و اصول نهفته است، مثل ارتباط با جهان اهل سنت وجهان حقوق. اشکالی که وجود دارد:
اولاً: آن بخشی از فقه که مورد نیاز فضای بین‌الملل است یا فعال نیست یا به شدت به صورت گذرا مطرح می‌شود.
ثانیا: با رویکردهای تقریبی بیگانه هستیم و مباحث را به صورت تقریبی دنبال نمی‌کنیم.
چه راه‌هایی برای تربیت طلاب و اساتید جهان نگر در نظام آموزش وجود دارد؟
مبلغی: ما برای تغییر سیستم آموزشی باید دو مرحله را تعریف کنیم.
۱- بر مدار تجربیات کسانی که در فضای بین‌الملل حضور داشتند نظام آموزشی را بنا کنیم و نظام آموزشی ما معروف به دروس مورد نیاز در فضای بین‌الملل با رویکردهای تطبیقی باشد.
۲-علوم ارتباطات را هم در حدی که فضلا بتوانند مجهز به نگاه‌های ارتباطی و رسانه‌ای شوند در اختیارشان قرار دهیم.
چه ظرفیت‌هایی در سیستم آموزش حوزه‌ها جهت کار بین‌المللی وجود دارد؟ و چه کاستی‌هایی را می‌بینید؟
مبلغی: ظرفیت ما اولا: محتوای غنی است.
ثانیاً: تجربیات افرادی است که در فضای بین‌المللی حضور پیدا کردند که متاسفانه این تجربیات نه تجمیع، نه تحمیل و نه منتقل شده است.
ثالثا: همه جا نام حوزه به عنوان فضایی که نگاه نو دارد مطرح است. کاستی‌های ما در عدم توانایی برای برقراری ارتباط است.
چگونه می‌توان تجربیات دیگر کشورها را در علوم اسلامی، دینی و انسانی به سیستم آموزشی حوزه‌ها منتقل کرد؟
مبلغی: اصولا تعامل دو سویه است، یا باید حوزه وارد تعامل نشود و اگر وارد تعامل شد باید به اقتضائاتش تن بدهد. از اصلی ترین اقتضائات تعامل این است رابطه نباید یک جانبه باشد، اگر شما خواهان برگزاری کرسی فقه شیعه در الازهر مصر شدید به همان اندازه باید کرسی فقه اهل سنت را در قم بپذیرید.
حوزه علمیه اگر بخواهد ارتباط با دانشگاه‌ها پیدا کند، باید به همان اندازه پای دانشگاه‌های جهان را هم به قم باز کند و آنها بتوانند با تمام آزادی حرف بزنند. آزادی ضربه‌ای به ما نمی‌زند چون منطق ما قوی تر است.
در زمان امام صادق (ع) زنادقه در کنار کعبه حرف‌هایشان را می‌گفتند؛ اما ببینید حرف آنها مانده یا حرف امام صادق علیه السلام؟
همیشه خیال نکنیم چون ما بر حق هستیم، نزد دیگری حقی وجود ندارد. مذهب و اصول اساسی ما حق است اما گاهی اوقات نزد آنها دیدگاه‌هایی است که اگر ضمیمه دیدگاه‌های ما شود برای رشد مذهب ما بهتر است.
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: اطلبو العلم ولو بالصین در چین مطالب دیگری غیر از توحید می‌آموختند.
نهضت ترجمه و نیز تالیف حوزویان به زبانهای دیگر چگونه است؟
مبلغی: خیلی دیر شروع کردیم منتهی یک نگاه دقیق، برنامه ریز، هوشمند، و نیاز سنج باید رخ دهد.
