مراجع عظام قم در دیدارهای جداگانه‌ای که به مناسبت هفته وقف انجام گرفت، بر ضرورت احیای وقف و شناسایی نیازهای روز جامعه برای وقف تأکید کرده و خواستار برنامه‌ریزی برای ترویج و توسعه وقف از جمله تأسیس صندوق بین‌المللی موقوفات شدند.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه پنجشنبه گذشته به منظور گزارشی از فعالیت‌های این سازمان به مراجع عظام تقلید وارد شهر قم شد و با حضرات آیات صافی گلپایگانی، شبیری زنجانی، جوادی آملی، سبحانی، نوری همدانی و علوی گرگانی دیدار و گفتگو کرد.
شناسایی و معرفی قبور مطهر فرزندان ائمه(ع) در دیگر کشور
حضرت آیت‌الله لطف الله صافی گلپایگانی در این دیدار گفت: هرچه وقف و فعالیت در این زمینه بیشتر رونق یابد و توسعه پیدا کند اثرگذاری آن هم بیشتر خواهد شد، باید به گونه‌ای این کار را انجام دهید که مردم بیشتر وقف را بشناسند و به نحو احسن آگاهی یابند و وقف بیش از زمان حال گسترش یابد.
ایشان با بیان اینکه اگر شفاف سازی در اطلاع‌رسانی بیشتر شود مردم هم اعتماد بیشتری پیدا می‌کنند اظهار کرد: در این صورت دیگر کسی نمی‌تواند بگوید خلاف نیت واقفین عمل شده است، لذا انشاء‌الله با اهتمامی که شما دارید بتوانید بیش از پیش به این مقاصد بلند اسلامی و اهداف عالی وقف توجّه نموده و حقیقت این سنّت حسنه را به مردم معرّفی نمایید.
این مرجع تقلید توصیه کرد: با توجه به پراکندگی و مهاجرت‌های ناخواسته فرزندان ائمه اطهار علیهم‌السلام به سایر ممالکت اسلامی، بدون تردید قبور مطهر فرزندان ائمه معصومین در کشورهای دیگر اسلامی به ویژه مصر وجود دارد که باید شناسایی و معرفی کنید.
هدایت موقوفات در زمینه تحصیل طلاب مجتهد/ اسناد بقاع متبرکه تهیه در دسترس مردم قرار گیرد
حضرت آیت‌الله سید موسی شبیری زنجانی در این دیدار با بیان اینکه مردم احترام فراوانی برای امامزادگان قائل هستند، اظهار داشت: تهیه شجره‌نامه امامزادگان اقدام خوبی است که سازمان اوقاف می‌تواند انجام دهد چون به نوبه خود سبب جلب اعتماد مردم می‌شود.
ایشان بر تربیت حافظان قرآن کریم تأکید کرد و گفت: برخی این‌گونه تبلیغ می‌کنند که شیعیان به حفظ قرآن اهمیت نمی‌دهند، لذا باید تربیت طلاب حافظ و قاری قرآن در اولویت قرار گیرد تا اسلام را به نحو احسن تبلیغ کنند.
این مرجع تقلید خواستار کمک سازمان اوقاف به طلاب مجتهد و فقیه بی‌بضاعت شد و تصریح کرد: بسیاری از طلاب دارای مشکلات مالی هستند که موقوفات حوزوی می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد.
آیت‌الله شبیری زنجانی همچنین خواستار استفاده از موقوفات حوزوی برای تربیت طلاب مجتهد شد و تأکید کرد: موقوفات باید در جهت نیت واقفان مصرف شود و سازمان اوقاف باید در این زمینه تلاش و دقت فراوانی داشته باشد.
این مرجع تقلید با اشاره به مهاجرت امامزادگان فراوانی به ایران در طول تاریخ ادامه داد: برخی بقاع و امامزادگان هستند که سند و مدرک معتبری ندارد اما بسیاری از آن‌ها واقعی و مورد احترام مردم هستند پس لازم است اسناد و مدارک بقاع متبرکه تهیه و در دسترس مردم قرار گیرد.
پیش از موقوفات باید وقف را احیا کنیم/ سید مرتضی وقف را زنده کرد
آیت‌الله عبدالله جوادی در دیدار رئیس و معاونان سازمان اوقاف و امور خیریه کشور با تقدیر از فعالیت‌های این سازمان گفت: در جریان قرآن کریم آقایانی که در دانشکده علوم قرآنی هستند را نباید رها کرد.
ایشان افزود: در میان ده هزار نفر ۱۰ نفر می‌توانند مفسر کامل باشند، تفسیری که در حوزه‌ها است رسالت خود را داشته و دچار مشکل بودجه‌ای هستند اما در این ده هزار که در دانشکده‌های علوم قرآنی کشور هستند چند نفر می‌توانند مفسر خوبی باشند اما این هزینه می‌خواهد.
استاد مطرح حوزه علمیه قم اضافه کرد: مردم باید بفهمند که چه چیزی وقف کنند؛ مردم باید برای تفسیر، دانشجوی علوم قرآنی و چاپ کتاب‌های روایی و قرآنی وقف کنند، غالب مردم ایران در ایام عزاداری اطعام می‌کنند و این نیازی به وقف ندارد، از بس اطعام فراوان است که حتی گاهی اوقات دور ریخته می‌شود.
مفسر برجسته قرآن کریم با بیان اینکه قبل از وقف باید به مردم بیان شود که چه چیزهایی و برای چه کارهایی وقف کنند، گفت: اگر وقتی در شرایط کنونی انرژی هسته‌ای احتیاج داشت باید برای آن بودجه صرف شود، مگر ما در نظام اسلامی نیستیم، اگر دانشجویی برای کشف دارویی کمک مالی می‌خواهد مقداری برای او، مقداری برای حوزه و مقداری برای دیگر عرصه‌ها خرج شود.
ایشان افزود: مسائل عاطفی همانند جهیزیه نوعاً تأمین می‌کنند اما کارهای زمین‌مانده دیگری وجود دارد؛ سید مرتضی وقف را زنده کرد نه وقف کردن؛ ایشان بخشی از املاک خود را برای تهیه کتاب و لوازم‌التحریر وقف و بودجه نجف را با همین‌ها تأمین کرد، در تدریس به این فکر نبود که چه کسی می‌آید و چه کسی می‌رود بلکه به این فکر بود که چه کسی اشکال خوب می‌کند و سؤال خوب می‌پرسد.
آیت‌الله جوادی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر اینکه ما وامدار امامزادگان هستیم، گفت: همین سادات و امامزاده‌ها بودند صفویه و مملکت را شیعه کردند، از این رو این‌گونه نیست که امامزاده‌ها انسان‌های خوبی باشند و ما فاتحه بخوانیم بلکه ما بدهکار هستیم.
استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم با بیان اینکه ما مدیون امامزادگان هستیم، اظهار داشت: بهترین راه ادای دین این است که راه امامزادگان را در علم و ثواب ادامه دهیم، باید بدانیم که باسواد شدن معصیت کبیره نیست، این هم که در دست و پای بسیاری هست ثواب گفته نمی‌شود اگر کسی همانند علامه طباطبایی و امینی چیزی ننویسد قبول نداریم.
معظم‌له ادامه داد: اگر ۵۰ هزار طلبه داشته باشیم اما ۵ طلبه همانند علامه نباشند خسارت است و بازده نداریم، این مدیریت می‌خواهد، مدیریت‌های دیگر پراکنده است اما مدیریت اوقاف سازماندهی داشته و زیر مجموعه دارد و می‌تواند کار انجام دهد، ما باید در تمام صحبت‌ها و کارها وقف را زنده کنیم نه وقف کردن را، باید مردم بدانند که چه چیزی وقف کنند، برای نیازهای علمی، کشف دارو و مسائل دیگر باید وقف انجام شود.
مفسر برجسته قرآن کریم با بیان اینکه غالباً در تاسوعا و عاشورا غذای دور ریز داریم، ابراز داشت: جریان سیدالشهدا(ع) جریانی خود کفا است و چیزی نیست که کسی بتواند فکر کند، درباره بیست میلیون چیزی می‌شنوند، این‌گونه نیست که امسال صد نفر شهید شدند در آینده نروند، موکب‌ها که موقوفه نبود بلکه وارد عراق می‌شوند نیازها برطرف و تأمین می‌شود؛ گذشته از اینکه موقوفات باید احیا شوند وقف را باید احیا کرد.
ایشان با اشاره به وضعیت امامزاده موسی مبرقع قم ادامه داد: همسایه دیوار به دیوار امام و امامزاده بودن بسیار اثر دارد، آنجا جای بافت فرسوده و بقالی نیست کنار امامزاده جای حوزه علمیه و کتابخانه است، اساتید ما می‌فرمودند که باید قدر قم را بدانید و گذشته از اینکه مضجع نورانی بانوی کرامت است در کنار قبور بزرگان برکات فراوانی وجود دارد.
آیت‌الله جوادی آملی ابراز داشت: استاد ما نقل می‌کرد شاگردان ارسطو وقتی می‌خواستند مشکل علمی شان حل شود کنار قبر ارسطو بحث می‌کردند و مشکل حل می‌شد، فخر رازی هم در المطالب العالیه این مطلب را از حکمای یونان نقل می‌کند؛ درس و بحث در کنار امامزاده برکت بیشتری دارد، باید به بقعه‌ها با چشم احترام نگاه کرد نه اینکه ترحم باشد نه اینکه سید باشند و فاتحه بخوانیم.
معظم‌له در پایان سخنان خود عنوان کرد: ما وامدار هستیم تشیع و حیات ما به وسیله امامزادگان منتقل شده است، امامزادگان نسبت به ما حق حیات دارند، ما هرچه در عظمت امامزادگان تلاش و کوشش کنیم کم است، مردم باید روشن شوند چه چیزی و در چه راستایی وقف کنند.
انتقاد از تعطیلی مسجد کریم‌خان تبریز تا چاپ قرآن به خط ایرانی
آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی در این دیدار اظهار داشت: در برخی مناطق مبلغانی به صورت بومی حضور دارند؛ بنابراین اولویت باید با مناطق محروم باشد، در بسیاری از مناطق، شیعیان مسجد ندارند یا اگر مسجدی وجود دارد روحانی ندارد که این یکی از مشکلات اساسی است، حتی در تهران هم گزارش‌هایی مبنی بر کمبود مسجد وجود دارد که نباید این‌گونه باشد.
معظم‌له بیان داشت: اگر سازمان اوقاف همت اولیه را داشته باشد و چهار دیوار مسجد را بالا بیاورد، مردم دست به کار شده و بقیه مراحل را با کمک یکدیگر انجام می‌دهند.
آیت‌الله سبحانی افزود: موقوفات در حال افزایش هستند و مراجع تقلید هم وقف‌هایی داشته‌اند که سبب ترویج این سنت حسنه می‌شود.
این استاد مطرح حوزه علمیه قم با اشاره به مسجد کریم‌خان در تبریز اظهار داشت: این مسجد جزو آثار باستانی به شمار می‌رود؛ ولی در حال حاضر به خاطر پروژه مترو، درب این مسجد بسته شده؛ در چنین پروژه‌هایی باید از اوقاف و متولیان مسجد اجازه گرفته شود؛ در حالی که شاهد این مسئله نیستیم؛ بنابراین سازمان اوقاف باید در این زمینه حساس بوده و اقدامات لازم را انجام دهد.
معظم‌له افزود: اخیراً درس وقف را شروع کرده‌ام و لازم است مباحثی که در این جلسات مطرح می‌شود در قالب‌های گوناگون صوتی و نوشتاری، در اختیار همگان قرار گیرد.
آیت‌الله سبحانی در بخش دیگری از سخنان خود از خدمات ریاست و مدیران سازمان اوقاف در سراسر کشور تشکر کرد و بیان داشت: امروز قرآنی که توسط سازمان اوقاف چاپ می‌شود حتماً باید از خط ایرانی بهره ببرد؛ اکنون در آستان قدس رضوی قرآنی خوانا و زیبا موجود است که من هم از همان چاپ استفاده می‌کنم؛ زیرا این مسئله تبلیغ اسلام به نحو احسن است.
این استاد حوزه با بیان اینکه جمهوری‌های استقلال یافته از شوروی سابق نیازمند قرآن‌هایی به خط ایرانی هستند، گفت: دیگران قرآن‌هایی به خط عثمان طه در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند و ما نیز باید نسبت به چاپ قرآن به خط ایرانی اهتمام داشته باشیم. حتی خود عثمان طه گفته است خط به صورت ارثی به ایران خواهد رسید و ترقی آن در دیگر کشورها نخواهد بود.
ایشان در ادامه اظهار داشت: مساله وقف غالباً برای مصارف خاصی از جمله برای عتبات عالیات، کمک به ایتام و محرومان و همچنین حجاج صورت می‌گیرد که البته خوب است؛ اما باید این فرهنگ را نیز در بین انسان‌های نیکوکار اشاعه دهیم که اگر می‌خواهند چیزهایی را وقف کنند، نیت آن‌ها احیای دانش باشد.
آیت‌الله سبحانی با اشاره به اینکه در طول تاریخ شیعه، علمای بزرگی اقدام به وقف با هدف توسعه علم و دانش نموده‌اند، افزود: سید مرتضی علم الهدی یکی از این بزرگان است که در بین شهرهای بغداد و کربلا دو دهکده را برای تأمین کاغذ علما و فقه‌ها وقف کرده است که این باید برای ما سرمشق باشد.
شناسایی نیازهای روز جامعه برای وقف
آیت‌الله حسین نوری همدانی در دیدار رئیس و معاونان سازمان اوقاف و امور خیریه کشور ضمن تقدیر و تشکر از زحمات مجموعه سازمان اوقاف در بخش‌های مختلف، با بیان اینکه تبلیغ وقف و احصاء و معرفی نیت‌های مورد نیاز برای وقف در دوران کنونی، تأثیر فراوانی در جامعه خواهد داشت، خواستار اطلاع‌رسانی دقیق فعالیت‌های این سازمان شد.
استاد مطرح حوزه علمیه قم، نیت خالص در انجام هر کاری را سبب برکت و موفقیت دانست و افزود: مدیران سازمان اوقاف باید با خلوص نیت وارد میدان شوند و در حراست از موقوفات کوشا باشند؛ ممکن است گاهی شکل وقف تغییر یابد؛ بنابراین می‌توان موقوفه را فروخت و مشابه آن را در جایی دیگر و بر اساس همان نیت خریداری کرد و به مصرف رساند؛ همچنین حفظ و حراست از موقوفات در مقابل موقوفه‌خواران یکی دیگر از وظایف سازمان اوقاف است که به نحو احسن باید مورد توجه قرار گیرد.
ایشان ادامه داد: موقوفات بسیاری در کشورمان وجود داشته که در طول دوره‌های مختلف تاریخی توسط برخی افراد تصرف شده است؛ بنابراین سازمان اوقاف باید این موقوفات را شناسایی کند و آن‌ها را به وضعیت قبلی وقف بازگرداند.
آیت‌الله نوری همدانی با بیان اینکه نمی‌توان موقوفات یک بقعه متبرکه را برای بقعه‌ای دیگر به کار گرفت، تصریح کرد: حتی در مورد یک بقعه باید به نیت واقف توجه داشت و به عنوان مثال اگر برای عمران و آبادانی آن حرم وقفی صورت گرفته، نمی‌توان وجوهات مربوط به آن را به مبلغان داد.
معظم‌له با بیان اینکه باید نیازهای روز جامعه برای وقف شناسایی شوند، تأکید کرد: در این برهه از زمان لزوم وقف برای بسط و گسترش اهداف انقلاب باید مورد توجه ویژه‌ای قرار بگیرد؛ لذا لازم است نیازهای روز جامعه برای وقف شناسایی شوند که از مصادیق آن‌ها می‌توان به بسط و گسترش اهداف انقلاب و بیداری اسلامی اشاره کرد.
این استاد برجسته حوزه علمیه قم افزود: در قرآن کریم آیاتی در مورد وقف وجود دارد و بعد از نزول این آیات بود که مسلمانان نسبت به این سنت حسنه اقدام کردند؛ وقف دارای آثار و برکات خاصی است و باید نسبت به آن اهتمام ویژه‌ای داشته باشیم.
ایشان با بیان اینکه هر امتی در روز قیامت به واسطه کتابشان شناخته می‌شوند، گفت: در آن روز هر کس نامه اعمالش را به همراه خواهد داشت و علاوه بر این، کتابی در مورد آثار ماندگار وجود دارد، برخی از آنچه را انسان در زمان حیات انجام داده که وقف یکی از آنهاست، حتی بعد از مرگ در آن کتاب نوشته می‌شود.
آیت‌الله نوری همدانی در پایان افزود: عمل بر اساس نیت واقفان مطابق آنچه دقیقاً خواسته آن‌ها بوده، لازم و ضروری است؛ کیفیت نیت‌ها متفاوت است و در دوره‌های مختلف، گوناگونی فراوانی داشته است که باید مطابق همان عمل شود، البته در هر دوره، وقف باید بر اساس اقتضائات و نیازهای روز جامعه باشد.
تأسیس صندوق بین‌المللی موقوفات
آیت‌الله سید محمدعلی علوی گرگانی هم در این دیدار اظهار داشت: سازمان اوقاف اگر بتواند با توجه به وجود موقوفاتی که بدون صاحب و مشخصات ثبتی در کشور و فراتر از مرزهای کشور هستند، صندوق بین‌المللی موقوفات را تأسیس کند، بدون تردید می‌توان از منابع این صندوق برای کمک به حوزه‌ها و حفظ استقلال این نهاد دینی بهره برد.
ایشان بیان داشت: بعضی کارها گستردگی زیادی دارند؛ ولی ابعاد آن‌ها شامل همه شئون جامعه است و به همین دلیل به درستی دیده نمی‌شوند؛ کار سازمان اوقاف از همین امور است و در حالی که فعالیت‌های زیادی دارد؛ اما شاید آن‌گونه که باید و شاید دیده نمی‌شود؛ لذا باید اطلاع رسانی و ارائه گزارش از طریق رسانه‌ها در دستور کارتان قرار بگیرد.
این استاد برجسته حوزه ادامه داد: سازمان اوقاف در امور مختلف از جمله رسیدگی به مساجد، بقاع متبرکه و موقوفات فعالیت‌های گوناگون و گسترده‌ای دارد که قابل توجه است.
معظم‌له بیان داشت: اگر خونی در رگهای جامعه جاری نباشد، آن جامعه زنده نخواهد ماند و کار وقف حیات بخشیدن به جامعه است.
ایشان در ادامه افزود: در وقف سه کار اصلی احیای وقف، احیای موقوفات و وقف‌های جدید را باید در نظر داشته و به آن اهتمام بورزیم.
آیت‌الله علوی گرگانی با بیان اینکه موقوفاتی وجود دارند که مصرف آن‌ها به صورت خاص تعیین نشده و به اصطلاح عام هستند، گفت: تشکیل صندوقی از محل عوائد این موقوفات و مصرف آن با نظر رهبری و مراجع از جمله کمک به حوزه‌های علمیه یکی از راه کارهای استفاده احسن از وقف است.
معظم‌له در پایان تصریح کرد: حوزه‌های علمیه دارای مشکلاتی است که از جمله آن‌ها می‌توان به معیشت طلاب اشاره کرد؛ بنابراین برای حفظ استقلال حوزه‌ها که مورد تأکید رهبری و مراجع تقلید قرار دارد، می‌توان از موقوفات حوزوی و همچنین موقوفات عام نهایت بهره‌برداری را داشت.
