اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند.(معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی بوده و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیستند.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری، در غروب جمعه ۱۶ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۵ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری، در غروب شنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۶ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری، در غروب یکشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۷ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد(شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۸:۵۰ UTC جمعه ۵ آوریل ۲۰۱۹ میلادی رخ می‌دهد؛ ولی بیش از ۱۴ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۹ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
رؤیت‌پذیری هلال(برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی) بنا بر مبانی مختلف فقهی چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است نام مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید. در پایان مبناهایی که چند بند دارند، برای راهنمایی بیشتر، ذکر شده که ایران، جزء مناطق کدام بند است.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری‌زنجانی، مکارم‌شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب جمعه ۱۶ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۵ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، تنها در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی منتهاالیه غربی اقیانوس آرام[جزایر کوک، بخشی از جزایر پلی‌نزی فرانسه(مانند جزایر سوسایتی و تاهیتی و مارکیز)، جزایر لاین(مانند جزایر کیریتیماتی، جارویس، پالمیرا، آب‌سنگ کینگمن)، آب‌سنگ جانستون و مناطق دریایی میان آنها] ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده، شنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۶ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
۲- غیر از مناطق بند ۱، در بیشترِ مناطق زمین(قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و آسیا و اقیانوسیّه غیر از مناطقی که در بند ۳ گفته می‌شود)، در غروب شنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ شمسی (و ۲۹ رجب ۱۴۴۰ قمری در ایران و عراق) برابر با ۶ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، هلال با چشم عادی دیده می‌شود و یکشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۷ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
۳- در محدوده‌های آبی و صورتی‌رنگ نقشۀ دو یعنی بخشی از جنوب اقیانوسیّه(جزیرۀ تاسمانیِ استرالیا و تمام نیوزیلند) و شمال‌شرقی و شمال آسیا[جزیرۀ هوکایدوی ژاپن، اندکی از شمال‌شرقی چین(شهرهای جیلین و هاربین و مناطق شمالی‌تر از آنها)، تقریباً تمام کشور روسیه به‌جز شهرهای نووسیبیرسک، امسک، تیومن، یکاترینبورگ، پرم، کیروف، سن‌پترزبورگ و شهرهای جنوبی‌تر از آنها] در غروب یکشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۷ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، هلال با چشم عادی دیده می‌شود و دوشنبه ۱۹ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۸ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحیدخراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب جمعه ۱۶ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۵ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، تنها در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی منتهاالیه غربی اقیانوس آرام[جزایر کوک، بخشی از جزایر پلی‌نزی فرانسه(مانند جزایر سوسایتی و تاهیتی و مارکیز)، جزایر لاین(مانند جزایر کیریتیماتی، جارویس، پالمیرا، آب‌سنگ کینگمن)، آب‌سنگ جانستون و مناطق دریایی میان آنها] ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده و تمام آمریکای مرکزی و شمالی به‌جز بخشی از شرق کانادا(یعنی شبه‌جزیرۀ لابرادور و اطراف آن) و تمام آمریکای جنوبی به‌جز بخشی از شرق آن(یعنی کشورهای سورینام و گویانِ فرانسه و نیمۀ شرقی برزیل) که در بیشترِ شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک است، شنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۶ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
۲- برای دیگر مناطق زمین(غیر از مناطق بند ۱)، یکشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۷ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خوئی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب جمعه ۱۶ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۵ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، تنها در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی منتهاالیه غربی اقیانوس آرام[جزایر کوک، بخشی از جزایر پلی‌نزی فرانسه(مانند جزایر سوسایتی و تاهیتی و مارکیز)، جزایر لاین(مانند جزایر کیریتیماتی، جارویس، پالمیرا، آب‌سنگ کینگمن)، آب‌سنگ جانستون و مناطق دریایی میان آنها] ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده و تمام قارّۀ آمریکا و بیشترِ قارّۀ آفریقا به‌جز نواری از شرق آن(یعنی کشورهای ماداگاسکار، سومالی، اتیوپی، جیبوتی، اریتره، و نیمۀ شرقی کنیا) و بیشترِ قارّۀ اروپا به‌جز بخشی از شرق آن(یعنی کشورهای استونی، لتونی، لیتوانی، بلاروس، قبرس و دوسومِ شرقی کشورهای ترکیه و اوکراین و مناطق شرقی‌تر از آنها) که در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، شنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۶ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
۲- برای دیگر مناطق زمین(غیر از مناطق بند ۱)، یکشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۷ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب جمعه ۱۶ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۵ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، تنها در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی منتهاالیه غربی اقیانوس آرام[جزایر کوک، بخشی از جزایر پلی‌نزی فرانسه(مانند جزایر سوسایتی و تاهیتی و مارکیز)، جزایر لاین(مانند جزایر کیریتیماتی، جارویس، پالمیرا، آب‌سنگ کینگمن)، آب‌سنگ جانستون و مناطق دریایی میان آنها] ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، برای همۀ نقاط زمین، شنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۶ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود و اگر رؤیت نشود، برای همۀ نقاط زمین، یکشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۷ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب جمعه ۱۶ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۵ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی بخش اندکی از غرب آمریکای جنوبی[غرب کشور پرو(شهرهای لیما، اوانوکو، تاراپوتو و مناطق غربی‌تر از آنها) و جنوب‌غربی کشور اکوادور(شهرهای لوخا، کوانکا، گوایاکیل، مانتا و مناطق غربی تر از آنها)] و بخشی از اقیانوس آرام(جزایر ایستر، سالائی‌گومز، گالاپاگوس، کوکوس، کلیپرتون، رویلیاخیخدو، هاوایی و مناطق غربی‌تر از آنها) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده‌ها شنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۶ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
۲- غیر از مناطق بند ۱، برای بیشترِ مناطق زمین(قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و اقیانوسیّه و آسیا غیر از مناطقی که در بند ۳ گفته می‌شود)، در غروب شنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ شمسی(و ۳۰ رجب ۱۴۴۰ قمری در ایران و عراق و عربستان) برابر با ۶ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، هلال با چشم مسلّح دیده می‌شود و یکشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۷ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
۳- در منتهاالیه شمال‌شرقی آسیا(شبه‌جزیره کامچاتکا و شمال دریای اختسک و شهر ماگادان و مناطق نزدیک آن در کشور روسیه) در غروب یکشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۷ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، هلال با چشم مسلّح و غیر مسلّح دیده می‌شود و دوشنبه ۱۹ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۸ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل‌لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری‌همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب جمعه ۱۶ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۵ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی بخش اندکی از غرب آمریکای جنوبی[غرب کشور پرو(شهرهای لیما، اوانوکو، تاراپوتو و مناطق غربی‌تر از آنها) و جنوب‌غربی کشور اکوادور(شهرهای لوخا، کوانکا، گوایاکیل، مانتا و مناطق غربی تر از آنها)] و بخشی از اقیانوس آرام(جزایر ایستر، سالائی‌گومز، گالاپاگوس، کوکوس، کلیپرتون، رویلیاخیخدو، هاوایی و مناطق غربی‌تر از آنها) ممکن است و از آنجا که در مناطق غیر مرزی قطعاً هلال با چشم مسلّح رؤیت می‌شود، در تمام قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و بیشترِ قارّۀ آسیا[اندکی از غرب کشورهای اندونزی و مالزی، نیمۀ غربی کشورهای تایلند و چین، اندکی از غرب مغولستان، نیمۀ غربی روسیه(غربی‌تر از شهرهای نووکوزنتسک و کمروف) و کشورها و مناطق غربی‌تر از آنها] که در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، شنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۶ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
۲- برای دیگر مناطق زمین(غیر از مناطق بند ۱)، یکشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۷ آوریل ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۱ است.)
یادآور می‌شود آغاز ماه شعبان، در پایان‌بخشی به «ماه حرامِ رجب و بحث تغلیظ و افزایش دیه» نقشی تعیین‌کننده دارد. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
