امکانات مناسب رفاهی، پرداخت شهریه و سهولت در پذیرش سبب شده تا سالانه ۴۰ هزار نفر از سراسر جهان برای تحصیل به الازهر عزیمت کنند.
شبکه اجتهاد: الازهر مصر به عنوان بزرگترین دانشگاه جهان اسلام همواره خود را در خط مقدم مبارزه با‌‌اندیشه‌های فکری انحرافی نشان داده است. کمتر بحرانی در سطح داخلی و خارجی است که به وقوع پیوندد اما الازهر نسبت به آن واکنشی نشان ندهد. از صدور بیانیه‌های مختلف در محکومیت جنایت‌های گروهک‌های تروریستی ـ تکفیری تا ترویج اسلام اعتدالی در کشورهای غربی و نیز برگزاری سمینار، کنفرانس و همایش‌ها در موضوعات گوناگون و مستحدثه تنها بخشی از فعالیت‌های الازهر مصر است؛ فعالیت‌هایی که بیش از پیش به این نهاد دینی اعتبار بخشیده است.
فرآیند رشد و نفوذ الازهر در کشورهای مختلف در سال‌های اخیر حاکی از ثمربخشی برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت الازهر دارد. همچنین سفر شیخ الازهر به کشورهای اروپایی و مشارکت در کنفرانس‌های متعدّد بین‌المللی با هدف حل مشکلات چالشی جهان مانند خشونت، تروریسم و نیز ایجاد وحدت و همدلی بیشتر خود عامل دیگری در افزایش محبوبیت این نهاد دینی در میان کشورهای غربی است.
از فعالیت‌های قابل توجه الازهر، جذب علاقه‌مندان به امور دینی از کشورهای مختلف، فراهم ساختن امکانات رفاهی و آموزش آنان مبتنی بر متدولوژی حاکم بر نظام آموزشی الازهر است تا این افراد پس از فراگرفتن علوم دینی به عنوان سفیر علم و فرهنگ و نماینده الازهر در کشورهای مختلف به تبلیغ و ترویج اسلام بپردازند. موسسه بین‌المللی فارغ التحصیلان الازهر را می‌توان شاخه خارجی الازهر دانست که به این مهم می‌پردازد. این موسسه با هدف تایید افراد به عنوان سفیران الازهر در کشورهای خارجی و نیز استمرار ارتباط طلاب خارجی با الازهر تاسیس شده است.
الازهر به دلیل دارا بودن سابقه‌ای هزار ساله در عرصه علم اسلامی توانسته است چنان ظرفیتی ایجاد کند که سالانه بالغ بر ۴۰ هزار دانش پژوهش از ۱۱۷ کشور مختلف در دانشکده‌های علوم شرعی و دینی به تحصیل بپردازند. از این تعداد بیش از ۴ هزار نفر به صورت بورسیه و مابقی با هزینه شخصی در الازهر به تحصیل علوم اسلامی مشغول هستند.
به نظر می‌رسد که جذب این تعداد دانش پژوه دینی را باید در اهتمام ویژه احمد طیب شیخ الازهر به ترویج اسلام اعتدالی الازهری در سراسر جهان دانست به طوری که وی در سال‌های تصدّی سمت شیخ الازهر مساله افزایش تعداد طلاب دینی را در اولویت‌های مدیریتی خود قرار داده است. دیدار احمد طیب با ملک عبدالله پادشاه عربستان در خلال بازدید وی از مصر و طرح درخواست بازسازی دانشگاه الازهر و تاسیس شهرک علمی برای طلاب علوم اسلامی از سوی شیخ الازهر را می‌توان تاییدی بر اهمیت استراتژیک طلاب خارجی برای الازهر دانست.
سهولت در پذیرش و تلاش برای دور نگه داشتن الازهر از تدبیل شدن به یک نهاد بروکراتیک، فراهم ساختن امکانات رفاهی مناسب در طول تحصیل، پرداخت شهریه به طلاب علوم دینی از مهمترین عواملی است که سبب شده تا بسیاری از علاقه‌مندان به فراگیری علوم اسلامی الازهر را کعبه آمال خود دیده و از شهر و دیار خود به سوی مصر کوچ کنند.
البعوث الاسلامیه؛ شهر طلاب‌نشین مصر
شهر علمی البعوث الاسلامیه اولین بار از سوی جمال عبدالناصر رییس جمهور اسبق مصر در سال ۱۹۵۹ در قاهره تاسیس شد تا طلبه‌های علوم دینی از سراسر جهان را در خود جای دهد. همچنین در منطقه اسکندریه نیز مجتمع‌های اقامتی بسیاری ایجاد شد تا طلاب در آن سکنی گزینند. فراهم بودن امکانات معیشتی، فرهنگی، اجتماعی، تفریحی و پزشکی باعث شده تا این دو منطقه تعداد فراوانی از طلاب را در خود جای دهد.
اکنون و پس از سفر اخیر پادشاه عربستان به مصر، با درخواست شیخ الازهر ایجاد سومین شهر البعوث الاسلامیه در منطقه قنا آغاز شده است تا الازهر بتواند ظرفیت پذیرش طلاب و مشتاقان علوم دینی را افزایش دهد. با افزایش تعداد شهرهای مسکونی مختص به طلاب، افراد بیشتری برای تحصیل به مصر عزیمت خواهند کرد و در نتیجه تعدا مبلغان دینی اعزامی به سراسر جهان افزایش خواهد یافت.
در همین راستا محیی الدین العفیفی دبیرکل مجمع پژوهش‌های اسلامی الازهر با اشاره به اهتمام الازهر در تقویت همکاری با کشورهای جهان برای ترویج اسلام صحیح و اعتدالی تاکید کرد: مطابق با آخرین آمار ۳۳۷ نفر از متقاضیان پس از موفقیت در آزمون به عنوان نماینده تام الاختیار الازهر در کشورهای مختلف اسلامی و غیر اسلامی فرستاده شدند تا به عنوان رابط الازهر در سایر کشورها به وظیفه تبلیغ دین و نظارت بر سایر مبلّغان به فعالیت بپردازند.
عبدالمنعم فواد رییس دانشکده علوم اسلامی الازهر نیز مساله طلاب خارجی و اعزام نمایندگان به سراسر جهان را موضوعی بسیار حائز اهمیت و دارای حساسیت بالا برای الازهر توصیف و خاطر نشان کرد: چه در بعد دینی و چه در بعد امنیتی برای الازهر اهمیت دارد که افراد شایسته به عنوان نماینده الازهر انتخاب و به نقاط مختلف سراسر جهان اعزام شوند.
وی با اشاره به اهتمام ویژه شیخ الازهر به طلاب خارجی و دستور ویژه وی جهت فراهم بودن تمامی امکانات رفاهی، پژشکی و فرهنگی اظهار داشت: توجه ویژه شیخ الازهر به پرونده طلاب خارجی عاملی تاثیرگذار در افزایش علاقه میان طلاب جهت به پایان رساندن مدارج علمی و ورود به عرصه تبلیغ است و با همین هدف نیز موسسه بین‌المللی فارغ التحصیلان الازهر به دستور احمد طیب تاسیس شده است تا به مشکلات طلاب خارجی رسیدگی شود.
ترویج اسلام اصیل و مبارزه با وهابیت
الازهر مصر با درک خطر افزایش‌‌اندیشه‌های رادیکالی و سوء استفاده از مفاهیم دینی برای تخریب چهره اسلام ناب محمدی قدم مثبتی را در عرصه ترویج و تبلیغ دین برداشته است. مصر که خود این روزها با بحران عملیات تروریستی در منطقه سینا دست و پنجه نرم می‌کند، به خوبی این ضرورت را درک کرده است که حتی اگر در عرصه نظامی بتواند تکفیری‌ها را شکست دهد اما بار دیگر و به شیوه‌ای مختلف عناصر تروریستی به فعالیت خود ادامه خواهند داد.
در عرصه مبارزه با‌‌اندیشه‌های انحرافی اکتفا به سلاح گرم تنها به صورت یک طرح مقدماتی می‌تواند راهگشا باشد اما خشکاندن ریشه تکفیر و جلوگیری از برداشت‌های شخصی، گزینشی و بی‌پشتوانه از دین فقط از طریق جنگ نرم و مبارزه عقیدتی و‌‌اندیشه‌ای میسّر است.
با آنکه الازهر با تاخیر پا در این آوردگاه گذاشته اما همچنان امید است که در آینده شاهد دستاوردهای بزرگتری باشیم و این مهم زمانی محقق می‌شود که مبارزه با افراط گرایی در اولویت قرار گیرد.اندیشه وهابیت به عنوان منبع اصلی تغذیه فکری تروریسم باید از سوی علمای الازهر مورد نقد قرار گیرد و خطر آن به جهان اسلام گوشزد شود در غیر این صورت اقدامات الازهر تنها مسکّنی بر درد لاعلاج تکفیر است.
محمد رایجی پژوهشگر حوزه علمیه قم- رسا
