مولف کتاب «مناهج الفقهاء فی علم الرجال و دورها فی الفقه» با اشاره به اینکه در این اثر، برتری منهج وثوق صدوری بر منهج وثوق سندی نشان داده شده است، ابراز کرد: در بررسی مناهج رجالی با دو منهج مختلف برخورد می‌کنیم. قدمای ما منهج وثوق صدوری را پذیرفته بودند به این معنی که احراز صدور روایت از معصوم برای قبول روایت نزد ایشان کفایت می‌کرد؛ حال این احراز ممکن است بر پایه سند، عمل قدماء، نقل سینه به سینه و یا کتاب باشد.
به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی و معرفی کتاب «مناهج الفقهاء فی علم الرجال و دورها فی الفقه» در مدرسه علمیه امام صادق(ع) مشهد برگزار شد. حجت‌الاسلام و المسلمین محمدحسن ربانی بیرجندی هدف از تالیف کتاب را ضعف مسلک وثوق سندی دانست و گفت: مطالعات بنده نشان می‌دهد که این روش برخورد رجالی با روایات باعث می‌شود بسیاری از روایات به خصوص در موارد غیر فقهی با مشکل مواجه شوند. لذا همین مساله موجب شد تا منهج وثوق صدوری که منهج بسیاری از علمای ما است را برگزیده و در این باب کتاب “مناهج الفقهاء” را تالیف کنم.
مولف این کتاب با اشاره به اینکه در این اثر، برتری منهج وثوق صدوری بر منهج وثوق سندی نشان داده شده است، ابراز کرد: در بررسی مناهج رجالی با دو منهج مختلف برخورد می‌کنیم. قدمای ما منهج وثوق صدوری را پذیرفته بودند به این معنی که احراز صدور روایت از معصوم برای قبول روایت نزد ایشان کفایت می‌کرد؛ حال این احراز ممکن است بر پایه سند، عمل قدماء، نقل سینه به سینه و یا کتاب باشد.
ربانی بیرجندی افزود: اهل سنت نیز به این مساله اهمیت ویژه‌ای داده و کتب صحاح را تالیف نموده‌اند به همین دلیل هم کسی حق ندارد کلیت کتاب صحاح را رد کند بلکه می‌توان احادیث را به صورت موردی نقد کرد و نقد کلی کتب اهل سنت باعث می‌شود که کتب شیعه نیز مورد حمله قرار گیرد.
در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام و المسلمین حسین غیب غلامی هرساوی، محقق و استاد حوزه علمیه قم به ضرورت یادگیری علم رجال و اصطلاحات رجالی پرداخت و گفت: بزرگان سبک و سیاق خاصی در تالیف کتب حدیثی داشتند و علماء به روش‌های مختلف با احادیث برخورد کرده‌اند. شیخ انصاری در ابتدای مکاسب خود، حدیثی از تحف العقول آورده است در حالیکه این کتاب مرسلاتی بدون سند است.
وی اضافه کرد: مرحوم شیخ بیان می‌دارد که اینگونه نیست که همواره سند حدیث اهمیت داشته باشد، همچنان که اعراض بزرگان از روایت با صحت سند نشانگر همین مطلب است.
این پژوهشگر دینی با اشاره به اینکه تشیع در رابطه با کلمات اهل بیت(ع) همواره دقت خاصی داشته و اجازه تغییر کلمات و دخل و تصرف در حدیث را به خود نمی‌داده است، اظهار کرد: فرزند علامه حلی از میان شانزده هزار حدیث، ۹ هزار حدیث را ضعیف یا مبتلای به علل می‌داند اما بنا به حدیثی که آن را ضعیف می‌داند، فتوی می‌دهد؛ بنابراین متن به واسطه سند حدیث از میان نمی‌رود.
وی با بیان اینکه امامیه مثل اهل سنت اصطلاحات حدیثی ندارد (مانند اینکه احادیث مندرجه یا مضعف در کتب ما مشخص نشده است) به همین دلیل ممکن است حدیثی را ضعیف بشمارند اما به آن فتوی دهند، گفت: بنابراین کسی نمی‌تواند به علامه مجلسی اشکال بگیرد که نه هزار حدیث کافی ضعیف است و نباید به آنها اعتنا کرد. علم رجال راه و طریقی است برای اینکه مجتهد متوجه شود که آیا کلام از معصوم (ع) صادر شده است یا خیر.
غیب غلامی هرساوی، افزود: به عبارت دیگر سند داخل در حدیث نیست بلکه راهی است برای مطمئن شدن صدور متن از امام (ع) اما بالاخره می‌تواند طریقیت برای صدور داشته باشد؛ بنابراین علم رجال از اهمیت خاصی برخوردار بوده اما مسلک قدماء و متاخرین باید در مورد احادیث مورد دقت واقع شود.
این استاد حوزه علمیه قم در ادامه نسبت به صحت منهج وثوق صدوری، گفت: این مسلک در بین علما و اعلام معاصرین ما متداول است. هرچند برخی از معاصرین توجه ویژه به سند داشته‌اند و توثیق روات را مساوی با صدور روایت دانسته‌اند اما نمی‌توان از قرائنی که دلالت بر صدور روایت از معصوم نموده است ولو اینکه سند آن چندان قوت نداشته باشد، چشم پوشی کرد.
بنابر گزارش روابط عمومی حوزه علمیه خراسان، استاد غیب غلامی با اشاره به اینکه علمای ما در مکتب شیخ انصاری زانو زده و اجتهاد را یاد می‌گیرند، کلام می‌خوانند اما متاسفانه نسبت به عالمان اهل حجاز آشنایی لازم با حدیث را ندارند، تاکید کرد: عالم امروزی باید به روز باشد و فنون متداول در حوزه‌‌های علمیه از دیوبند در شبه قاره تا زیتونه تونس را مسلط باشد.
