استاد خارج فقه حوزه علمیه مشهد گفت: با توجه به فتوای مرحوم امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بر جواز پیوند عضو از بیماران مرگ مغزی، لذا تیم پیوند اعضا می‌توانند مستند به نظرات ایشان اقدام به این عمل کنند، لکن جمعی از فقها و مراجع معظم تقلید در این خصوص قائل به حرمت هستند. این جمع از فقها معتقدند که مرگ مغزی مصداق مرگ نیست و تا زمانی که تنفس شخص ادامه دارد هرچند به کمک دستگاه، او زنده محسوب می‌شود لذا نمی‌توان اعضاء رئیسه بدن او را برداشت و یا اینکه تسریع در مرگ وی نمود.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، یکی از موضوعات مهم و حیاتی در جامعه امروز پیشرفت دانش پزشکی و استفاده از روش‌های نوین درمانی است که توانسته گره‌گشای بسیاری از معضلات سلامت و درمان بسیاری از بیماری‌ها باشد، یکی از این روش‌های جدید موضوع پیوند اعضا است که در سال‌های اخیر موجب درمان بسیاری از بیماری‌های صعب‌العلاج و حیات‌بخشی به بیماران فراوانی که در آستانه مرگ هستند شده است. لکن این موضوع از جهات فقهی و شرعی مبتلابه سؤالات و نقاط ابهام فراوانی است که نیازمند ورود جدی حوزه‌های علمیه و فقها عظام برای پاسخگویی به این مسائل است.
در این رابطه چندی قبل هیئت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان اقدام به برگزاری نشست تخصصی و هم‌اندیشی با حضور اساتید حوزه علمیه و جمعی از متخصصین و پزشکان در بیمارستان منتصریه مشهد کرد.
در این نشست هم‌اندیشی، استاد شیخ محمد مروارید (که درس خارج فقه ایشان اختصاص به موضوع پیوند اعضاء دارد)، حجت‌الاسلام دکتر الوان از اساتید دانشگاه مسقط، دکتر شادنوش، رئیس مرکز پیوند اعضاء و بیماری‌های خاص وزارت بهداشت، دکتر بدیعی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی، دکتر صباغ، رئیس بیمارستان منتصریه، دکتر دهقانی، مدیر امور پیوند وزارت بهداشت و دکتر خالقی از اعضاء تیم پیوند بیمارستان منتصریه حضور داشتند.
۲۵ هزار نفر بیمار نیازمند، در لیست انتظار اهدای عضو
در ابتدای این دیدار دکتر شادنوش ضمن ابراز خرسندی از این تحول مهم در حوزه علمیه خراسان به بیان توضیحاتی پیرامون وضعیت پیوند اعضا در کشور پرداخت و گفت: هم‌اکنون حدود بیست‌وپنج هزار نفر بیمار نیازمند به اهدای عضو در لیست انتظار قرار دارند و روزانه بین هفت تا ده نفر از این جمعیت بر اثر نرسیدن عضو فوت می‌کنند، تقریباً سه هزار و سیصد نفر در سال. لذا با توجه به اینکه از هر بیمار مرگ مغزی می‌توان هشت عضو را پیوند زد، اگر فرهنگ‌سازی لازم در این زمینه انجام شود تعداد زیادی از بیمارانی که با مرگ دست‌وپنجه نرم می‌کنند به زندگی مجدد برمی‌گردند.
فرآیند مرگ مغزی؛ امکان بازگشت حیات در بیماران مرگ مغزی صفر است
رئیس مرکز پیوند اعضاء و بیماری‌های خاص وزارت بهداشت سپس به تبیین فرآیند مرگ مغزی پرداخت و بیان داشت: در ضایعه مرگ مغزی به دلیل فشاری که بر اثر ضربه به بافت مغز وارد می‌شود مغر متورم شده و رگ‌های منتهی به مغز مسدود می‌شود، به خاطر نرسیدن خون به مغز، بافت مغز آسیب جدی می‌بیند و در نهایت از بین می‌رود. در ادامه این آسیبی که به مغز وارد شده فعالیت سایر اعضاء بدن نیز مختل می‌گردد و در مدت کوتاهی تمام اعضاء بدن از کار می‌افتد.
وی افزود: در این بین می‌توان با مصرف برخی از داروها و به کمک دستگاه تنفس ضربان قلب را برای مدت کوتاهی حفظ کرد و آن هم معمولاً بیش از یک هفته دوام نخواهد داشت. لذا امکان بازگشت حیات در بیماران مرگ مغزی صفر است و چنانچه در اولین فرصت از اعضا وی استفاده نشود تمامی اعضا فاسد گشته و دیگر قابل استفاده نخواهند بود.
جمعی از فقها معتقدند مرگ مغزی مصداق مرگ نیست
در ادامه این نشست علمی استاد محمد مروارید با اشاره به این‌گونه نشست‌های تخصصی که می‌تواند در راه شناخت موضوعات فقهی نقش به سزا و مهمی داشته باشد، به بیان نکات فقهی و فتاوای مراجع معظم تقلید در این خصوص پرداخت و اظهار کرد: با توجه به فتوای مرحوم امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بر جواز پیوند عضو از بیماران مرگ مغزی، لذا تیم پیوند اعضا می‌توانند مستند به نظرات ایشان اقدام به این عمل کنند، لکن جمعی از فقها و مراجع معظم تقلید در این خصوص قائل به حرمت هستند. این جمع از فقها معتقدند که مرگ مغزی مصداق مرگ نیست و تا زمانی که تنفس شخص ادامه دارد هرچند به کمک دستگاه، او زنده محسوب می‌شود لذا نمی‌توان اعضاء رئیسه بدن او را برداشت و یا اینکه تسریع در مرگ وی نمود.
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد در ادامه خاطرنشان ساخت: نقطه اصلی بحث این است که آیا مرگ مغزی را مرگ بدانیم و یا خیر؟
از نگاه جامعه پزشکی، مرگ مغزی حقیقتاً مرگ محسوب می‌شود
دکتر دهقانی مدیر امور پیوند وزارت بهداشت در این رابطه اظهار داشت: شخص مبتلابه مرگ مغزی دارای نشانه‌های کسی هست که فوت کرده و بدن او بعد از گذشت چند روز دچار عفونت شدید خواهد شد و بوی تعفن از آن ظاهر می‌گردد، چرا که بر اثر آسیبی که به مغز وارد شده مغز به‌صورت یک مایع رقیق در می‌آید و سایر اعضاء بدن نیز از کار می‌افتند لذا از نگاه جامعه پزشکی مرگ مغزی حقیقتاً مرگ محسوب می‌شود.
استاد مروارید در پاسخ به این ادعا تأکید کرد: ملاک و معیار تشخیص مرگ، عرف هست و لذا باید به عرف مراجعه نمود و دید که آیا عرف شخص مبتلابه مرگ مغزی را مرده می‌داند یا خیر؟
در این دیدار که برخی از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه مشهد و همچنین برخی از پزشکان حاضر در جلسه نیز نظرات خود را مطرح نمودند، تصریح شد: یکی از عناوین تأثیرگذار در این موضوع مساله اضطرار و حفظ جان مؤمن است که می‌تواند راه گشای این معضل فقهی باشد.
در پایان این جلسه مقرر شد در این رابطه نشست‌های علمی دیگری در خصوص موضوعات جزئی‌تر و مسائل مرتبط برگزار تا در این موضوع مهم و حیاتی به نتیجه مطلوبی دست پیدا شود.
