شبکه اجتهاد: نحوه مدیریت اختلافات در امت اسلامی: ما اول مسلمانیم، بعد شیعه یا سنی. هویتهای مختلف شیعی و هویت‌های مختلف سنی، همگی زیرمجموعه هویت واحد اسلامی هستند. هنوز بر سر شیعه و سنی بودن سید جمال الدین اسدآبادی بحث است. هر وقت از او می‌پرسیدند که تو شیعه هستی یا سنی؟ می‌گفت من مسلمان هستم. ما بر سر یک دوراهی قرار گرفته‌ایم که اگر بر سر یک مسئله نظری که عواقب عملی زیادی دارد، به توافق نرسیم به بن بست خواهیم رسید.

اختلافات میان امت اسلام را می‌توان به دو شکل مدیریت کرد که یکی به نفع امت اسلام است و دیگری به ضرر آن: مدیریت دوستانه و مدیریت دشمنانه. چگونه متفاوت اما متحد بمانیم؟ راه حل این است: تاکید حداکثری بر مشترکات و مدیریت درست اختلافات. این مدیریت باید در ارتباط مستمر علمای دو طرف شکل بگیرد.

با گفتگو بسیاری از مسائل حل می‌شود. مسلمین باید به خوبی حرف‌های هم را گوش کنند و به درستی همدیگر را بشناسند. متاسفانه الان مذاهب اسلامی شناختی غلط از دیگر مذاهب دارند که باعث رویکردهای ضدتقریبی می‌شود. غربی‌ها هم روی همین تبلیغ می‌کنند که مسلمانان که شعور حرف زدن با خودشان را ندارند، چطور می‌خواهند تمدن سازی کنند؟! دارند ما را در دنیا تمسخر می‌کنند.

لزوم ایجاد اتاقهای مشترک فقهی، تاریخی، کلامی، تفسیری

باید اتاق‌های مشترک فقهی، تاریخی، تفسیری، کلامی بین مذاهب مختلف اسلام شکل بگیرد که فعالیت مستمر و نه مقطعی و سیاسی داشته باشد. باید منابع معتبر مذاهب اسلامی بازخوانی شود. برای تقریب مذاهب باید پژوهش عالمانه و دقیق فقهی مذاهب مختلف انجام شود و گفتگوی دوستانه انجام شود تا سوتفاهم‌ها و اختلاف تعابیر و اختلافات واقعی مشخص شود. اگر این اتفاق بیفتد مشخص خواهد شد که بسیاری از این اختلافات ربطی به شیعه و سنی ندارد و گویی همه اختلافات مربوط به یک مذهب است.

در مسائل کلامی و اعتقادی و روایات نیز همین طور. پژوهش عالمانه و گفتگوی دوستانه سوتفاهم‌ها را از بین می‌برد و اختلافات واقعی را مشخص می‌کند. با این اتفاق هم ثابت خواهد شد که اشتراکات بسیار بیشتر از اختلافات است. آیت‌الله بروجردی فرمودند تمام روایات شیعه و سنی را در مباحث مختلف جمع آوری شود و چاپ شود. عده‌ای اعتراض کردند که چرا روایات ما را با روایات اهل سنت مخلوط می‌کنید؟!!

چرا شبکه تقریبی نداریم؟!

تا کی می‌خواهیم حرف‌های سی سال پیش را تکرار کنیم و مدام بگوییم وحدت خوب است! بله همه می‌دانند وحدت خوب است. باید گام‌های رو به جلو برداشت. هنوز بعد از سی و اندی سال از انقلاب، حتی یک کانال تلویزیونی در جهان اسلام نداریم که مشترکات شیعه و سنی را بیان کند. در حالی که شبکه‌های ماهواره‌ای تفرقه افکن فراوان است. ما باید ده شبکه ماهواره‌ای با رویکرد تقریبی داشته باشیم و صدها کتاب جدید در این زمینه به زبان‌های مختلف چاپ کنیم.

مشکل اصلی جهان اسلام این است که عده‌ای بحث شیعه و سنی را دامن می‌زنند که نه شیعه‌اند و نه سنی! هزاران سایت و شبکه راه انداخته‌اند که پولش از لندن و اورشلیم می‌آید. تفرقه شیعه و سنی در خاورمیانه زیاد است؛ اما در شرق آسیا، بالکان، اروپا، آمریکا و بسیاری دیگر از مناطقی که مسلمانان حضور دارند، اصلا بحث مذاهب در میان نیست و همه مسلمان اند. اصلا نمی‌دانند که شیعه و سنی چیست! البته متاسفانه با گسترش رسانه‌ها و فعالیت شبکه‌های ضدوحدت این فضا در حال شکسته شدن است.

گفتگو در مکتب امام صادق(ع)/ دوران موعظه به وحدت گذشته

مطالبی که هرساله در کنفرانس وحدت بیان می‌شود، با اینکه ارزشمند است، اما آنقدر تکراری است که گویا در اولین کنفرانس وحدت بیان می‌شود! باید آنچه که در کنفرانس بیستم و سی ام بیان می‌شود با آنچه در اولین کنفرانس گفته شده متفاوت باشد. باید هرسال یک گام به جلو آمد. دیگر نباید همدیگر را موعظه به وحدت کنیم. باید دنبال راهکارهای عملی باشیم. باید تلاش بشود برای جمع آوری مدارک وحدت در منابع شیعه و سنی. آنقدر که تلاش برای جمع آوری مدارک اختلاف می‌شود برای مدارک وحدت نمی‌شود.

این که مدام بگوییم وحدت خوب است و بیایید برادر باشیم، خوب است ولی کافی نیست. باید بحث‌های طلبگی برادرانه، عالمانه، منصفانه و بدون پیش داوری صورت بگیرد. در این صورت بسیاری از سوتفاهمات برطرف می‌شود. مذاهب مختلف نسبت به هم پیش داوری دارند و باید این پیش داوری‌ها کنار گذاشته شود. خیلی از آنچه فکر می‌کنیم دیگران بدان معتقدند، واقعیت ندارد و شایعه است. قرآن می‌گوید اگر فاسقی برای شما خبر آورد، به راحتی نپذیرید. خیلی از برداشت‌هایی که ما از مذاهب دیگر داریم، برخاسته از گفته‌های فسّاق است. یک مشکل بزرگ دیگر احادیث جعلی است که هم در منابع شیعه و هم منابع اهل سنت وجود دارد.

تبدیل پیوندهای غریزی به پیوندهای ایمانی

سنت پیامبر(ص) را ببینیم و همه سنی باشیم. مسیر اهل بیت«ع» را ببینیم و همه شیعه باشیم. اگر به این معنا همه سنی و شیعه باشیم، اختلاف نظرهای کلامی و فقهی باعث دشمنی نمی‌شود. ما در جنگ احد پیروز شدیم. ولی وقتی اختلاف در بین ما ایجاد شد، شکست خوردیم. اگر اختلاف داشته باشیم، همین سرنوشت را خواهیم داشت.

برای دعوا همیشه بهانه وجود دارد. یک روز بهانه مذهب، یک روز قومیت، یک روز تفاوت نژادی، یک روز تفاوت زبانی، یک روز جناح بندی سیاسی و کم کم می‌رسد به فامیل و محله و همسایه! در تاریخ حتی قبل از اینکه استعمار به جهان اسلام بیاید، جنگ‌های مذهبی داشتیم. جنگ شافعی با حنفی، جنگ حنبلی با اشعری، جنگ شیعه و سنی، جنگ حنفی و اسماعیلی و حتی جنگ زیدی و امامی داشته ایم. لذا باید فرهنگ صحیح اختلاف نظر داشتن و دشمنی نکردن جا بیفتد و گسترش پیدا کند.

کاری که پیامبر اسلام انجام داد این بود که پیوندهای غریزی را به پیوندهای ایمانی تبدیل کرد. این کار در جایی مانند جزیره العرب بسیار سخت بود. در آن جامعه جاهلی بین دو قبیله برای اینکه یک نفر به میمون قبیله دیگر توهین کرده بود جنگ ایجاد می‌شد! پیامبر(ص) پیمان برادری ایمانی را در چنین جامعه جاهلی ایجاد کرد. ایشان همه تعصب‌های جاهلی را لغو کردند و فقط یک تعصب را به شدت گسترش دادند و آن تعصب ایمانی و قرآنی بود. پیمان اخوتی که پیامبر میان مومنین ایجاد کرد به حدی رسید که افراد اموال خود را بین هم تقسیم می‌کردند.

هم شیعه و هم اهل سنت باید به سیره رهبران شان رجوع کنند. در زمان خلفا با وجود انتقادات هر دو طرف با هم همکاری می‌کردند. اگر تمام مذاهب اسلامی به قطعیات قرآن، قطعیات سنت رسول الله «ص» و قطعیات عقل، ملزم باشند، هیچ تفاوتی سبب ستیز و تکفیر میان مذاهب اسلامی نخواهد شد.

ما باید توبه کنیم!

ما باید توبه‌ای جمعی و تاریخی کنیم و به تعالیم پیامبر «ص» و قرآن بازگردیم. در شرایطی صحبت از وحدت می‌کنیم که در شرایط امن و طبیعی نیستیم. ما در تمدنی زندگی می‌کنیم که اصل دین را قبول ندارد و بر جهان اسلام حاکم شده است.

امت اسلام بیش از یک قرن و نیم است که زیر تهاجم نظامی کفار است. تجزیه و متلاشی شده ایم. تحقیر شده ایم. ما آن امت پیغمبر نیستیم که مظهر قدرت و عزت و اخلاق و معنویت بود. ما دیگر عزیز نیستیم. امروز ذلیل تر از مسلمانان در دنیا کسی نیست. ما امروز برده کفار هستیم. امروز زنان مسلمان کنیز کفار شده اند. ما عبد آنان هستیم. آنها برای ما تصمیم می‌گیرند.

بعد از جنگ جهانی دوم که آمریکا فرعون دنیا شده است، حاکمان کشورهای اسلامی را هروقت بخواهند سر کار می‌آورند و هروقت بخواهند برمی دارند. امتی که بیشتر ممالک آن در اشغال دشمن است، نمی‌تواند امت پیغمبر باشد. باید این بپذیریم و توبه کنیم.

ایران به عنوان کانون فریاد آزادی بخش اسلامی – و نه فقط شیعی – امروز الهام بخش جهان اسلام برای وحدت و مبارزه علیه کفر شده است. لذا دشمنان ایران را هدف قرار داده اند. می‌خواهند این تلقی را بوجود بیاورند که در خود ایران که منادی وحدت بود، تفرقه ایجاد شد و دیگران امیدی به وحدت نداشته باشید. این توطئه در ایران شکست خورده است و انشاالله در آینده هم شکست خواهد خورد.