اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند.(معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی بوده و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیستند.)

به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع الثانی ۱۴۴۰ قمری، در غروب جمعه ۱۶ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:

نقشۀ دو) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری، در غروب شنبه ۱۷ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:

نقشۀ سه) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع الثانی ۱۴۴۰ قمری، در غروب یکشنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۹ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:

توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:

در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد(شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)

نتیجه‌گیری:

مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۷:۲۰ UTC جمعه ۷ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی رخ می‌دهد؛ ولی بیش از ۱۶ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم مسلّح، و بیش از ۲۰ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.

رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی چنین پیش‌بینی می‌شود(کافی است نام مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید):

مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری‌زنجانی، مکارم‌شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)

۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب جمعه ۱۶ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، تنها در منتهاالیه غربی اقیانوس آرام(محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی جزیرۀ پالمیرا و نزدیک آن) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده شنبه ۱۷ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.

۲- غیر از مناطق بند ۱، برای عمدۀ مناطق زمین(قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و آسیا و استرالیا غیر از مناطقی که در بند ۳ گفته می‌شود)، هلال در غروب شنبه ۱۷ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۳۰ ربیع‌الأوّل ۱۴۴۰ قمری و ۸ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی با چشم عادی دیده خواهدشد و یکشنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۹ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.

۳- مناطقی که در محدوده‌های آبی و صورتی‌رنگ نقشۀ دو هستند؛ یعنی جنوب شرقی استرالیا(شهرهای نیوکاسل، سیدنی، کانبرا، ملبورن، هوبارت تاسمانی، تمام نیوزیلند) و شمال‌شرقی و شمال آسیا(تقریباً تمام کشور روسیه به‌جز شهرهای ورونژ و ساراتوف و شهرهای جنوبی‌تر از آنها) و شمال اروپا(کشورهای استونی، فنلاند، سوئد، نروژ) هلال را در غروب یکشنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۹ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی با چشم عادی خواهنددید و برای آنان دوشنبه ۱۹ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۱۰ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.

***

مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحیدخراسانی)

۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب جمعه ۱۶ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، تنها در منتهاالیه غربی اقیانوس آرام(محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی جزیرۀ پالمیرا و نزدیک آن) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها برای آن محدوده و تمام آمریکای شمالی و مرکزی و گوشۀ شمال‌غربی آمریکای جنوبی(یعنی شمال‌غربی کشورهای ونزوئلا و پرو و نیمۀ غربی کشور کلمبیا و تمام کشور اکوادور) که در بیشترِ شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک است، شنبه ۱۷ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.

۲- برای سایر مناطق زمین(غیر از مناطق بند ۱)، یکشنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۹ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.

***

مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خوئی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، محمّداسحاق فیّاض)

۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب جمعه ۱۶ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، تنها در منتهاالیه غربی اقیانوس آرام(محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی جزیرۀ پالمیرا و نزدیک آن) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها برای آن محدوده و تمام قارّۀ آمریکا و بیشترِ قارّۀ آفریقا(به‌جز کشورهای نوار جنوب‌شرقی آفریقا مانند ماداگاسکار، سومالی، اتیوپی، کنیا، تانزانیا، موزامبیک، مالاوی، زیمبابوه و آفریقای جنوبی) و شمال‌غربی کشورهای عربستان و عراق و تمام قارّۀ اروپا و کشورهای ترکیه و گرجستان و ارمنستان و غرب و شمال کشور روسیه که در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، شنبه ۱۷ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.

۲- برای سایر مناطق زمین(غیر از مناطق بند ۱)، یکشنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۹ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.

***

مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)

۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب جمعه ۱۶ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، تنها در منتهاالیه غربی اقیانوس آرام(محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی جزیرۀ پالمیرا و نزدیک آن) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، برای همۀ نقاط زمین شنبه ۱۷ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.

***

مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)

۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب جمعه ۱۶ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، در نوار غربی کشور مکزیک و بخشی از اقیانوس آرام(محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی شهرهای مکزیکوسیتی، آکاپولکو، گوادالاخارا، ایالت باخا کالیفرنیا سور و مناطق غربی‌تر از آنها) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده‌ها شنبه ۱۷ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.

۲- غیر از مناطق بند ۱، برای عمدۀ مناطق زمین(قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و آسیا و استرالیا غیر از مناطقی که در بند ۳ گفته می‌شود)، هلال در غروب شنبه ۱۷ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۳۰ ربیع‌الأوّل ۱۴۴۰ قمری و ۸ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی با چشم مسلّح دیده خواهدشد و یکشنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۹ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.

۳- مناطقی که در محدودۀ بی‌رنگ نقشۀ دو هستند؛ یعنی نیمۀ جنوبی کشور نیوزیلند(شهر ولینگتون و جنوبی‌تر از آن) و منتهاالیه شمال‌شرقی آسیا(شبه‌جزیره کامچاتکا و نوار بالاتر از عرض جغرافیایی ۵۵ درجه در کشور روسیه) هلال را در غروب یکشنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۹ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی با چشم مسلّح خواهنددید و برای آنان دوشنبه ۱۹ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۱۰ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.

***

مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل‌لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری‌همدانی)

۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب جمعه ۱۶ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، در نوار غربی کشور مکزیک و بخشی از اقیانوس آرام(محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی شهرهای مکزیکوسیتی، آکاپولکو، گوادالاخارا، ایالت باخا کالیفرنیا سور و مناطق غربی‌تر از آنها) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، برای آن محدوده‌ها و تمام قارّۀ آمریکا و اروپا و آفریقا و بیشترِ قارّۀ آسیا(به‌جز کشورهای اندونزی، برمه، تایلند، ویتنام، کامبوج، لاگوس، فیلیپین، ژاپن، کره جنوبی و کره شمالی، نیمۀ شرقی کشور چین و جنوب‌شرقی روسیه) که در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، شنبه ۱۷ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.

۲- برای سایر مناطق زمین(غیر از مناطق بند ۱)، یکشنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۹ دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، روز اوّل ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۰ قمری خواهدبود. / محسن فصاحت

برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطلب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq