اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی بوده و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیستند.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه صفر ۱۴۴۱ قمری، در غروب شنبه ۶ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه صفر ۱۴۴۱ قمری، در غروب یکشنبه ۷ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه صفر ۱۴۴۱ قمری، در غروب دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد(شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۱۸:۲۶ UTC شنبه ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا بیش از ۱۱ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۵ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
رؤیت‌پذیری هلال(برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی) بنا بر مبانی مختلف فقهی چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است نام مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید. در پایان مبناهایی که چند بند دارند، برای راهنمایی بیشتر، ذکر شده که ایران، جزء مناطق کدام بند است. همچنین برای راهنمایی زائران گرامی اربعین در این ماه، ذکر شده که کشور عراق، جزء مناطق کدام بند است.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری‌زنجانی، مکارم‌شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۷ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو یعنی اقیانوس آرام و سراسر آمریکای جنوبی و مرکزی و بیشترِ آمریکای شمالی (به‌جز شمال و شمال‌شرقی کانادا) و بیشترِ اقیانوس اطلس (به‌جز شمال آن) و سراسر آفریقا و اندکی از اروپا (سراسر پرتغال و بیشترِ اسپانیا به‌جز شمال آن) و بخشی از اقیانوس هند و دریای عرب و خلیج فارس و اندکی از آسیا [بخشی از جنوب هند (جنوب‌غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای رتناگری به آنانتاپور به پودوچری) و سراسر کشورهای سریلانکا، یمن، عمان، امارات متّحدۀ عربی، قطر، بحرین، عربستان سعودی، کویت، اردن، فلسطین، و نوار باریکی از جنوب عراق، و نوار باریکی از جنوب ایران (شهرهای جنوبی استان‌های بوشهر و هرمزگان در ساحل خلیج فارس)] به‌راحتی محقّق می‌شود و در همان محدوده، دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۷ مهر ۱۳۹۸ شمسی (و ۲۹ محرّم ۱۴۴۱ قمری در ایران و عراق) برابر با ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ دو یعنی شمال آمریکای شمالی (شمال و شمال‌شرقی کانادا) و شمالِ اقیانوس اطلس و بیشترِ اروپا [به‌جز کشورهای اوکراین، بلاروس، لهستان، لیتوانی، لتونی، استونی، دانمارک، سوئد، نروژ، هلند، و به‌جز نیمۀ شمالی کشورهای آلمان و انگلستان و ایرلند] و بخشی از اقیانوس هند و بخشی از آسیا [سراسر کشورهای مالزی، برونئی، فیلیپین، ویتنام، کامبوج، تایلند، برمه، بنگلادش، بوتان، نپال، هند، پاکستان، افغانستان، ایران، عراق، سوریه، لبنان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، اندکی از جنوب روسیه (جنوبی‌تر از خطّ واصل شهرهای کانِوسکایا به قزل‌یار)، بیشترِ ازبکستان (به‌جز اندکی از شمال آن)، اندکی از جنوب قرقیزستان، و جنوب و جنوب‌غربی چین(جنوب‌غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای کاشغر به شیامن) و بیشترِ اندونزی (جزایر سولاوسی و تیمور و مناطق غربی‌تر از آنها)] ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، در آن محدوده نیز دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۳- غیر از مناطق بندهای ۱ و ۲، برای بقیّۀ مناطق زمین (اقیانوسیّه و دیگر مناطق آسیا و اروپا)، در غروب دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، هلال با چشم عادی دیده خواهدشد و سه‌شنبه ۹ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۱ اکتبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
(کشورهای ایران و عراق، جزء مناطق بند ۲ هستند.)
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحیدخراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۷ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو یعنی اقیانوس آرام و سراسر آمریکای جنوبی و مرکزی و بیشترِ آمریکای شمالی (به‌جز شمال و شمال‌شرقی کانادا) و بیشترِ اقیانوس اطلس (به‌جز شمال آن) و سراسر آفریقا و اندکی از اروپا (سراسر پرتغال و بیشترِ اسپانیا به‌جز شمال آن) و بخشی از اقیانوس هند و دریای عرب و خلیج فارس و اندکی از آسیا [بخشی از جنوب هند (جنوب‌غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای رتناگری به آنانتاپور به پودوچری) و سراسر کشورهای سریلانکا، یمن، عمان، امارات متّحدۀ عربی، قطر، بحرین، عربستان سعودی، کویت، اردن، فلسطین، و نوار باریکی از جنوب عراق، و نوار باریکی از جنوب ایران (شهرهای جنوبی استان‌های بوشهر و هرمزگان در ساحل خلیج فارس)] به‌راحتی محقّق می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ دو یعنی شمال آمریکای شمالی (شمال و شمال‌شرقی کانادا) و شمالِ اقیانوس اطلس و بیشترِ اروپا [به‌جز کشورهای اوکراین، بلاروس، لهستان، لیتوانی، لتونی، استونی، دانمارک، سوئد، نروژ، هلند، و به‌جز نیمۀ شمالی کشورهای آلمان و انگلستان و ایرلند] و بخشی از اقیانوس هند و بخشی از آسیا [سراسر کشورهای مالزی، برونئی، فیلیپین، ویتنام، کامبوج، تایلند، برمه، بنگلادش، بوتان، نپال، هند، پاکستان، افغانستان، ایران، عراق، سوریه، لبنان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، اندکی از جنوب روسیه (جنوبی‌تر از خطّ واصل شهرهای کانِوسکایا به قزل‌یار)، بیشترِ ازبکستان (به‌جز اندکی از شمال آن)، اندکی از جنوب قرقیزستان، و جنوب و جنوب‌غربی چین(جنوب‌غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای کاشغر به شیامن) و بیشترِ اندونزی (جزایر سولاوسی و تیمور و مناطق غربی‌تر از آنها)] نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است و از آنجا که هلال در نقاط غیر مرزی و مناطق غربی‌تر، مطمئنّاً با چشم عادی دیده خواهدشد و مناطق شرقی‌تر از نقاط رؤیت هلال نیز، در بیشترِ شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، برای سراسر مناطق زمین، دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خوئی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۷ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو یعنی اقیانوس آرام و سراسر آمریکای جنوبی و مرکزی و بیشترِ آمریکای شمالی (به‌جز شمال و شمال‌شرقی کانادا) و بیشترِ اقیانوس اطلس (به‌جز شمال آن) و سراسر آفریقا و اندکی از اروپا (سراسر پرتغال و بیشترِ اسپانیا به‌جز شمال آن) و بخشی از اقیانوس هند و دریای عرب و خلیج فارس و اندکی از آسیا [بخشی از جنوب هند (جنوب‌غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای رتناگری به آنانتاپور به پودوچری) و سراسر کشورهای سریلانکا، یمن، عمان، امارات متّحدۀ عربی، قطر، بحرین، عربستان سعودی، کویت، اردن، فلسطین، و نوار باریکی از جنوب عراق، و نوار باریکی از جنوب ایران (شهرهای جنوبی استان‌های بوشهر و هرمزگان در ساحل خلیج فارس)] به‌راحتی محقّق می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ دو یعنی شمال آمریکای شمالی (شمال و شمال‌شرقی کانادا) و شمالِ اقیانوس اطلس و بیشترِ اروپا [به‌جز کشورهای اوکراین، بلاروس، لهستان، لیتوانی، لتونی، استونی، دانمارک، سوئد، نروژ، هلند، و به‌جز نیمۀ شمالی کشورهای آلمان و انگلستان و ایرلند] و بخشی از اقیانوس هند و بخشی از آسیا [سراسر کشورهای مالزی، برونئی، فیلیپین، ویتنام، کامبوج، تایلند، برمه، بنگلادش، بوتان، نپال، هند، پاکستان، افغانستان، ایران، عراق، سوریه، لبنان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، اندکی از جنوب روسیه (جنوبی‌تر از خطّ واصل شهرهای کانِوسکایا به قزل‌یار)، بیشترِ ازبکستان (به‌جز اندکی از شمال آن)، اندکی از جنوب قرقیزستان، و جنوب و جنوب‌غربی چین(جنوب‌غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای کاشغر به شیامن) و بیشترِ اندونزی (جزایر سولاوسی و تیمور و مناطق غربی‌تر از آنها)] نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است و از آنجا که هلال در نقاط غیر مرزی و مناطق غربی‌تر، مطمئنّاً با چشم عادی دیده خواهدشد و مناطق شرقی‌تر از نقاط رؤیت هلال نیز، در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، برای سراسر مناطق زمین، دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۷ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو یعنی اقیانوس آرام و سراسر آمریکای جنوبی و مرکزی و بیشترِ آمریکای شمالی (به‌جز شمال و شمال‌شرقی کانادا) و بیشترِ اقیانوس اطلس (به‌جز شمال آن) و سراسر آفریقا و اندکی از اروپا (سراسر پرتغال و بیشترِ اسپانیا به‌جز شمال آن) و بخشی از اقیانوس هند و دریای عرب و خلیج فارس و اندکی از آسیا [بخشی از جنوب هند (جنوب‌غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای رتناگری به آنانتاپور به پودوچری) و سراسر کشورهای سریلانکا، یمن، عمان، امارات متّحدۀ عربی، قطر، بحرین، عربستان سعودی، کویت، اردن، فلسطین، و نوار باریکی از جنوب عراق، و نوار باریکی از جنوب ایران (شهرهای جنوبی استان‌های بوشهر و هرمزگان در ساحل خلیج فارس)] به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای همۀ نقاط زمین، دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب شنبه ۶ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، در بخش بسیار کوچکی از مرکز اقیانوس آرام (حدود طول جغرافیایی -۱۷۸ و عرض جغرافیایی ۱۳ درجه) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده یکشنبه ۷ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۲- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب یکشنبه ۷ مهر ۱۳۹۸ شمسی (و ۲۹ محرّم ۱۴۴۱ قمری در ایران و عراق) برابر با ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، در اقیانوس‌های آرام و اطلس و هند و سراسر قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و بیشترِ قارّۀ اقیانوسیّه [کشور پاپوآ گینه نو، بیشترِ استرالیا (به‌جز جنوب‌شرقی‌تر از خطّ واصل شهرهای راکهمپتون به فاولرز بی)، و مجموعه جزیره‌های دریای مرجان، سلیمان، گیلبرت، مارشال، میکرونزی، ماریانا، وِیک، مینامی‌توری‌شیما] و بیشترِ قارّۀ آسیا[کشورهای کره شمالی، کره جنوبی، مغولستان، قزّاقستان، بیشترِ ژاپن (به‌جز جزیرۀ هوکایدو)، بیشترِ چین (به‌جز شمالی‌تر از خطّ واصل شهرهای جیشی به سویهوا به چیچیهار)، جنوب روسیه (جنوبی‌تر از خطّ واصل شهرهای کونگورتوگ به نووسیبیرسک به یکاترینبورگ به سن‌پترزبورگ) و مناطق جنوب‌غربی‌تر از آنها] ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده‌ها دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۳- غیر از مناطق بندهای ۱ و ۲، در بقیّۀ مناطق قارّه‌های اقیانوسیّه و آسیا، در غروب دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، هلال با چشم مسلّح و غیر مسلّح دیده خواهدشد و سه‌شنبه ۹ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۱ اکتبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
(کشورهای ایران و عراق، جزء مناطق بند ۲ هستند.)
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل‌لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری‌همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب شنبه ۶ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، در بخش بسیار کوچکی از مرکز اقیانوس آرام (حدود طول جغرافیایی -۱۷۸ و عرض جغرافیایی ۱۳ درجه) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده و سراسر قارّۀ آمریکا و اندکی از قارّۀ آفریقا [کشورهای غنا، بورکینافاسو، بیشترِ کشور مالی (به‌جز اندکی از شرق آن)، غرب الجزایر، و همۀ کشورها و مناطق غربی‌تر از آنها] و اندکی از قارّۀ اروپا [کشورهای اسپانیا، پرتغال، ایرلند] که در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، یکشنبه ۷ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۲- غیر از مناطق بند ۱، در بقیّۀ مناطق زمین (بقیّۀ قارّه‌های آفریقا و اروپا، و سراسر قارّه‌های اقیانوسیّه و آسیا)، دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
(کشورهای ایران و عراق، جزء مناطق بند ۲ هستند.)
یادآور می‌شود که آغاز ماه صفر، بیش از تأثیری که در تعیین روز اربعین حسینی دارد، در پایان‌بخشی به «ماه‌های حرام و بحث تغلیظ و افزایش دیه» نقشی تعیین‌کننده دارد. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
