در سال جاری مشق اجتهاد دو کار ویژه مهم داشت. یک کار ویژه آن ادامه دوره فقه‌پژوهی بود و دوم اضافه شدن دوره اخلاق‌پژوهی به مشق اجتهاد. امسال یک دوره دیگر به مشق اجتهاد فقهی اضافه شد، با نام دوره تخصصی؛ این دوره تخصصی مشتمل بر دو کرسی ترویجی، دو میزگرد و یک کارگاه حضوری هست. فاز فقه‌پژوهی ما، در سال ۹۸ سه بخش عمده داشت: ۱. چهار کارگاه دوره پیشرفته ۲. پنج برنامه برای دوره‌های تخصصی که برای اساتید حوزه و دانشگاه و برای اعضای هیئت علمی طراحی شده است. ۳. بخش سوم فاز فقه‌پژوهی مشق اجتهاد در سال ۹۸، مجازی سازی دوره پیشرفته خواهد بود. مجازی سازی تا پایان اسفند انشاءالله به سرانجام خواهد رسید.
به گزارش خبرنگا اجتهاد، دومین نشست خبری طرح ملی روشمندسازی تحقیقات علوم اسلامی معروف به «مشق اجتهاد»، با حضور حجت‌الاسلام مصطفی دُرّی؛ مدیر طرح مشق اجتهاد، حجت‌الاسلام سید محمدرضاشریعتمداری؛ معاون پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) و ناظردوره‌های فقه‌پژوهی مشق اجتهاد، حجت‌الاسلام محمد عالم زاده نوری؛ ناظر دوره‌های اخلاق‌پژوهی مشق اجتهاد و عضو هیئت علمی پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و حجت‌الاسلام سیدرضی آصف آگاه، دبیر میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی، تصویب کننده طرح مشق اجتهاد، در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۹۸ در مرکز خبرگزاری حوزه برگزار شد.
جلسه با تلاوت چند آیه از کلام الله مجید آغاز شد، سپس حجت‌الاسلام دُرّی، مدیر مشق اجتهاد، شروع به توضیح طرح و فعالیت‌های انجام شده در سالی که گذشت کرد و همچنین برنامه‌های آینده طرح را تشریح نمود.
دُرّی در توضیح طرح و فعالیت‌های گذشته طرح گفت: طرح ملی روشمندسازی علوم اسلامی، با برند مشق اجتهاد، از سال ۹۶ طراحی و فعالیت خود را آغاز کرد و در سال ۹۷ به مقام اجرا رسید. این طرح ملی به دنبال روشمند کردن عرصه علوم اسلامی در دانشگاه و حوزه‌های علمیه بود. فاز اول این طرح، فاز فقه‌پژوهی بود که از سال ۹۷ آغاز به کار کرد.
وی افزود: دروسی که در کارگاهای این طرح ارائه می‌شود؛ آفاق فقه پژوهی، آشنایی با عرصه‌های مختلف فقه پژوهی، روش نگارش مقاله علمی، روش استناددهی به منابع مهم فقه، روش انتخاب موضوع، آشنایی با نرم افزارهای فقه پژوهی و روش نگارش طرح نامه تفصیلی است.
مدیر طرح مشق اجتهاد در ادامه صحبت‌های خود متذکر شد: در سال جاری مشق اجتهاد دو کار ویژه مهم داشت. یک کار ویژه آن ادامه دوره فقه‌پژوهی بود و دوم اضافه شدن دوره اخلاق‌پژوهی به مشق اجتهاد. امسال یک دوره دیگر به مشق اجتهاد فقهی اضافه شد، با نام دوره تخصصی؛ این دوره تخصصی مشتمل بر دو کرسی ترویجی، دو میزگرد و یک کارگاه حضوری هست. فاز فقه‌پژوهی ما، در سال ۹۸ سه بخش عمده داشت: ۱. چهار کارگاه دوره پیشرفته ۲. پنج برنامه برای دوره‌های تخصصی که برای اساتید حوزه و دانشگاه و برای اعضای هیئت علمی طراحی شده است. ۳. بخش سوم فاز فقه‌پژوهی مشق اجتهاد در سال ۹۸، مجازی سازی دوره پیشرفته خواهد بود. مجازی سازی تا پایان اسفند انشاءالله به سرانجام خواهد رسید.
وی در پایان صحبت‌های خود افزود: همانطور که مرکز تصویب کننده طرح، یعنی میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی دفتر تبلیغات، در نظر گرفته، انشاءالله هر سال یک رشته علمی به مشق اجتهاد اضافه خواهد شد. امسال (در سال ۹۸) بخش اخلاق پژوهی به مشق اجتهاد اضافه شد. فاز اخلاق پژوهی مشتمل بر شش کارگاه، سه هم‌اندیشی و سه میزگرد تخصصی است.
در ادامه نشست، حجت‌الاسلام محمد عالم‌زاده نوری؛ ناظر دوره‌های اخلاق پژوهی مشق اجتهاد گفت: حوزه در کنار این همه تلاش‌هایی که در احکام اسلامی، در علم فقه و اعتقادات و معارف اسلامی، در علم کلام و عقاید صورت می‌دهد، به موازات این، آن طور که باید و شاید، حق اخلاق در حوزه ادا نشده است. آرام آرام این نیاز حس شد و پژوهشکده اخلاق و معنویت برای ورود به این عرصه شکل گرفت.
وی در توضیح علوم اسلامی افزود: علم اسلامی در صورتی به آن اسلامی می‌گویند که سه ویژگی را حداقل داشته باشد: اول، عقلانیت، انسجام درونی و قابلیت تفاهم. دوم کارآمدی، یعنی قدرت پاسخ‌گویی به مسئله‌ها و نیازهای واقعی و مشکلات صحنه عمل اجتماعی و سوم حجیت واستناد، یعنی اینکه آنچه که از این علم برمی‌خیزد، کاملا به صورت روشمند قابلیت انتساب به منابع دینی را داشته باشد. برای پدید آوردن اخلاق اسلامی با این صورت بایسته و برای تامین این سه وصف علمیت و عقلانیت و کارآمدی و استناد و اصالت، پژوهشگده اخلاق و معنویت شکل گرفت و فعالت‌هایی را آغاز کرد. امسال با همکاری میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی در دفتر تبلیغات قرار شد که مشق اخلاق شکل بگیرد.
ناظردوره‌های اخلاق پژوهی مشق اجتهاد در تشریح فعالیت‌های بخش اخلاق افزود: این فعالیت‌ها در چهار محور انجام می‌شود. اول، محور الهیات اخلاق هست که مباحث اجتهادی و مباحثی که مربوط می‌شود به رابطه علم اخلاق با منابع دینی و متون اسلامی، در این بخش عرضه می‌شود. بخش دوم، مربوط می‌شود به تربیت اخلاقی. محور سوم، محور مطالعات معنویت اسلامی است و محور چهارم، محور اخلاق کاربردی و حرفه‌ای است.
در ادامه نشست، حجت‌الاسلام سید محمدرضا شریعتمدار جزائری؛ معاون پژوهش موسسه آموزش حوزوی امام رضا(ع) و ناظر دوره‌های فقه‌پژوهی مشق اجتهاد در سخنان خود گفت: اشکالی که در حوزه هست، این هست که، ما از روش سنتی حوزه فاصله گرفتیم و روش‌هایی را شروع کردیم که تحت عنوان نظام واحدی از آن یاد می‌شود. در روش‌های سنتی حوزه همه چیز داشتیم. متاسفانه در نظام جدید که نظام واحدی است، بعضی مسائل مغفول می‌ماند و یکی از آنها بحث‌ها پژوهش است. به نظر من همان روش سنتی که بین استاد و طلبه بود را باید احیا کنیم. آنچه که الان به آن نیاز داریم، برگشت به نظام سنتی است، اما به شکلی که با سبک جدید درس در حوزه و بحث نظام واحدی هماهنگ باشد. حالا یکی از این‌ها همین بحث مشق اجتهاد بود، که در مباحث فقهی بنده مسئولیت نظارت آن را داشتم، والحمدلله کار موفقی بود.
حجت الاسلام سیدرضی آصف آگاه؛ دبیر میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی و تصویب کننده طرح، در پایان نشست، در سخنان خود به توضیح و اهمیت طرح پرداخت و گفت: دفتر تبلیغات حوزه از سال ۹۰ رویکرد مسئله محوری را پیش گرفت و ۱۵ مسئله کلیدی فرهنگی و علمی کشور را در دستور کار خود قرار داد. در سال۱۳۹۲ دفتر تبلیغات قطب‌های فکری و فرهنگی را تشکیل داد.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: برنامه روشمندسازی تحقیقات علوم اسلامی بیشتر متناسب با پنج کلان برنامه میز هست. یکی از آن کلان برنامه‌ها یا راهبردهای میز، تقویت و توسعه رویکرد و روش اجتهادی در علوم اسلامی است. آیا ما روش اجتهادی که در علم اصول فقه داریم را در سایر علوم هم می‌توانیم تعمیم بدهیم؟
دبیر میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی در نهایت به تشریح اهداف طرح پرداخت و گفت: هدف طرح این است که دانش اخلاق و تربیت اسلامی را توانمند کرده و توسعه بدهد و همچنین توانمندسازی پژوهشگران اخلاق و تربیت را در شناسایی و تحلیل نیازها و تبدیل آن به مسئله را انجام دهد. در اینجا روش‌ها، مهارت‌ها، فرایند تحقیق، مدل بومی حل مسئله و همچنین هندسه مسائل و نظام پرسش‌ها در دانش اخلاق و تربیت، از اهداف طرح است.
