روش‌های فقاهتی و عناصر دیگری در تحول و فقه و اجتهاد داریم که یکی مهمترین این راهکارها تحول موضوعی است؛ و این موضوع یابی و موضوع شناسی راز اصلی رشد و تحول فقه است.
به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی در دیدار مدیران مرکز موضوع شناسی احکام فقهی گفت: اولین موضوعی که مدیران این مرکز باید به آن توجه کنند، موضوعات کهن، نو نیازمند تنقیح مبانی و روش شناسی، فلسفه و بنیان کار هستند.
وی افزود: موضوع روش شناسی و نظریات مبنایی و شناسایی موضوعات فقهی، دارای سابقه است، ولی تنقیح نشده است؛ حال عرصه‌های جدیدی وجود دارد که کار نشده است؛ راز توفیق در این مسیر نیز، کار بنیادی و اساسی در زمینه روش شناسی و منهجی است.
مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: مبانی و مناهج و روش شناسی موضوعات و منقح کردن آنها، پشتوانه حرکت‌های دیگر علمی است که باید به آن توجه اساسی داشته باشیم.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: اگر امروز فقه ما متکامل است به دلیل داد و ستد فقه با اصول است و اگر برخی رشتهها، پویایی لازم را نداشتند به این دلیل است که بر منهج و متدلوژی خاصی استوار نبودند.
اعرافی بیان کرد: نظریه‌های بنیادی در موضوع شناسی بسیار مهم است که باید در این زمینه یک رشته و گرایش در سطوح بالاتر ایجاد شود؛ یعنی می‌توانیم گرایشی در موضوعات داشته باشیم که به این بحث بپردازد.
تحول در موضوعات و پیدایش موضوعات نوپدید
مدیر حوزه‌های علمیه گفت: مسئله بعدی آن است که تحول اجتهاد در گذر تاریخ از کانال‌ها و مجاری عبور کرده و خواهد کرد که مهمترین آن تحول در موضوعات و پیدایش موضوعات نوپدید است.
وی بیان کرد: روش‌های فقاهتی و عناصر دیگری درتحول و فقه و اجتهاد داریم که یکی مهمترین این راهکارها تحول موضوعی است؛ پس موضوع یابی و موضوع شناسی راز اصلی رشد و تحول فقه است.
این استاد حوزه یادآورشد: این موضوعات نو سطوح مختلفی دارد؛ نخست این که در بدنه کتاب‌های ما خود را نشان می‌دهد؛ سطح بعد هم آن است که در سطحی بالاتر طبقه بندی فقه را دستخوش تغییر می‌کند.
اعرافی گفت: پایه ریزی در این حوزه روی ۵ یا ۶ کتاب فقهی است که در یکی از آنها یعنی تعلیم و تربیت انجام شده است که بنده این کار را انجام دادم تا کنون به اندازه ۲۰ جلد بوده است؛ البته موضوعات نو و سوالات جدید باید در حد و حجمی باشد که بتواند یک کتاب را تولید کند.
حداقل ۲۰ کتاب فقهی متناسب با دنیای جدید امروز نیاز داریم
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه اظهارکرد: به گمان من حداقل ۲۰ کتاب فقهی متناسب با دنیای جدید امروز نیاز داریم و این از کانال موضوع عبور می‌کند؛ سطح موضوعات را روی جایی که حجم بالا پیدا می‌کند و بر محور موضع جدیدی می‌چرخد و ظرفیت تولید یک کتاب فقهی پیدا می‌کند قراردهیم.
اعرافی یادآورشد: نکته دیگر آن است که در بحث‌های مرتبط به مبانی گره‌هایی چون عرف وجود دارد که البته فقهای ما کار بسیاری روی این موضوعات انجام داده اند که در این موضوعات باید به اجماع نسبی برسیم.
موضوع شناسی روح تمام فعالیت‌های فقهی است
وی گفت: موضوع شناسی روح تمام فعالیت‌های فقهی است که این کار باید به شکل صفی و ستادی انجام شود؛ یعنی همه باید خود را به جریان موضوع شناسی متصل کنند؛ در واقع شما (موضوع شناسان فقهی) نباید خود را در عرض کسی تعریف کنید، بلکه کار شما خدمت همه ابواب است.
عضو جامعه مدرسین بیان کرد: برای اینکه موضوع شناسی مثل روح درکالبد فقه بگنجد، باید برنامه دقیق داشته باشیم؛ امروزه ۶۰۰ درس خارج فقه و اصول درحوزه برگزار می‌شود که بیش از ۴۰۰ کلاس آن مرتبط با فقه است که در این زمینه نیز ۳۰۰ استاد فعالیت دارند.
وی افزود: هیچکدام از این اساتید و علوم از کار شما مستغنی نیستند؛ این مساله وظیفه ما است که کاری کنیم که موضوع شناسی در همه درس‌ها، خود را متجلی سازد؛ شبکه فقاهت ما باید به یک موضوع شناسی عمیق متصل شود.
باید برای هر باب فقهی یک لجنه ایجاد شود
اعرافی بیان کرد: اگر روزی امکانات فراهم شد باید برای هر باب فقهی یک لجنه ایجاد شود؛ از دیگر سوی هر یک از علوم و دانش‌های امروز بشری باید لجنه ای داشته باشد که با نگاه فقهی به آن بنگرد که اگر این دو فایل در کنار هم کار کنند اثر بخش است.
وی با تاکید بر لزوم توسعه فناوری در این عرصه و همچنین تولید و انتشار مجلات تخصصی در این زمینه گفت: نکته دیگری که در این عرصه باید به آن اشاره کرد، انجام کار گروهی واحدهای آموزشی و پژوهشی است که در این زمینه باید در عرصه‌های مختلف کارگروه‌های تخصصی ایجاد شد و در زمینه نقشه جامع رشته ای و نقشه جامع علمی که دو کلان پروژه حوزه است نیز مباحث موضوع شناسی باید ایجاد شود.
اعرافی بیان کرد: یکی از نکاتی که حائز اهمیت است آن است که در زمینه فناوری باید ترتیبی اتخاد شود که دروس خارج به هم مرتبط شوند زیرا مناسب نیست که مجتهدان معاصر با فعالیت‌ها و دروسی که در رشته‌های فقهی و علمی تدریس می‌شود آشنا نباشند.
مدیرحوزه‌های علمیه در پایان گفت: یکی دیگر از عرصه‌هایی که باید در آن زمینه کار کرد، مساله پایان نامه‌ها است؛ ده‌ها ایده و طرح در شاخه‌های مختلف علمی و فقهی وجود دارد که باید از آنها استفاده کرد؛ باید ترتیبی اتخاذ شود که برخی از این پایان نامه‌ها، زیر نظر موسسات تخصصی تدوین شود.
