شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ علی کورانی از محققین و مؤلفین جهان عرب، سالیانی است در زمینه فقه و اصول و مباحث جهان عرب، فعالیت علمی مفصلّی دارد. با وی در زمینه تأثیرات روش فقهی مقارن برای جلوگیری از نفوذ و جذابیت سلفیّه به گفتوگو نشستیم. تجربه سالیان حضور در میان اهل سنّت و همچنین مناظرات فراوان او با اهل سنّت، گفت‌وگوی خوبی را رقم زد.
- به کارگیری روش مقارن در استدلالات فقهی آیا می‌تواند فقه سلفیه را منزوی کند؟
شیخ علی کورانی: ابتدا خیلی متشکریم که به این بحث اهمیت دادید. فقه مقارن بحث مهمی است. به علت این‌که وهابیت اصلاً فقهشان استثنایی است، اصول فقه هم ندارند. من در یک موضوع با علمائشان هرچقدر سؤال کردم اصل اولی در امور تحریم چیست؟ حلیت؟ طهارت؟ نجاست؟، چیزی نداشتند. اصلا اصول فقه ندارند. فقه مقارن کشف می‌کند که اینها اصلاً حنبلی نیستند. شیخ الازهر می‌گویند اینها اصلاً یک حزب‌اند که انگلیس، برای جنگ با خلافت عثمانی آن را تأسیس کرد و ربطی به اهل سنت و جماعت ندارد. فقه مقارن با بیان نظریات فقه مذاهب مختلف، شذوذات وهابی‌ها و خروجشان از تمام مذاهب مختلف را کشف می‌کند.
- آیا به کارگیری روش مقارن در استدلالات فقهی می‌تواند بدنه اهل سنت را نسبت به تبلیغات سلفیون در دشمنی با تشیع بدبین کند؟
شیخ علی کورانی: فقهای معتقد به روش مقارن، از شیخ طوسی تا علامه حلی و معاصرین، فقه مقارن را روش نوینی برای فهمیدن کل فقه دانسته‌اند. با روش مقارن معلوم می‌شود که وهابیت خارج از فقه مسلمین و خیلی از مسائل است.
از باب مثال، مسئله زیارت پیامبر صلی‌الله علیه و آله، حدود زیارت، رفتن به زیارت، قبولی زیارت و مانند آن، به اجماع مسلمین از فروع دین است؛ امّا اینها، آن را در اصول دین گذاشتند. یعنی اگر کسی نیت کرد به زیارت پیغمبر برود، می‌گویند این شرک است. یا مثلاً توسل و استشفا به پیغمبر، تمام فقهاء مسلمین آن را جائز می‌دانند. تمام مسلمین هنگام زیارت قبر پیامبر صلی‌الله علیه و آله، از آن حضرت شفاعت را در نزد خداوند طلب می‌کنند و می‌گویند یا رسول‌الله اشفع لنا عند الله. وهابی‌ها معتقدند که این شرک الاکبر است، یعنی کسی که توسل جسته به پیغمبر، واجب القتل می‌شود. در خیلی از مسائل از فروع به اصول، بر خلاف تمام فقهاء مسلمین فتوا داده‌اند. و در این زمینه کتاب‌ها تألیف کردند، مانند سبکی که خودش معاصر ابن تیمیه است، به انحراف، ضلالت و ناصبی بودنش حکم کردند. آنها بسیاری از مسائل مثل زیارت مریض، دیدار مریض در بیمارستان‌ها، فاتحه بر قبور مسلمین را بدعت شمرده، در حالی که تمام مسلمین جایز و مستحب می‌دانند.
- آیا نقد فتاوای سلفیه با روش مقارن می‌تواند جاذبه سلفیه را در میان جوانان اهل سنت کاهش دهد و بی‌پایگی اساس مذهبشان را نمایان کند؟
شیخ علی کورانی: حتماً چنین است. مثلاً کتاب شیخ مسیح بن نوح از اهل اردن در مورد اسانید احادیث زیاره النبی صلی‌الله علیه و آله است و مثلاً بحث‌های حافظ مغربی که ثابت کرد اینها خارج از شعب مسلمین هستند. لذا حتماً این کار خیلی مفید است.
- چرا وهابیون به روش مقارن اعتنایی نمی‌کنند؟
شیخ علی کورانی: کاری به مذاهب دیگر ندارند. احتمال می‌دهند کسی مخالفتی با اعتقاداتشان ندارد. اصلاً آنها به آزادی بیان معتقد نیستند و معتقدند باید تمام منبر‌ها و کتاب‌ها جمع شوند و فقط منبر و کتاب آنها در صدر باشد. حتی از وقتی که وارد مکه می‌شوید در همان فرودگاهشان، کتابچه بین مسلمانان پخش می‌کنند و به تکثیر پیام خودشان می‌پردازند.
مثلا می‌گویند: هر کس که بگوید یا رسول‌الله اشفع لی عند الله، کافر است. اینها می‌گویند مسلمانان حق ندارند بر حسب مذاهب خودشان حج به‌جا آورند تا مجبور شوند بر اساس مذهب اینها حج را انجام دهند.
- برای جلوگیری از نفوذ وهابیت و جاذبه آنها نسبت به مقارن، نظر خاصی هم دارید؟
شیخ علی کورانی: اعتقادم این است که باید فتاوا و عقاید شاذ وهابیت را احصاء کنیم و به همه نشان دهیم که مطالب اینها با همه مسلمین مخالف است و اساسا آنها داخل در اسلام نیستند. بعضی دوستان ما این کار را کردند و خیلی هم اثر داشته است. در سایت‌ها، وسائل گروهی یا در اینترنت و غیره، می‌بینید که اهل سنت از اینها فرار می‌کنند. اگراین کار بشود این منبع فساد و مذهب ضالّه، خود به خود از بین می‌رود و دیگر خریداری پیدا نمی‌کند.
