حجت‌الاسلام عباسی، نویسنده کتاب «حضرت معصومه(س) در عصر حضور»، در واکنش به سخنان حجت‌الاسلام انصاری قمی مبنی بر اینکه تاریخ ورود، تولد و وفات حضرت معصومه(س) جعل است، گفت: ایجاد «هفته» و «دهه» برای تکریم اهل بیت(ع) نمادین است و چون در حیطه احکام نیست، بدعت محسوب نمی‌شود.
شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین ناصرالدین انصاری قمی، تاریخ‌پژوه و پژوهشگر مؤسسه کتابشناسی شیعه، اخیراً در سخنانی در گفتوگو با شبکه اجتهاد (اینجا بخوانید)، درباره نامگذاری دهه‌هایی مانند دهه کرامت و تعیین روزی به نام روز ورود حضرت معصومه(س) به قم بیان کرده است: «ضبط تواریخ اهل بیت(ع) در کتب تواریخ با نقل قول‌های فراوان و متفاوت بیان شده است؛ حتی تاریخ ولادت پیامبر اکرم(ص) به صورت دقیق مشخص نشده است؛ لذا وقتی تاریخ تولد و وفات اهل بیت(ع) دقیق نیست، چه انتظاری می‌توان داشت تا تاریخ ولادت و وفات حضرت فاطمه معصومه(س) در تاریخ ثبت شده باشد.»
وی افزوده: «نظر شخصی من این است که ایجاد این تواریخ دروغین کذب و مجعول و برخلاف سیره شیعه است، شیعه اهل دروغ، جعل و کذب نیست و چراغ کذب، فروغی ندارد. شیعه همیشه اهل تحقیق، اهل سند و مدرک محکم بوده است و هیچ‌گاه شیعه و علمای شیعه به وسیله تواریخ مجعول کار خود را پیش نمی‌بردند و اصولاً ساحت مقدس شیعه از کذب به دور است. این توریخ دروغین است و گناه این تواریخ بیش از ثواب آن است، مرحوم محدث نوری در کتاب لؤلؤ و مرجان و شاگرد نامدارش مرحوم محدث قمی در کتاب منتهی‌الآمال فصل بلندی را منعقد کرده‌اند که روضه‌خوان و منبری نباید دروغ از دهانش تراوش کند و زبانش به دروغ باز شود. متأسفانه ما علی‌رغم اینکه هیچ مدرک و سندی نداریم تاریخ‌سازی می‌کنیم و این ایام، روز‌ها و سال‌های اخیر تواریخ مجعول درست می‌کنیم و به دنبال آن مجالس مجعول برپا می‌کنیم. این‌ها باعث وهن شیعه می‌شود در واقع ایجاد دهه‌های متعدد عزاداری برای آن بزرگانی که تاریخ ندارند کاری نادرست است. ائمه ما تاریخ مسلم و مسجل در مورد تولد و وفات ندارد. ما غیر از ۲۱ رمضان، روز عاشورا و نیمه شعبان تاریخ مسلم دیگری نداریم.»
از این رو خبرگزاری ایکنا این موضوع را با حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی عباسی، مدیر اداره پژوهش پژوهشکده علامه طباطبایی(ره)، وابسته به آستان مقدس قم و نویسنده کتاب «حضرت معصومه(س) در عصر حضور» در میان گذاشت.
حجت‌الاسلام غلامعلی عباسی در این گفتوگو بیان کرد: همان طور که ایشان گفته است ما نسبت به تواریخ منتسب به زندگانی پیامبر اعظم(ص) مثلاً در بحث تولد ایشان اختلافات زیادی را در میان اهل سنت می‌بینیم؛ در مورد تولد ایشان، دوم، چهارم، ششم، هشتم، دهم و ۱۲ ربیع‌الاول از سوی مورخان سنی ذکر شده، ولی مشهور ۱۲ ربیع‌الاول است.
عباسی اضافه کرد: در میان محدثان شیعه مرحوم کلینی قائل به ۱۲ ربیع‌الاول است، ولی مابقی روی ۱۷ ربیع نظر دارند و در مورد ائمه(ع) هم شاهد این اختلاف در تاریخ تولد و یا شهادت ایشان هستیم.
نامگذاری دهه و هفته بدعت نیست
وی با بیان اینکه با وجود این، هفته‌ای به نام وحدت به صورت نمادین نامیده شده و از مقام پیامبر اعظم(ص) تجلیل می‌شود و به این مناسبت شاهد برپایی مراسم جشن هستیم، تصریح کرد: همین طور خداوند خانه نمی‌خواهد، ولی مساجد به عنوان خانه خدا تعبیر می‌شوند؛ بنابراین نامگذاری نمادین یک هفته یا دهه به نام‌هایی چون دهه کرامت و هفته وحدت و … بدعت نیست.
این پژوهشگر با بیان اینکه بدعت در احکام مطرح است و مبدع آن که باعث تغییر حکم خدا و حلال کردن حرامی و حرام کردن حلالی باشد چه بسا به وادی کفر بیفتد، اظهار کرد: ایجاد یک دهه و هفته برای تجلیل از شخصیت بزرگان از جمله حضرت معصومه(س) نه مخالفت با حکمی از احکام الهی و نه در حیطه احکام شرعی است. بنابراین بدعت محسوب نمی‌شود.
وی در پاسخ به این سؤال که مثلاً روز ولادت و وفات حضرت معصومه(س) و روز ورود ایشان به قم معلوم نیست، ولی وقتی ایامی را به ایشان منتسب کرده و مثلا از روز ورود تا وفات را بزرگداشت می‌گیریم در نسل‌های آینده اینگونه القا خواهد شد که دقیقا منطبق بر تاریخ است در حالی که جعل خود ما است اضافه کرد: در مورد حضرت معصومه(س) ولادت در روز اول ذی‌الحجه و وفات در روز هم ربیع الثانی منتسب به ایشان است و در این دو ایام تجلیل می‌کنیم، ولی هیچ کسی مدعی نیست که این دو روز دقیقاً این دو اتفاق رخ داده است و غیر از این دو روز نیست.
ایجاد «دهه» برای تکریم اهل بیت(ع) بدعت نیست
عباسی اظهار کرد: در مورد شهادت امام مجتبی(ع) هم این اختلاف اقوال وجود دارد و برخی از علما هم هفتم و هم ۲۷ صفر را گرامیداشت می‌گیرند، ولی کسی نمی‌گوید که این مسائل بدعت است؛ مگر در تقویم روزی به نام دانش هسته‌ای و روز پزشک و معلم و … نداریم؛ مثلاً روز پزشک به مناسبت ابن سیناست، در حالی که تاریخ منتسب به او هم دقیق نیست.
مدیر اداره پژوهش پژوهشکده علامه طباطبایی با بیان اینکه در دنیا مگر کسی بیش از یکبار شهید می‌شود، ولی ما برای حضرت زهرا(س) دو ایام فاطمیه داریم، در پاسخ به این سؤال که برخی همین مسئله را هم تاریخ‌سازی و جعل می‌دانند، تصریح کرد: در تاریخ شهادت ایشان، چون در آن دوره خط کوفی بوده و نقطه نداشته، نمی‌دانیم سبعین و یا تسعین درست است؛ لذا بر مبنای هر دو عزاداری می‌کنیم.
نظر شخصی انصاری قمی
عباسی اضافه کرد: نظرات آقای انصاری قمی نظر شخصی ایشان است و مصداق کذب و جعل هم نیست و بدعت حساب نمی‌شود، البته معتقدم باید به تاریخ محکم استناد داشته باشیم، ولی وقتی تاریخ دقیقی در دست نیست و قرار است تجلیل و تکریمی برای بزرگواری بگیریم چه باید بکنیم؟ به هر حال تاریخ احتمالی را در نظر می‌گیریم.
عباسی در پاسخ به این سؤال که شاید عدم ذکر احتمالی این تاریخ‌ها سبب مواضع برخی افراد شود، بیان کرد: بنده در کتاب «قم در عصر حضور» تواریخ ذکر شده در مورد ولادت و وفات حضرت را منسوب و نه قطعی دانسته‌ام و مسئولان برگزاری مراسم شادی و عزا نیز هیچ کدام ادعای قطعیت در این تاریخ‌ها ندارند.
مدیر اداره پژوهش پژوهشکده علامه طباطبایی تصریح کرد: نباید میان تاریخ و احکام خلط کنیم، زیرا برپایی این نوع بزرگداشت‌ها تا حدود زیادی مسئله عرفی است و نه تاریخی و کاملاً نمادین است.
چرا دهه محسنیه نه!
عباسی در پاسخ به این سؤال که حد و مرز این موضوع تا کجاست؟ چون اگر مرزی نداشته باشد برخی هفته و دهه‌های دیگری مانند محسنیه و … ایجاد می‌کنند، اظهار کرد: گاهی برخی موضوعات دارای پیامد‌های منفی است، محسنیه از موضوعاتی است که سبب تشدید اختلافات شیعه و سنی می‌شود و پیامد‌های ناگواری برای امنیت شیعه دارد و زمینه سوءاستفاده را فراهم می‌کند. لذا برخی فقها و مراجع بر ضد آن موضع می‌گیرند.
وی افزود: از طرفی بحث وجود فرزندی به نام محسن برای امام علی(ع) اختلافی است؛ شیخ مفید که از ولایتمداران عاشق بوده ۲۷ فرزند برای امام ذکر کرده، ولی نامی از محسن نیاورده است و در آن دوره چنین چیزی مطرح نبوده، ولی موسوعه قرشی وجود ایشان را ثابت کرده است. شیخ مفید ضد ولایت نبوده است؛ به تعبیر محمدرضا حکیمی، که خود وی هم ذوب در ولایت است، شیخ مفید همانند آفتابی درخشان است، ولی به هر حال نظر مفید آن است، ولی امروز محسنیه می‌تواند مخاطراتی داشته باشد.
عباسی با استناد به سوره مبارکه کهف و اشاره قرآن به اینکه مردم در مورد تعداد اصحاب کهف سؤال می‌کنند، گفت: قرآن تعداد را مهم نمی‌داند و سؤال‌کنندگان را سرزنش می‌کند؛ مهم هدف است؛ اینکه حضرت معصومه در چه روزی متولد شد یا وفات یابد چندان محوری و مهم نیست، بلکه ایشان الگوی ولایتمداری، نجابت و شجاعت و علم معرفی شود مهم است. بنابراین «کلنجار رفتن» با این مسائل کار درستی نیست.
