عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهارکرد: باید چشم‌ها را باز کرد، مگر امکان دارد در پنج سال کسی مجتهد شود؟ حفظ حوزه به اجتهاد است. ده‌ها هزار مسئله را باید پاسخ گفت. هزاران سؤال پزشکی وجود دارد که باید با اصول خودمان به آن‌ها پاسخ دهیم.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، اولین همایش تخصصی «حوزه علمیه، سنت‌های کارآمد» پنج‌شنبه گذشته با سخنرانی اساتید مطرح حوزه‌های علمیه مشهد و قم ، توسط موسسه به سوی اجتهاد و با حمایت حوزه علمیه خراسان برگزار شد.
آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در مراسم اختتامیه این همایش در سالن همایشهای مدرسه سلیمانیه به سخنرانی پرداخت و گفت: حوزه و سنت‌های کارآمد موضوع مهمی بود که خیلی دیرهنگام به آن پرداخته شد. لازم بود سال‌های قبل حوزه نجف، قم و مشهد به آن اشاره و امروز یک برنامه مدون می‌داشتیم.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: طلبه‌ها اگر این سنت‌ها و روش‌های حوزه را لمس می‌کردند، هیچ‌گاه با نادانان و بی‌خبران مواجه نشده و لغزش پیدا نمی‌کردند. جای تقدیر دارد که حوزه علمیه مشهد مقدس در این زمینه پیش‌قدم شده است.
فقه و فقاهت عمود حوزه‌های علمیه است
وی اظهار کرد: فقه و فقاهت عمود و پایه حوزه‌های علمیه است، اگرچه سایر علوم را انکار نمی‌کنیم. ضرورت اجتهاد سنتی و نوآوری بر اساس همان اجتهاد است. تعابیر کلیدی وجود دارد، بدون اجتهاد سنتی دقیق به علم کلام نمی‌رسیم، نمی‌توانیم در تفسیر واردشده و یک مفسر خوب تربیت کنیم.
مدیر مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) در ادامه یادآور شد: بدون اجتهاد سنتی عقایدمان سست و بی‌پایه خواهد بود. اگر علم اصولی که امروز وجود دارد، در اختیار افرادی مانند شیخ صدوق بود باآن‌همه خدمات و زحماتی داشت، هرگز قائل به سهوالنبی نمی‌شد. تحقیقاتی که در صدسال اخیر در علم اصول داریم، هرگز عامه ندارد. فقه عامه از بین رفته و یک اصول قوی ندارد.
فاضل لنکرانی در بخش دیگری از سخنانش گفت: ارزش فقه، اصول و اجتهاد سنتی خودمان را درک کنیم. وقتی دنبال سنت‌های کارآمد هستیم، می‌خواهیم با مباحثه و تقریر نویسی به یک اجتهاد دقیق برسیم. اگر می‌خواهیم حوزه‌ها زنده و پویا باشند، باید فقه باقی بماند. حوزه اساسش فقاهت، اجتهاد و کشف احکام خداست، حوزه با فلسفه استمرار پیدا نمی‌کند.
فقه نظام بشری را تنظیم می‌کند
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: فقه نظام بشری را تنظیم می‌کند و بدون فقه نظام بشری به‌حسب واقع مختل است. فقه همان است که مرحوم امام (ره) و مرحوم آیت‌الله خویی داشتند. حوزه در هر زمان مشغول تطور خودش بوده است. فقه زمان شیخ طوسی را بازمان معاصر اگر مقایسه کنیم، بسیار فرق کرده است.
استاد سطح خارج حوزه علمیه قم با طرح این پرسش که آیا با اصول چهارصفحه‌ای شیخ مفید می‌توانیم مسائل و مشکلات خودمان را حل کنیم، اظهار کرد: بسیاری از مشکلات را مسلمانان خارج از کشور دارند؛ مسائلی که آنان را به استیصال کشانده است و بر اساس قانون الزام قابل‌حل است. فقه و اجتهاد به برکت فقها و محققین همیشه پویایی و حیات داشته است.
مدیر مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) خاطرنشان کرد: همیشه بزرگان به دنبال این بودند تا مشکلی را حل کنند. امروز ما باید از همین منش فقهای گذشته استفاده و استمداد کنیم. رویه ما استخراج اجتهاد بزرگان است. همان رویه‌ای که شیخ انصاری با قرآن، روایات، اجماع و عقل داشت.
وی یادآور شد: حوزه را اگر واحدی یا ترمی بکنیم، متن مکاسب طلبه را در فضای ذهنی دیگری می‌برد و بدون مکاسب طعم اجتهاد را نمی‌چشد. مکاسب حواشی دقیق بسیاری دارد. باید در حوزه زحمت کشید، بزرگان زحمات زیادی برای ما کشیدند. مسائل جدید را اگر از فقه و اجتهاد سنتی جدا کنیم، از شریعت جدا می‌شود. اگر بخواهیم دقیق پاسخ بدهیم باید روش اجتهادی بزرگان را به میدان بیاوریم.
در اصول تورمی وجود ندارد
لنکرانی در پاسخ به منتقدان اصول گفت: در اصول تورمی وجود ندارد. موارد زیادی پیداشده که باید به اصول اضافه شود. امروز یکی از بحث‌های مهم اجتهادی بحث علت و حکمت است. اساس، فقه است باید به فقه بیشتر بها دهیم. ما نمی‌توانیم به زمان شیخ مفید و شیخ طوسی بازگردیم. باید روی همین اصول بزرگانی مانند مرحوم عراقی و نائینی کار شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: باید چشم‌ها را باز کرد، مگر امکان دارد در پنج سال کسی مجتهد شود؟ حفظ حوزه به اجتهاد است. ده‌ها هزار مسئله را باید پاسخ گفت. هزاران سؤال پزشکی وجود دارد که باید با اصول خودمان به آن‌ها پاسخ دهیم.
استاد سطح خارج حوزه علمیه قم در پایان سخنانش گفت: حل مسائل جدید با تسلط بر اجتهاد سنتی امکان‌پذیر است. امروز نظام جمهوری اسلامی با مشکلات زیادی مواجه است. فقه حکومتی که رهبری مطرح کرد، بحث بسیار جدید و عمیق است. و باید به آن نگاه تازه‌ای داشت که گوشه‌ای از آن، ولایت‌فقیه است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدصادق علم الهدی، مدیر شورای علمی مدارس لنگرودی قم، دیگر سخنران مراسم اختتامیه همایش «حوزه علمیه، سنت‌های کارآمد» در جمع فضلا و طلاب حوزه علمیه مشهد، اظهار داشت: تفاوت سیره و سبک زندگی طلاب با بزرگان حوزه به‌عنوان یک نقیصه مهم و خطرناک وجود دارد. بارها تأکید شده که با تحصیل زندگی کنید.
استاد سطح عالی حوزه علمیه قم افزود: در دانشگاه‌های امروزه مقطع تحصیل قبل از زندگی است، سختی و تحمل از لذات زندگی و طی طریق تا گرفتن لیسانس، فوق‌لیسانس و دکترا، سپس وارد چرخه زندگی می‌شوند. در حوزه برعکس است. آن چیزی که در حوزه دیدیم، معرفت‌جویی در متن زندگی است. طلاب ذهن را به دنبال کشف زندگی ببرند. طلاب جوان سعی کنند، در مسیر زندگی خودشان تحصیل را نهادینه کنند.
زندگی در حوزه باید با معرفت‌جویی عجین شود
استاد سطح عالی حوزه در ادامه اظهار کرد: تحصیل در حوزه مسیری گذرا نیست، باید زندگی در حوزه علمیه با همین معرفت‌جویی عجین شود. یکی از لذات کسب علم، مباحثه باشد. ارتباط طلاب جوان با اساتید برای به دست آوردن سنت‌های بایسته و شایسته حوزه بیشتر شود. مراکز علمی و مدارس و نهادهایی که کار پرورش طلاب رادارند، اساتید را دعوت تا از سیره زندگی خودشان بگویند.
علم الهدی همچنین یادآور شد: سیره و سلوک فردی معمولاً به چشم نمی‌آید، طلاب را به درون زندگی اساتید ببرید. اساتید موفق حوزه را دعوت و از نحوه تعاملات با همسر وزندگی بگویید. طلاب با چالش‌های زندگی روبرو هستند. طلاب خوش استعدادی که به خاطر همین مشکلات از تحصیل عقب‌افتاده‌اند.
مراکز حوزوی اتاق فکر تشکیل دهند
وی گفت: از نحوه مدیریت برنامه وزندگی اقتصادی با طلبه‌ها سخن بگویید و طلاب را بازندگی علمایی مأنوس کنید. در همین شیوه و سلوک بزرگان ما در مقابل موانع و مشکلات بر اصول باقی نمانند. مراکز حوزوی بر اساس گسستی که احساس می‌شود با ترتیب جلساتی اتاق فکر تشکیل و این خلأ را پر کنند.
استاد سطح عالی حوزه در پایان گفت: اگر ما نتوانیم حوزه را به اخلاق و رفتار بزرگان برسانیم، نمی‌توانیم آن نتیجه‌ای را که بزرگان ما از طلاب گرفتند به دست آوریم.
