شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویهای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت میگیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامههایی تهیّه شدهاند که با محاسبات رایانهای و طبق معیارهایی، این عوامل را برای نقاط مختلف زمین در نظر میگیرند و الگوهای رؤیتپذیری هلال ماه را پیشبینی و ترسیم میکنند.
به تصاویر زیر بنگرید:
یک) نقشۀ رؤیتپذیری هلال ماه ذیحجه ۱۴۳۹ قمری، در غروب شنبه ۲۰ مرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۱۱ آگوست ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:
دو) نقشۀ رؤیتپذیری هلال ماه ذیالحجه ۱۴۳۹ قمری، در غروب یکشنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۱۲ آگوست ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «عوده»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، هلال با چشم مسلّح دیده میشود و ممکن است با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که بیرنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ میدهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب میکند؛ ولی روشنایی هلال به اندازهای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب میکند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ میدهد.)
سه) نقشۀ رؤیتپذیری هلال ماه ذی حجّه ۱۴۳۹ قمری، در غروب شنبه ۲۰ مرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۱۱ آگوست ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
چهار) نقشۀ رؤیتپذیری هلال ماه ذی الحجّه ۱۴۳۹ قمری، در غروب یکشنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۱۲ آگوست ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که در رنگ زرد(شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشتهباشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که بیرنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ میدهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب میکند؛ ولی روشنایی هلال به اندازهای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب میکند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ میدهد.)
نتیجهگیری:
۱– تقویم «أمّ القری عربستان» برای آغاز ماههای قمری معیاری دارد که مورد تأیید مذهب ما نیست؛ اگر چه به گفته برخی کارشناسان، گاهی به همان معیار نیز پایبند نبوده و اوّل ماه را غلط اعلام کردهاند! با توجّه به نقشههای رؤیتپذیری، موقعیّتِ هلال این ماه ذیالحجّه بهگونهای است که طبق معیار «أمّ القری»، یکشنبه ۱۲ آگوست ۲۰۱۸ میلادی برابر با ۲۱ مرداد ۱۳۹۷ شمسی را اوّل ذیالحجّه الحرام ۱۴۳۹ قمری اعلام خواهندکرد.
۲- با توجّه به نقشههای رؤیتپذیری، کشورهای ایران و عراق و عربستان در آغاز این ماه قمری، همافق هستند. پیشبینیها و محاسبات کارشناسان نشان میدهد رؤیت هلال ماه ذیحجه ۱۴۳۹ قمری در غروب شنبه ۲۰ مرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۲۸ ذیقعده ۱۴۳۹ قمری و ۱۱ آگوست ۲۰۱۸ میلادی، نه تنها در ایران، بلکه در سراسر قارّههای آسیا و اروپا و آفریقا، با چشم غیر مسلّح و حتّی با چشم مسلّح، ناممکن است.
۳٫ هلال ماه ذیالحجه ۱۴۳۹ قمری در غروب یکشنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۲۹ ذیقعده ۱۴۳۹ قمری و ۱۲ آگوست ۲۰۱۸ میلادی، با چشم مسلّح و غیر مسلّح در سراسر ایران و عراق و عربستان بهراحتی دیده خواهدشد؛
از اینرو، بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم مسلّح» را کافی میدانند و قائل به «اشتراط اتّحاد افق» هستند و «اشتراک در شب» را کافی نمیدانند و همچنین بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح» را لازم میدانند و قائل به «اشتراط اتّحاد افق» هستند و «اشتراک در شب» را کافی نمیدانند، ماه ذیقعده ۲۹ روزه و طبق هر دو مبنا، دوشنبه ۲۲ مرداد ۱۳۹۷ شمسی روز اوّل ماه ذیحجّه ۱۴۳۹ قمری خواهدبود. / محسن فصاحت (آسمان ۲۵)
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطلب زیر پیشنهاد میشود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq