نیاز امروز حوزه با گذشته متفاوت است/ با اخلاص به مدیر جدید کمک خواهم کرد/ استقلال مالی حوزه/ گزارشی از عملکرد دوران مدیریت/ بازسازی آداب سنن و سبک‌های تاریخی حوزه/ گفتمان مترقی انقلاب اسلامی در تراز حوزه انقلابی/ مرجعیت و رکن اساسی حوزه‌های علمیه/ ساماندهی تحولات علمی و رشته‌های جدید حوزوی/ پرداختن به علوم انسانی و عرصه‌های نو برپایه اجتهاد.
به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم تودیع و معارفه مدیر حوزه‌های علمیه پیش از ظهر امروز با حضور اعضای شورای عالی، اعضای جامعه مدرسین، مدیران و شماری از شخصیت‌های برجسته حوزوی در مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برگزار شد.
آیت‌الله سیدهاشم حسینی بوشهری در مراسم تودیع خود و معارفه مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور، با تبریک عید سعید فطر، با بیان اینکه امروز حوزه‌های علمیه در جهان تشیع بی‌نظیر است، تصریح کرد: تمام اعمال ما زیر نظر خداوند، رسول خدا و اهل‌بیت(ع) است و باید فرصت‌ها را مغتنم دانست و از آن برای خدمت استفاده کرد.
مدیر سابق حوزه‌های علمیه با تاکید بر اینکه برخلاف شعار دادن، کار کردن راحت نیست، ابراز داشت: کار کردن در نهادهایی نظیر حوزه راحت نیست.
آیت‌الله حسینی بوشهری با تاکید بر اینکه کارهای صورت گرفته در این حوزه مقدسه، کار یک فرد نیست، ابراز داشت: از روزی که حوزه سامان جدید پیدا کرده، کارهای صورت گرفته از سوی یک فرد نبوده و مجموع اقدامات یک مجموعه بوده است.
معاون جامعه مدرسین تصریح کرد: امدادهای الهی، توجهات حضرت ولیعصر(عج)، حمایت و پشتیبانی مقام معظم رهبری و مراجع تقلید، شورای عالی حوزه، جامعه مدرسین، مدیران مراکز و حتی طلاب عزیز در پیشرفت‌های صورت گرفته نقش دارند.
عضو هیئت رئیسه خبرگان رهبری با تاکید بر اینکه کار در حوزه نیاز به زمان، رفع موانع، همکاری، خلاقیت و اندیشه دارد، ابراز داشت: بسیاری از کارها به دلیل توهم مانع انجام نشده است.
نیاز امروز حوزه با گذشته متفاوت است
آیت‌الله حسینی بوشهری با بیان اینکه نیاز امروز حوزه با گذشته متفاوت است، ابراز داشت: اگر بخواهیم حوزه را همچون دهه‌های گذشته اداره کنیم، حوزه پاسخگو نخواهد بود؛ حوزه امروز خواسته‌های خود را دارد، شیوه اداره حوزه و نحوه تعامل با گذشته متفاوت است.
وی با تاکید بر اینکه تغییر مدیران امر طبیعی است، ابراز داشت: هیچ‌کس نیامده اینجا خانه بزند و سازوکار طولانی برای مدیریت خود طراحی کند؛ مدیریت یک مسئولیت است و شغل نیست و هرکسی که آمده تا زمانی که توان، شادابی و تقاضا وجود داشته کار را دنبال کرده و هرروزی که این مسئولیت را زمین گذاشته، باید شاکر خدا باشد و برای مدیر بعدی آرزوی توفیق داشته باشد.
مدیر سابق حوزه‌های علمیه با بیان اینکه نسبت به آنچه که انجام شده، راضی نیستیم، گفت: در روایات اشاره شده که انسان نباید خود را از حد تقصیر بیرون کند و طلبکار باشد.
با اخلاص به مدیر جدید حوزه‌های علمیه کمک خواهم کرد
آیت‌الله حسینی بوشهری با تبریک به آیت‌الله اعرافی مدیر جدید حوزه‌های علمیه، افزود: آنچه بنده از تجربه و توان در اختیار دارم در اختیار ایشان است؛ چون کار در حوزه کار شخص نیست و اهداف بلند امام عصر(عج) را باید تأمین کرد؛ ایشان مطمئن باشند بنده همراهی و همکاری خواهم کرد و هرکجا نیاز به کمک فکری داشته باشند در طبق اخلاص خواهم گذاشت.
وی در ادامه به بخشی از اقدامات صورت گرفته اشاره داشت و گفت: به کارهایی که در طول این مدت انجام دادیم حالا چه متن باشد یا حاشیه اشاره خواهم کرد، اما سعی کردیم متن باشد.
گزارشی از عملکرد دوران مدیریت
مدیر سابق حوزه‌های علمیه با تاکید بر اینکه تدوین سند چشم انداز حوزه مورد تاکید رهبری بوده است، ابراز داشت: ایشان بارها تاکید داشتند حوزه باید افق خود را ترسیم کند؛ همه نکات مورد نظر ایشان در سند چشم انداز تدوین و هرکسی یک دور سند چشم انداز حوزه را مشاهده کند تمام این دغدغه‌ها در آن مطرح شده است.
وی بیان اینکه طرح آمایش سرزمین در راستای سند چشم انداز طراحی شد، ابراز داشت: مطالبات رهبری از حوزه، پیگیری و طبقه‌بندی شده و تا جایی که انجام گردیده، تقدیم آیت‌الله اعرافی شده است.
مدیر سابق حوزه‌های علمیه با اشاره به بحث کوچک سازی حوزه، گفت: این بحث که مورد تاکید شورای عالی حوزه بود در دستور کار است و طرح کارسنجی نیز در این راستا است.
آیت‌الله حسینی بوشهری با بیان اینکه رتبه بندی واحدهای حوزوی صورت گرفته است، ابراز داشت: در جهت استقلال مالی حوزه تلاش‌های خوبی صورت گرفته و کمیته وقف را انجام دادیم؛ در این دوره چهارساله حدود ۳۶۰ مورد به موقوفات حوزه اضافه شده است.
بیش از ۳۰۰ مدرسه در حال احداث، تکمیل، ترمیم و تجهیز است
معاون جامعه مدرسین با اشاره به اینکه بیش از ۳۰۰ مدرسه در حال احداث، تکمیل، ترمیم و تجهیز است، ابراز داشت: به مناطق مرزی بیشتر رسیدگی کردیم چرا که محرومیت‌های بیشتری داشتند.
آیت‌الله حسینی بوشهری با بیان اینکه به طرح متوازن علوم حوزوی توجه شده است، ابراز داشت: طبق مصوبه شورا، مدرسه‌ای به عنوان مدرسه فقه و اصول راه اندازی شد.
وی با اشاره به اینکه آسیب شناسی جامع تربیتی و اخلاقی حوزه انجام شده است، ابراز داشت: شعار بنده در دوره جدید علم و اخلاق بود و روی این موضوع سرمایه گذاری کردیم و بنده همواره سفارش جدی کردم تا پایه ادبیات طلاب تقویت نشده، حق ارتقاء ندارند.
عضو هیئت رئیسه خبرگان رهبری با تاکید بر اینکه به شناسایی نخبگان حوزوی پرداخته شده است، تصریح کرد: بحث حوزه انقلابی که از مطالبات مقام معظم رهبری بود با سرعت آماده شد و با تصویب شورای عالی حوزه به مراکز حوزوی ابلاغ شد.
آیت‌الله حسینی بوشهری به تلاش‌ها در راستای کاهش تعطیلات حوزه اشاره داشت و گفت: خیلی تلاش و برنامه ریزی‌ها شده است و برخی استان‌ها زودتر از موعد سال تحصیلی آغاز می‌کنند.
مدیر سابق حوزه‌های علمیه با بیان اینکه در برنامه‌های آموزشی حوزه تجدیدنظر شده است، ابراز داشت: تعداد اساتید حوزه در سال ۹۱، بیش از ۱۹۰۰ استاد بود اما امروز به بیش از ۳۲۸۰ نفر افزایش یافته است.
فعالیت ۴۴ مرکز تخصصی حوزوی
آیت‌الله حسینی بوشهری با اشاره به اینکه امروز ۴۴ مرکز تخصصی حوزوی فعالیت می‌کنند، ابراز داشت: اگرچه باید به ابعاد کیفی توجه کرد، اما این‌ها لازم حوزه بوده است؛ نمی‌شد حوزه فقط بر محور فقه و اصول متمرکز باشد و به تفسیر، تاریخ و کلام کاری نداشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه کارهای پژوهشی سرعت خوبی در سطح مدارس حوزه داشته است، اظهار داشت: برگزاری جشنواره علامه حلی مصداق کارهای پژوهشی است.
مدیر سابق حوزه‌های علمیه افزود: توجه به آموزش زبان عربی، تجهیز ۲۲۰ کتابخانه در مدارس کشور، توسعه انجمن‌های علمی و عضویت ۱۴۱۴ نفر در این انجمن‌ها، نیازسنجی پژوهشی در زمینه‌های فقه، تفسیر، علوم قرآن، تعلیم و تربیت و اقتصاد، شناسایی ۷۳۰۰ عنوان پژوهشی، ارتباط با مراکز علمی پژوهشی کشور، ساماندهی امور اخلاقی و مشاوره‌ای و اعزام اساتید به استان‌ها بخش دیگری از اقدامات صورت گرفته است.
آیت‌الله حسینی بوشهری همچنین به اهتمام جدی به زی طلبگی اشاره داشت و گفت: امروز ممکن است در گوشه و کنار تخلفاتی باشد، اما کار نظاممند است و طلبه‌ای که می‌خواهد معمم شود باید دوره ببیند.
مدیر سابق حوزه‌های علمیه با اشاره به اقدامات صورت گرفته در عرصه تبلیغ، گفت: فعالیت در فضای مجازی، کار تبلیغی در شش هزار مدرسه امین و اجرای طرح بینات از جمله اقدامات صورت گرفته است.
آیت‌الله حسینی بوشهری افزود: برگزاری دوره برای معلمان آموزش و پرورش، همکاری در تدوین کتب آموزش و پرورش، تسهیلات رفاهی با همکاری مرکز خدمات حوزه و ساماندهی امر شهریه بخش دیگری از اقدامات صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه کارهای انجام نشده فراوان است، ابراز داشت: امیدوارم با ایده‌های آیت‌الله اعرافی شاهد رشد و شکوفایی و بالندگی حوزه‌های علمیه سراسر کشور باشیم.
مدیر سابق حوزه‌های علمیه در پایان خاطرنشان کرد: صمیمانه از عنایات مقام معظم رهبری، مراجع عظام تقلید، جامعه مدرسین و شورای عالی حوزه تشکر می‌کنم.
سخنان مدیر جدید حوزه‌های علمیه کشور/ تغییرات با رایزنی و همفکری انجام خواهد پذیرفت
در ادامه، آیت‌الله علیرضا اعرافی در مراسم معارفه خود اظهار داشت: بنده به عنوان یک طلبه ناچیز که مورد اعتماد بزرگان حوزه قرار گرفته‌ام لازم می‌دانم که در آغاز تقدیر و تشکر از مقام معظم رهبری، مراجع تقلید، طلاب، اساتید، مدیران و شورای عالی حوزه داشته باشم.
وی با بیان اینکه همه مدیران حوزه به خصوص بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سامان دادن به حوزه و پیشبرد آرمان‌های حوزه تلاش کرده‌اند، تصریح کرد: به طور ویژه از خدمات دوست عزیز، برادر بزرگوار، مدیر سخت‌کوش، موفق و پرتلاش آیت‌الله حسینی بوشهری تقدیر می‌کنم.
مدیر جدید حوزه‌های علمیه با اشاره به اینکه بنده به سهم خود شاهد دشواری‌های کار نسبت به اهداف بلند حوزه‌های علمیه هستم، ابراز داشت: با عنایت شورای عالی حوزه، جلساتی با اکثر مدیران و معاونان ستادی حوزه برگزار شد و صدها صفحه از برنامه‌ها و اقدامات صورت گرفته مطالعه شد و همه کارها بر روی روال درستی که بوده است باید استمرار داشته باشد و در مسائلی که نیاز به تکمیل و اصلاح وجود دارد، تغییرات با رایزنی و همفکری انجام خواهد پذیرفت.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به اینکه در جلسات به عنوان نقطه‌های آغازین مطالبی بیان شده است، تصریح کرد: حدود کمتر از یک ماه هم برای هر بخش، توافق با دوستان خواهیم داشت و تغییر مدیران نیز در حد محدود خواهد بود.
وی افزود: اسناد زیادی تولید شده که معاونان حوزه زحمات زیادی کشیدند و البته جاهایی باید اصلاحاتی صورت گیرد و بخش‌های زیادی در نیمه راه است که با همت دوستان تکمیل خواهیم کرد.
مدیر جدید حوزه‌های علمیه با بیان اینکه حوزه نهادی تاریخی و برآمده از تعالیم اسلام، قرآن، سنت و تجربه اصحاب بزرگوار ائمه معصومین است، اظهار داشت: در فراز و فرود تاریخی، این حوزه‌های ما بودند که راست قامت ایستادند و نقش خود را در هدایت مردم ایفا کردند.
وی با تاکید بر اینکه حوزه‌های علمیه تکیه بر میراث تشیع دارد، گفت: حوزه همواره مهد تحقیق، ابتکار، نوآوری، اخلاص، اخلاق و ادب بوده است؛ حوزه به عنوان پایگاه فقاهت و اندیشه همیشه در کنار مردم و محرومان بوده و با طاغوت‌ها و زورگویان مبارزه کرده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: کسانی که پای در مرکز مدیریت می‌گذارند، میراث دار این جلوه‌های نورانی هستند و جایگاه خود را باید تشخیص دهیم و در عصر ما حوزه بزرگ قم پیشگام یک انقلاب بلند و شکوهمند بوده است.
مرجعیت ستون خیمه و رکن اساسی حوزه‌های علمیه است
وی با اشاره به اینکه مرجعیت ستون خیمه و رکن اساسی حوزه‌های علمیه است، تصریح کرد: باید در پرتوی راهنمایی مراجع تقلید و به طور ویژه اندیشه‌های بلند امام و رهنمودهای رهبری حوزه را صیانت و پیش ببریم.
مدیر جدید حوزه‌های علمیه افزود: اندیشه‌های مراجع تقلید برای ما مغتنم است؛ بنده در جلسه‌ای که خدمت رهبری بودم از توصیف و تمجیدی که ایشان از مراجع فعلی آوردند، شگفت زده شدم.
آیت‌الله اعرافی با تاکید بر اینکه، مراجع تقلید قله‌های فکری حوزه هستند، ابراز داشت: ما وامدار امام و شهدا و رهبری هستیم که از موضع بالا رصد می‌کنند و نسخه می‌پیچند و راهنمایی می‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه نقش بزرگ اساتید، نهادهای مهم حوزه و طلاب انقلابی را باید بزرگ دانست، ابراز داشت: اشکال و نقص وجود دارد، اما باید با کاروان نور حرکت کرد و همه تلاش‌ها را برای پیشبرد امور داشته باشیم.
حوزه باید با گفتمان مترقی انقلاب اسلامی و در تراز حوزه انقلابی باشد
مدیر جدید حوزه‌های علمیه با تاکید بر اینکه گفتمان انقلاب اسلامی یکی از مهم‌ترین خطوط بنیادی حوزه است، ابراز داشت: همه تلاش‌ها در حوزه باید با گفتمان مترقی انقلاب اسلامی و در تراز حوزه انقلابی باشد؛ حوزه انقلابی باید تولیدکننده فکر برای انقلاب باشد؛ مفهوم حوزه انقلابی فقط شعائر و ظواهر نیست؛ باید انسان‌هایی در تراز انقلاب اسلامی تولید شوند و روی جهان اثر بگذارد.
آیت‌الله اعرافی با تاکید بر اینکه امروز جهان آماده شنیدن پیام‌های حوزه و انقلاب است، ابراز داشت: حوزه باید نرم افزار فکر انقلاب اسلامی باشد و معاهدات فکری و فراگیر جهان را تغییر دهد. گفتمان انقلاب اسلامی تکیه بر بنیان تفکر تشیع است و باید گام‌های بلندی داشته باشیم تا در رقابت با اندیشه‌های دیگر پیروز باشیم.
مدیر جدید حوزه‌های علمیه با اشاره به اینکه گفتمان انقلاب اسلامی و حوزه در معرض کینه‌توزی‌ها است، ابراز داشت: آسیب‌های فراوانی ما را تهدید می‌کند که هوشمندی، وحدت، همراهی و همدلی همه نهادهای حوزه برای صیانت از این دژ استوار ضرورت است.
آیت‌الله اعرافی افزود: تحولات علمی و رشته‌های جدید حوزوی باید سامان بگیرند و به علوم انسانی و عرصه‌های نو بیشتر پرداخته و برپایه اجتهاد استوار شود.
بازسازی آداب سنن و سبک‌های تاریخی حوزه‌های
وی بر لزوم تقویت و بازسازی آداب سنن و سبک‌های تاریخی حوزه‌های علمیه تاکید کرد و افزود: نوسازی نباید مبنای قدیمی حوزه را متزلزل کند؛ حوزه از تجارب جدید با رویکرد بومی سازی و گزینش گرا در تحولات استفاده کند و مطالبات رهبری و مراجع را باید مهم بشماریم.
عضو جامعه مدرسین بر لزوم شناخت ایران و جهان و نیازهای عالم تاکید کرد و ابراز داشت: نیازهای جامعه و جهان باید شناسایی و نظاممند شود.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به اینکه مرکز مدیریت از همبستگی و همکاری درون حوزه و میان بخشی و میان نهادها استقبال می‌کند، ابراز داشت: امروز نیازمند هم افزایی بیشتری در عرصه‌های داخلی و خارجی هستیم.
وی تصریح کرد: از پیشنهاد و راهنمایی همه افراد باید استفاده کرد چرا که امروز حوزه ما پر از فکر و اندیشه، طرح و انسان‌های با قابلیت است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: حوزه استان‌ها و شهرستان‌ها باید در جایگاه رفیع و اثرگذار بمانند و شهرها و استان‌های ما باید پر از عالمان قوی و انقلاب و اثرگذار باشند.
وی تصریح کرد: رویکرد ما در مرکز مدیریت باید با نگاه درست و منطقی و ناظر به نیازهای درون و جهان باشد.
مدیر جدید حوزه‌های علمیه افزود: برنامه‌های سالانه، مصوبات، طرح‌ها ذخیره توشه راه ما است و البته در تکمیل نظامات همکاری خواهیم داشت.
آیت‌الله اعرافی در پایان خاطرنشان کرد: قدردان زحمات آیت‌الله حسینی بوشهری خواهیم بود و از وجود ایشان و همه بزرگان بهره‌مند خواهیم شد.
همه باید مدیر جدید حوزه را یاری کنیم/ از توسعه تشکیلاتی پرهیز شود
آیت‌الله رضا استادی دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه از دیگر سخنرانان مراسم تودیع و معارفه مدیر حوزه‌های علمیه، گفت: باید جا انداخته شود که خواندن‌ها در حوزه ابتدا برای عمل کردن انسان باشد و سپس برای دیگران گفته شود.
وی افزود: ابتدا باید به خود رسیدگی کنیم وگرنه کار از کار می‌گذرد، حواشی کاری را درست نمی‌کند و اگر در حوزه از متن به حاشیه برویم هر اندازه که توسعه پیدا کند به هدف نمی‌رسد، اگر حوزه بر اساس محورهای مشخص پیش برود معنایش پیشرفت است اما اگر محورها مورد توجه نباشد فایده‌ای ندارد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب خطاب به شورای عالی حوزه در همین دوره اظهار داشت: ایشان فرمودند «حوزه یک لُبّ و روحی و یک قالب و صورتی دارد که برای هر کدام باید فکری کرد.»
وی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب فرمودند «لب حوزه عبارت از تربیت عالم مفید است که باید متدین، بصیر، آگاه و متقی باشد، شرط اول عالم شدن است و اگر طلاب عالم نشوند و در علم پیشرفت نکنند کارها پیش نمی‌رود، پس لازم است برای تربیت عالم کار شود.»
مدیریت حوزه نباید تقلید از مدیریت دولتی باشد
آیت‌الله استادی با اشاره به صورت حوزه‌های علمیه در کلام رهبر معظم انقلاب ابراز داشت: رهبری فرمودند «اگر بخواهیم مقصود حاصل شود یک تشکیلات مدیریتی لازم است اما مدیریت حوزه نباید تقلید از مدیریت دولتی باشد و این دیوان سالاری که همه بر بد بودنش متفق هستند بیاییم در حوزه اجرا کنیم، مدیریت و تشکیلات اداری حوزه باید متناسب با خود حوزه باشد نه این که از دستگاه‌های دولتی تقلید شود؛ نکته کلیدی این است که خروجی‌ها را باید نگاه کرد، باز هم تکرار می‌کنم از توسعه تشکیلات باید پرهیز شود که بسیار گسترش پیدا کرده است.»
وی عنوان کرد: رهبر معظم انقلاب یکی از دلسوزترین افراد برای حوزه علمیه هستند که خواسته‌های ایشان باید مورد توجه باشد، نباید گرفتار کمیت و توسعه شویم؛ مگر تشکیلات برای اخلاق در حوزه وجود ندارد پس چرا آن گونه که باید نبوده و گفته می‌شود که نیست.
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: با سواد شدن، اخلاق، تبلیغ صحیح، پاسخ به روز به شبهات، تحقیق و پژوهش و انقلابی بودن محورهای حوزه علمیه است از این رو اگر می‌خواهیم بدانیم که حوزه پیشرفت داشته یا خیر باید به این موضوعات توجه کرد و بقیه حاشیه است.
قضاوت‌هایی که درباره مدیریت ۳۰ سال حوزه می‌شود
وی اضافه کرد: قضاوت‌هایی که درباره مدیریت بیش از ۳۰ سال حوزه می‌شود چند نوع است که دوگونه خلاف واقع و یکی حقیقت است، برخی همواره می‌گویند کاری نشده که قطعاً خلاف واقعیت است، قطعاً در تمام دوره‌ها از زمانی که بنا شد حوزه نظم داشته باشد و کارهایی شده است؛ مسأله دوم که خلاف واقع به شمار می‌رود این است که گفته شود همه چیز خوب است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که کارهای بسیاری صورت گرفته اما تا جایی که باید برسیم فاصله بسیار است، گفت: در همه دوره‌ها هم کارهایی انجام شده و هم کمبود و کاستی بوده است، اداره حوزه کار راحتی نیست.
وی افزود: از کسانی که به حوزه خدمت کردند به ویژه آقای بوشهری تشکر می‌کنیم اما یادمان باشد که کمبودها فراوان است، اگر کسانی واقعاً به فکر خدمت باشند، نظر خود را الهی کنند و از مادیات کنار بکشند حتماً عندالله مأجور خواهند بود.
آیت‌الله استادی با بیان این که وظیفه این است که با هم بوده و منهای برخی حرف‌ها به فکر خدمت باشیم، اظهار داشت: در این صورت حوزه می‌تواند جوابگو باشد، این که از خود تعریف کنیم به جایی نمی‌رسیم، مکرراً رهبر معظم انقلاب فرمودند حوزه باید در پاسخگویی به شبهات به روز باشد یعنی اگر امروز شبهه‌ای مطرح می‌شود فردایش باید در سطح وسیع پاسخ داده شود آیا هم اکنون این گونه است، در زمینه اخلاق نیز آن گونه که باید باشد نیست.
بسیاری از مناطق با کمبود روحانی مواجه هستند
این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پایان سخنان خود گفت: باید دست به دست هم دهیم و مدیر جدید را یاری کنیم؛ در ماه مبارک رمضان صدها و هزارها طلبه در قم ماندند و بسیاری از مناطق با کمبود روحانی مواجه هستند این یعنی مسأله تبلیغ سامان ندارد؛ چرا طلبه در ایام تبلیغ باید در قم بماند؛ در تبلیغ، تدریس و برخی دیگر از مسائل وضع حوزه خوب نیست، ۶۰۰ نفر در قم درس خارج می‌گویند که خیلی خوب است اما آیا واقعاً رسیدگی شده است.
قابل ذکر است، در این مراسم آیات و حجج‌اسلام یزدی، استادی، مقتدایی، خاتمی، غروی، ربانی، واعظی، نواب، فرخ‌بال و دیگر اساتید و مدیران مراکز حوزوی و معاونت‌های حوزه حضور داشتند.
عکس احمد ظهرابی از مراسم تودیع و معارفه مدیر حوزه‌های علمیه
عکس هادی چهرقانی از مراسم تودیع و معارفه مدیر حوزه‌های علمیه
