مدیر گروه فلسفه و کلام مرکز تخصصی آخوند خراسانی با بیان اینکه تا جنبش علمی ایجاد نشود، حتی اگر یک پژوهشگر حدیث تمام همت و توان خود را نیز به کار گیرد، نمی‌تواند کار زیادی را از پیش ببرد، اظهار کرد: تا زمانی که جنبش حدیث پژوهی در کنار جنبش تاریخ پژوهی نباشد، کاری از پیش نمی‌رود و تا دانشمندان مشغول به کار نشوند هیچکس نمی‌تواند به تنهایی اینها را بداند.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام دکتر سیدعلی طالقانی، در دومین نشست حدیث پژوهی که به همت گروه رجال پژوهی با موضوع «جایگاه و منزلت معرفتی حدیث و علوم حدیث» در مدرسه علمیه آیت‌الله خوئی(ره) برگزار شد، با بیان این که منظور از جایگاه معرفتی نسبت و روابط یک رشته معرفتی با دیگر معارف است، گفت: مراد از جایگاه معرفتی در علوم حدیثی عمدتا ربط و نسبت این دانش با دیگر علوم اسلامی می‌باشد.
وی با بیان این که علوم اسلامی مجموعه‌‌‌ای از علوم هستند که بین اجزاء آن رابطه هندسی برقرار است، تصریح کرد: البته برخی به وجود هندسه مشخص و ثابت بین علوم اسلامی اعتقاد ندارند.
طالقانی با بیان این که در امامیه بیش ترین تمرکز علوم الحدیث بر علم رجال و درایه بوده است، به فقه الحدیث به عنوان یکی از مجموعه رشته‌‌های سنتی در حوزه حدیث شناختی و حدیث پژوهی اشاره و بیان کرد: با توجه به تحولات معرفتی در علوم مختلف، به نظر می‌آید نیاز است تا علوم حدیث بازآرایی شده و رشته‌‌های جدید به آن اضافه شوند و علوم سنتی با تعابیر جدید در بطن اینها قرار بگیرد.
مدیر گروه فلسفه و کلام مرکز تخصصی آخوند خراسانی با بیان این که علوم حدیث امروزه به دو دسته اصلی مرتبه اول و دوم تقسیم می‌شوند که مرتبه اول به بررسی و مطالعه حدیث و مرتبه دوم به بررسی و مطالعه علوم حدیثی می‌پردازد، عنوان کرد: بر این اساس باید گفت تاریخ رجال و درایه نیز با تاریخ حدیث تفاوت دارند چراکه در تاریخ حدیث موضوع پژوهش خود حدیث بوده در حالی که در تاریخ رجال و درایه موضوع مورد بحث یکی از علوم حدیثی هستند.
طالقانی گفت: در رشته علمی رجال به دو کار تشخیص راوی و ارزیابی و ارزش گذاری راوی پرداخته می‌شود و این موضوعات مورد بحث است که راوی مربوط به چه دوره تاریخی است، چه کسانی از او روایت می‌کرده و در حقیقت گام نخست و اصلی شناخت دقیق راوی است.
وی با بیان این که موضوع دیگر در علوم حدیثی، تاریخ گذاری حدیث بوده که حدیث پژوهان غربی بر آن تمرکز داشته‌اند، خاطر نشان کرد: می‌توان به حدیث به عنوان سند تاریخی مراجعه کنیم و نگاهمان به حدیث صرفا این نباشد که گزارشی از قول یا فعل معصوم باشد بلکه سندی تاریخی و مذهبی است و روشن است که اهتمامی که مسلمانان نسبت به احادیث داشتند و کوششی که در نگهداری و حراست از آنها در انتقال به نسل‌‌های بعد داشته اند، در نقل وقایع دیگر تاریخی در هیچ دوره‌‌‌ای نداشتند.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: هر پژوهشگر تاریخ اگر بنا باشد در حوزه تاریخ اسلام کار کند، باید به حدیث و این منابع مهم مراجعه و پژوهش کند و یکی از مهمترین رسالت‌‌های هر پژوهشگر تاریخ به طور کلی ارزیابی اسناد تاریخی برای هر یک از احادیث می‌باشد.
وی در ادامه با اشاره به جایگاه حدیث در علوم انسانی بیان کرد: اصولا اسناد تاریخی ادعا می‌کنند که یک حدیث متعلق به دوره زمانی خاص است و پژوهشگر تاریخ نیز باید در بررسی و ارزیابی اسناد تاریخی طبقه بندی بین اسناد دسته اول و دسته دوم انجام دهد یعنی اسناد دیرین تاریخی را با اسنادی که از روی آنها نوشته شدند، تطبیق دهد.
طالقانی با بیان این که برای مورخ معتبرترین سند دیرینه ترین سند است و همین کهن بودن اعتبار می‌آورد، خاطر نشان کرد: به طور کلی اسناد ادعا می‌کنند که متعلق به دوره مشخصی هستند و در مورد دوره‌‌های تاریخی خود نیز اطلاعاتی به مخاطب می‌دهند.
مدیر گروه فلسفه و کلام مرکز تخصصی آخوند خراسانی با بیان این که تاریخ گذاری اثر یعنی همین که بگویید فرایند تولید اثر چه بوده و یکی از مهمترین کارهایی که مورخان تاریخ باید انجام دهند، نیز همین تاریخ گذاری حدیثی است، ابراز کرد: اعتبارسنجی حدیث و بحث‌‌های وثاقت صدوری و سندی نیز در بطن همین تاریخ گذاری حدیثی عنوان می‌شود.
وی با بیان این که تا جنبش علمی ایجاد نشود، حتی اگر یک پژوهشگر حدیث تمام همت و توان خود را نیز به کار گیرد، نمی‌تواند کار زیادی را از پیش ببرد، اظهار کرد: تا زمانی که جنبش حدیث پژوهی در کنار جنبش تاریخ پژوهی نباشد، کاری از پیش نمی‌رود و تا دانشمندان مشغول به کار نشوند هیچکس نمی‌تواند به تنهایی اینها را بداند.
این استاد حوزه و دانشگاه با عنایت به اینکه متاسفانه امروزه بخش عمده‌‌‌ای از تاریخ گذاری حدیثی توسط حدیث پژوهان غربی است، یادآور شد: لازم است طلاب پژوهشگر با ورود به این حوزه و توسعه آن، نظریه پردازی کنند. تصور نکنید که علم سکولار تنها منحصر به فیزیک و شیمی است بلکه امروزه گاهی برخی بخشهای فقه ما نیز در دانشکده‌‌ها با ماهیت سکولار تدریس می‌شود.
وی با بیان این که رشته دیگر در ذیل تاریخ حدیث، اعتبار سنجی و در حوزه رجال و درایه همین دلالت سنجی است، ابراز کرد: امروزه بررسی معنای اسناد تاریخی اختصاصات خاص خود را دارد و متن عربی متعلق به قرن سوم و پانزدهم هجری را نمی شود یکسان معناشناسی کرد افزون بر اینکه اقلیم‌‌ها نیز بر معناشناسی تاثیر دارد.
طالقانی با بیان این که قرآن پژوهی و حدیث پژوهی جزو علوم پایه شمرده می‌شوند که اگر علم پایه ضعیف باشد، علوم روبنایی نیز ضعیف می‌شوند، گفت: بنابراین بنیان علوم اسلامی علوم قرآنی و حدیثی هستند و ضعف در آن دو موجب ضعف علوم اسلامی مخصوصا دو علم فقه و کلام می‌شود، و با هم نسبت تنگاتنگ دارند.
بنابر گزارش روابط عمومی حوزه علمیه خراسان، گروه رجال پژوهی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان، «دوره تخصصی علوم حدیث» برگزار می‌کند و همچنین از مقالات علمی جهت نشر در دو فصلنامه «مطالعات اعتبار سنجی حدیث» حمایت می‌کند؛ متقاضیان می‌توانند با مراجعه به دفتر مدرسه آیت‌الله خوئی (ره) یا تماس به شماره ۰۹۳۳۹۰۳۹۲۲۰ نسبت به ثبت نام در دوره‌‌ها یا ارسال مقالات اقدام نمایند.
