عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران گفت: تقریباً تا امروز فقه همیشه فتوا به حرمت فنّاوری ارتباطاتی داده است. برخی مراجع هر چیزی که آمد، گفتند حرام است و به صورت نهی، با آن مواجهه کردند.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست فقه ارتباطات، روز شنبه ۱۹ اسفندماه ۱۳۹۶، با حضور دکتر ابراهیم فیاض، عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران در اتاق جلسات دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد.

دکتر فیاض در ابتدای این نشست که به همت مرکز آخوند خراسانی دفتر تبلیغات خراسان برگزار شد، گفت: جهان ارتباطاتی شده است. تمام نظام فلسفی و دینی و سیاسی و اقتصادی ما ارتباطی است. وقتی می‌گوییم همه‌چیز دارد ارتباطی می‌شود، باید جدی وارد آن شویم.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران ابراز کرد: مهم‌ترین مقوله‌ای که در انسان‌شناسی و مردم‌شناسی روی آن تکیه می‌کنیم، غریزه است. غریزه یعنی قوه محرکه و سوق‌دهنده.

وی اظهار کرد: مهم‌ترین عنصر جهان پدیداری که غریزه را هدایت می‌کند، فرهنگ است. ما فرهنگ را تفسیر می‌کنیم به‌نظام ارضای غریزه.

این استاد دانشگاه افزود: انسان غرایزش را به صورت فرهنگی ارضا می‌کند، نه به صورت غریزی؛ لذا باید آموزش ببیند.

فرهنگ در ایران، همیشه واپس‌گرا است

این استاد مردم شناسی گفت: خلاقیت مهم‌ترین ساختار یک فرهنگ است. انسان باوجوداینکه موجودی ضعیف است و باید یاد بگیرد، اما به‌شدت خلاق است.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران ابراز کرد: کشورهایی چون آمریکا و استرالیا، با توجه به ساختارهایی که بدان‌ها پیوسته‌اند، به‌شدت جلو می‌روند و در حال پیشروی هستند.

وی اظهار کرد: مک لوحان می‌گوید: آسیایی‌ها خواب هستند، ولی اگر با این سابقه تاریخی که دارد از خواب بیدار شوند، تمدن غرب برای همیشه افول می‌کند.

این استاد دانشگاه با خاطرنشان کردن این‌که فرهنگ همیشه در ایران واپس‌گراست، گفت: انسان اگر خلاقیت نداشته باشد، مرده است. فرهنگ یعنی روبه‌جلو رفتن و فرهنگ بدون روبه‌جلو رفتن، یعنی فرهنگ مرده.

فیاض افزود: انسان ضعیف‌ترین موجود رحمی است. انسانی که به دنیا می‌آید با همین ضعف شروع به فرهنگ‌سازی می‌کند، باوجوداینکه ‌ضعیف است، به‌شدت خلاق می‌شود.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران ابراز کرد: به این خلاقیت فرهنگی، ارتباطات می‌گویند و این رسانه است که ارتباطات را ایجاد می‌کند؛ بنابراین هر چه رسانه بیش‌تر باشد، ارتباطات بیش‌تر می‌گردد.

وی اظهار کرد: تکامل در ارتباطات به‌شدت بالاست. تکامل در فرهنگ نیز بالاست و ما نمی‌توانیم بایستیم. لذا سؤالی که مطرح می‌شود این است که در این میان، فقه می‌خواهد چه‌کار کند؟ آیا می‌خواهد با آن به مقابله برخیزد.

فقه همیشه فتوا به حرمت فناوری داده است!

این استاد دانشگاه افزود: تقریباً تا امروز فقه همیشه فتوا به حرمت فنّاوری ارتباطاتی داده است. رادیو و بلندگو که آمد، گفتند: بوق شیطان. تلویزیون هم که آمد یادم هست که گفتند، عَلَم شیطان است.

این استاد جامعه شناسی گفت: خود ما تا شب ۲۳ بهمن تلویزیون نداشتیم و وقتی انقلاب پیروز شد، پدر ما تلویزیون خرید. پدر ما با اینکه در اداره فرهنگ و هنر بود و در جشنواره ۲۵۰۰ شاهنشاهی شرکت کرده بود، تلویزیون نگرفته بود و شب ۲۳ بهمن رفت و خرید.

وی افزود: فتواها، فتواهای نفی بوده است. ماهواره آمد، گفتند حرام است. در این رابطه، فتوایی درباره اینکه اینترنت حرام است را هم داشتیم.

فیاض با تأکید بر اینکه مذهب رو به گذشته است و علم روبه‌جلوست، افزود: برخی مراجع هر چیزی که آمد، گفتند حرام است و به صورت ناهیانه، با آن برخورد کردند. اینها می‌گویند ماهواره حرام است؛ اما آیا الآن که گفتند حرام است، مردم ماهواره را کنار گذاشتند؟ خیر، بلکه فتوا دادیم و رها شد. گفتند: ویدئو حرام است، آیا رها شد؟ خیر، اول ویدئو آمد و بعد سی دی آمد. کدام روحانی هست که تلویزیون نداشته باشد!

این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه ارتباطات روبه‌جلوست، گفت: مذهب می‌خواهد به اصول خود برگردد؛ درحالی‌که علم، کاری به اصول ندارد و رو به آینده است.

فقها جا ماندند، ولی مردم دینشان را حفظ می‌کنند

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران ابراز کرد: ارتباطات روبه‌جلوست و البته باید گفت که در حقیقت، دین هم روبه‌جلوست. چون دین مهم‌ترین عنصر جهان‌بینی است.

وی اظهار کرد: هیچ‌وقت دین تعطیل نشده است. کسی را نداریم که بگوید: دین تعطیل‌شده است و خودش دین نسازد.

فیاض تصریح کرد: مردم در جریان خلاقیت فرهنگی، با دین‌های رسمی که به‌صورت سازمانی تسلط پیداکرده‌اند به چند صورت مواجهه می‌کنند؛ یا در فقه مناسکی متمرکز می‌شوند یا همراهی خواهند کرد یا به‌ضرورت زندگی، این دین سازمانی را کنار می‌گذارند و دین خودشان را پیش می‌برند.

این استاد دانشگاه بابیان این‌که مردم بین دین وزندگی، زندگی را انتخاب می‌کنند، افزود: فقهای ما جا ماندند و مردم جلو می‌روند. مردم هیچ‌وقت دینشان را از دست نمی‌دهند؛ بلکه دین خودشان را در فقه دارند.

وی اظهار کرد: مبانی اخلاقی به‌شدت در جامعه رو به فروپاشی است، جمهوری اسلامی که جمهوری ارزشی است، دارد همه‌چیز را از دست می‌دهد.

تمدن غرب، تمدن مستقر نیست

فیاض اظهار کرد: اکنون جهان در حال فروپاشی جدی هست، ترامپ محصول همین جهان است. الآن تمدن غربی دیگر تمدن مستقر نیست.

این استاد دانشگاه افزود: دین مهم‌ترین عنصر جهان‌بینی است؛ بنابراین دین هیچ‌وقت تعطیل نمی‌شود و کسی را نداریم که بگوید دین تعطیل‌شده اما خودش دین نسازد؛ نمونه آن، اگوست کنت است.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران ابراز کرد: وقتی می‌گوییم قران آخرین کتاب است، باید در عمل نشان بدهیم. این کار را در هامبورگ کردم.

دکتر فیاض در پایان یادآور شد: برای حل این معضل، پیشنهاد من این است که مطالبه همه‌جانبه دین را در تمام رشته‌های دانشگاهی و علمی شروع کنیم.