کتاب «فقه و نهج‌البلاغه» اثر محمدحسن قاسمی ضمن پرداختن به کلیاتی درباره فقه و اعتبار و سندیت نهج‌البلاغه، موضوع فقه در نهج‌البلاغه و موارد قابل استناد در فقه را مورد بررسی قرار می‌دهد.
به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب گرانسنگ «نهج‌البلاغه» از همان آغاز نگارش، از جنبه‌های مختلف توجه بسیاری از عالمان و دانشمندان شیعه و سنی را به خود جلب کرد و شرح‌ها و ترجمه‌های بی‌شماری بر آن نگاشته شد. نکته‌های صرفی، نحوی، بلاغی، کلامی و مسائل دیگر مطرح شده در آن، بارها بحث و واکاوی شد، اما متاسفانه پرداختن به مسائل فقهی این کتاب ارزشمند مغفول مانده و کمتر به آن پرداخته شده است.
کتاب «فقه و نهج‌البلاغه» تالیف محمدحسن قاسمی، استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی در سه بخش «کلیات»، «فقه در نهج‌البلاغه» و «موارد قابل استناد در فقه» پرداخته است. نویسنده نخستین بخش کتاب را به توضیح مواردی همچون فقه در لغت و اصطلاح و بررسی شیوه‌های اثبات استنادپذیری نهج‌البلاغه اختصاص داده است.
بخش دوم کتاب که بیشترین حجم کتاب را شامل می‌شود در هفت فصل به تشریح جزئیات مربوط به عبادات، معاملات، مکاسب محرمه، فقه قضایی، فقه سیاسی، فقه اخلاق و اصول فقه می‌پردازد.
در سومین بخش کتاب نیز موارد قابل استناد در فقه از جمله حرمت اذیت کردن مومن، کراهت زیاد خوردن، حرمت تکبر، حرمت بدعت گذاردن، استحباب اعتراف به حق و نقش نیت در پاداش عمل مورد بررسی قرار گرفته است.
در بخش دوم درباره «آداب زکات‌دهنده و گیرنده آن» می‌خوانیم: «امام (ع) در نامه‌ای به برخی ماموران مالیات که در سال ۳۶ هجری برای فرماندار اصفهان، مخنف بن سلیم فرستاده شد، نوشت: او را به ترس از خدا در اسرار پنهانی و اعمال مخفی سفارش می‌کنم، آنجا که هیچ گواهی غیر از او و نماینده‌ای جز خدا نیست و سفارش می‌کنم، آنجا که هیچ گواهی غیر از او و نماینده‌ای جز خدا نیست، و سفارش می‌کنم که مبادا در ظاهر خدا را اطاعت و در خلوت نافرمانی کند و اینکه آشکار و پنهانش و گفتار و کردارش در تضاد نباشد، امانت الهی را پرداخته و عبادت را خالصانه انجام دهد؛ و به او سفارش می‌کنم با مردم تندخو نباشد و به آن‌ها دروغ نگوید و با مردم به جهت اینکه بر آن‌ها حکومت دارد، بی‌اعتنایی نکند، چه اینکه مردم برادران دینی و یاری‌دهندگان در استخراج حقوق الهی می‌باشند. بدان! برای تو در این زکاتی که جمع می‌کنی سهمی معین و حقی روشن است و شریکانی از مستمندان و ضعیفان داری، همانگونه که ما حق تو را می‌دهیم، تو هم باید نسبت به حقوق آنان وفادار باشی. اگر چنین نکنی در روز رستاخیز بیش از همه دشمن داری و وای بر کسی که در پیشگاه خدا، فقرا و مساکین و درخواست‌کنندگان و آنان که از حقشان محرومند و بدهکاران و ورشکستگان و درراه ماندگان، دشمن او باشند و از او شکایت کنند.»
همچنین در سومین بخش کتاب درباره «حرمت بدعت گذاردن» آمده است: «کاربرد حرمت بدعت در استنباطات فقهی بسیار زیاد است و فقیهان در موارد متعددی در بحث‌های گوناگون از حرمت آن برای استدلال بر حکمی از احکام کمک گرفته‌اند؛ به‌عنوان نمونه، مقدس اردبیلی در کتاب زبده در بحث روزه، عاملی در مدارک‌الاحکام در بحث حرمت روزه وصال، فاضل هندی در بحث حرمت طواف بیش از هفت بار، صاحب جواهر در بحث تکفیر در نماز، حرمت روزه روز سی‌ام شعبان به نیت رمضان، و در بحث حرمت طواف بیش از هفت بار، شیخ اعظم انصاری در کتاب الطهاره در بحث ترک نماز نسبت به حائض.»
بنابر گزارش ایبنا، نخستین چاپ کتاب «فقه و نهج‌البلاغه؛ استنباط‌های فقهی فقیهان شیعه از نهج‌البلاغه» در ۲۸۸ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه به بهای ۲۵ هزار تومان از سوی واحد نشر مرکز پژوهش دانشگاه علوم اسلامی رضوی راهی بازار نشر شده است.
