شبکه اجتهاد: معروف است که درس خارج اصول آیت‌الله خویی حدود ۶ سال به طول می‌انجامید. این را از تاریخ انتهای دوره‌ی دوم (الهدایه فی الاصول ۱۳۶۹ق) و دوره‌ی سوم (دراسات فی علم الاصول۱۳۷۵) نیز می‌توان آگاه شد. البته برخی دوره‌ها به بیش از ۶ سال نیز می‌رسید.

در نگاه ابتدایی، می‌توان این ایراد را به دروس خارج اصول در داخل ایران گرفت:

«وقتی محقق خویی که بی تردید از بزرگترین اصولیانِ تاریخِ اجتهاد شیعی است، درس اصول خویش را در ۶ سال به انجام رسانده است، درس‌های ۱۰ الی ۱۵ ساله‌ی خارج اصولِ برخی مجتهدین چه توجیه و ضرورتی دارد؟».

باید گفت در این مقایسه، تاملاتی باید داشت! تعداد جلسات دروس خارج نجف بسیار بیشتر از ایران است. این فزونی، به دلیل پایین بودن عدد تعطیلاتِ رسمیِ کشور عراق است. همچنین حوزه‌ی نجف، شخصا تعطیلات فراوان را نمی‌پسندد. براساس اسناد تاریخی، دروس نجف در سه ماه‌ی تابستان نیز برقرار بوده است. البته آقای خویی ۴۵ روز از آن را تعطیل کردند و به جای آن از همان معدود تعطیلات بین سال کاستند. در عراق، روز اول سال شمسی رسما تعطیل است و مانند ایران تا سیزدهم تعطیل نیستند. تابستان نیز به جای سه ماه، حدود یک ماه و نیم تعطیل هستند. ناگفته نماند که تعطیلاتِ دهه‌ی اول محرم، دهه‌ی آخر صفر، ماه رمضان، پنجشنبه و جمعه و برخی وفیات و اعیاد، بین حوزه‌ی نجف و ایران مشترک است.

آنچه در واقع شاهدیم این است که میانگینِ دروسِ خارج در ایران ۱۰۰ جلسه است که با میانگین ۱۶۰ جلسه در نجف بسیار تفاوت دارد. یعنی هر یکسال درس در نجف، معادل بیش از یکسال و نیم درس در ایران است و هر ۶سال، معادل ۱۰ سال!

در خصوصِ آقای خویی، وقتی صوتِ درس اصول ایشان را می‌شنویم، متوجه سرعت بالای ایشان و حجم فراوانِ مطالب می‌شویم که از میانگینِ سرعت و حجمِ تدریس بسیاری از خارج گویان بالاتر است. این نکته نیز مقایسه یاد شده را مخدوش‌تر می‌سازد و هر ۶سال درس ایشان را معادل با بیش از ۱۰ سال دروسِ اکثر عالمان قرار می‌دهد.

آری، قرار بر این نیست که آیت‌الله خویی را الگوی زمان‌بندی تدریس سایرِ عالمان قرار دهیم؛ اما مناقشات وارده بر مقایسه‌ی درس اصول ایشان با دروس اصولِ ایرانی را نیز نادیده نمی‌گیریم. مباحثات