در این بازی می‌توان با ایجاد یک شهر، روستا یا پادگان نظامی و آموزش نیرو دست به غارت و کشتار دیگران زده و غنایم جنگی به‌دست آورد. برخی کارشناسان معتقدند که این بازی مهیج در کنار تقویت توان مدیریتی و ذهن استراتژیستی افراد می‌تواند خشونت‌زا باشد و بستر لازم را برای ورود افراد به گروه‌ها و سازمان‌های خشونت‌گرا فراهم کند؛ پدیده‌ای فراگیر که امروزه موجب نگرانی اکثر دولت‌ها و اهالی کشورهای مختلف شده است.

شبکه اجتهاد: بیش از پنج سال پیش در پایتخت فنلاند یک شرکت بازی‌های رایانه‌ای، بازی مهیجی به نام «clash of clans» یا «جنگ قبایل» را به بازار عرضه کرد که گویا در ماه‌های نخست، فقط در فنلاند مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ ولی اکنون ده‌ها میلیون‌ نفر در جهان شیفته این بازی شده‌اند و ایلکا پانانن (مؤسس و مدیرعامل شرکت سوپرسل) که سازنده این بازی است به درآمد روزانه دو میلیون و چهارصد هزار دلار دست یافته است. این شرکت ۵۱ درصد از سهام خود را به شرکت ژاپنی سافت بانک واگذار کرده که گردش مالی سالیانه این شرکت ۲۵ میلیون یورو است.

این بازی همچون هر پدیده فراگیر اقتصادی و اجتماعی، حواشی سیاسی و حتی دینی خاص خود را نیز پیدا کرده است. با این‌که فنلاند روابط چندان حسنه‌ای با رژیم اسرائیل ندارد و سال گذشته، وزیر خارجه فنلاند خواستار تحریم اسرائیل شده بود و چندی پیش نیز اسرائیل سیستم اطلاعاتی فنلاند را متهم به ترور سمیر قنطار کرد و حتی تعداد یهودیان فنلاند نیز بسیار اندک است، اما گفته می‌شود ایلکا پانانن (مالک سوپرسل و طراح بازی کلش) یهودی است و از برخی نمادهای شیطان‌پرستی نیز در این بازی بهره برده است.

همچنین در تازه‌ترین حاشیه‌، سایت وابسته به حرم امام حسین(ع) داعش را متهم کرده که این بازی را متناسب با سیاست‌های خود دستکاری کرده و از طریق آن از بین نوجوانان و جوانان سربازگیری می‌کند. این سایت آورده که داعش، برخی شخصیت‌های جنایتکار را، هم‌شکل داعشی‌ها طراحی کرده و موسیقی بازی را هم تبدیل به سرودهای داعش کرده و با اضافه کردن شعار «الله اکبر» و پرچم داعش به این بازی، آن را متناسب با خواست خود تغییر داده است. این سایت همچنین ابراز شگفتی کرده که معمولاً ۷۰ درصد بازی به‌گونه‌ای است که همواره گروه‌های جنایتکار به نیروهای منظم نظامی حمله‌ور شده و آن‌ها را به‌عنوان دشمن فرض می‌کنند و سپس مرتکب قتل و تخریب می‌شوند.

هرچه که هست، اکنون این بازی، ذهن و زندگی میلیون‌ها نفر را درگیر کرده که غالباً کودک و نوجوان هستند. تنها یکی از حساب‌های فیس‌بوکی مربوط به این بازی بیش از ۱۸ میلیون نفر عضو دارد و طبق آمار برخی رسانه‌ها، روزانه بیش از پنج میلیون ایرانی چند ساعت از وقت خود را صرف این بازی می‌کنند. بر اساس آمار سایت الکسا این بازی در امریکا بیش‌ترین طرفدار را دارد و ایران نیز رتبه سوم استفاده از بازی کلش را در دنیا به خود اختصاص داده است.

از اوایل سال جاری بسیاری از مقلدین مراجع درباره این بازی و حکم شرعی خرید و فروش در آن، از مراجع تقلید استفتا کرده‌اند. یکی از نخستین فتاوا را آیت‌الله‌ شبیری زنجانی در ابتدای تابستان چنین صادر کرد: «اگر اعتباری که برنده به‌دست می‌آورد، قابل خرید و فروش باشد (ولو برنده نخواهد آن را بفروشد) بازی مذکور حرام است. پرداخت هرگونه مبلغ برای خرید برخی از امکانات مجازی در این بازی جهت ارتقا و ادامه‌ی آن یا خرید و فروش این بازی در همه مراحل جایز نیست».

آیت‌الله‌ مکارم شیرازی نیز این‌گونه پاسخ داد: «چنان‌چه در این بازی‌ها از شرکت‌کنندگان پولی بگیرند و از محل پول‌های دریافتی جوایزی به برندگان بپردازند، این کار حرام است و خرید و فروش اکانت نیز همان حکم را دارد».

در هفته‌های اخیر نیز فتوای آیت‌الله‌ سیستانی بازتاب گسترده‌ای در ایران و عراق داشت؛ به‌گونه‌ای که آن را نوعی مبارزه با داعش تلقی کردند و از قول این مرجع بزرگ شیعه آوردند که بازی کلش را بی‌هیچ قید و شرطی حرام دانسته است. حتی خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا) نیز خبر از تحریم این بازی داد. در حالی که آیت‌الله سیستانی نیز همچون فقهای دیگر، این بازی را به‌صورت مشروط حرام دانسته‌ و درباره اصل بازی، احتیاط کرده و از مقلدین خواسته یا از این بازی استفاده نکنند یا به فقیه اعلم پس از ایشان مراجعه کنند:

«خرید وفروش مراحل بازی صحیح نیست. در مورد اصل بازى، مقلّد آقاى سیستانى مى‌تواند به فقیه دیگر مراجعه نماید؛ چون ایشان در این مسأله اظهار نظر ننموده‌اند».

حجت‌الاسلام سید خضیر المدنی از نزدیکان آیت‌الله سیستانی نیز در گفت‌وگو با سایت آستان مقدس حسینی در این‌باره گفت: «حکم شرعی بازی کلش اف کلنز که این روزها در جامعه به ویژه میان جوانان شایع شده از نظر آیت‌الله سیستانی به دو بخش تقسیم می‌شود که اول در مورد اصل بازی و دوم در مورد خرید و فروش مراحل آن است. آیت‌الله سیستانی در مورد اصل بازی حکم جواز نداده‌اند و از این رو مؤمن مکلف باید از این بازی اجتناب کند یا این‌که به حکم فقیه دیگری به صورت الاعلم فالاعلم رجوع کند و از سوی دیگر ایشان خرید و فروش مراحل بازی را نیز غیرصحیح می‌داند و از این رو چنین معامله‌ای باطل است و فروشنده باید پول را به خریدار بازگرداند».

به‌نظر می‌رسد برخی از این فتاوا با توجه به آیه ۱۸۸ سوره بقره و ۲۹ سوره نساء صادر شده که از مؤمنین خواسته است اموال همدیگر را با روش‌های پوچ و ناروا تصرف نکنند و بدون آن‌که زحمت متعارفی بکشند، صاحب دارایی همدیگر نشوند. برخی نیز ادله حرمت قمار و شرط‌بندی را شامل این بازی می‌دانند و حکم به حرمت تجارت با این بازی داده‌اند. / تقریرات، شماره سوم