شبکه اجتهاد: گردشگری ریشه در سفر کردن پیشین انسان‌ها دارد. گردشگری با وجود اینکه وجه مشترک تاریخی با سفر دارد که در فقه و اخلاق ما به آن پرداخته شده است، در عصر جدید، معنا، مفهوم و زوایای جدیدی پیدا کرده، به طوری که نیاز انسان معاصر، سفر و گردشگری است. گردشگری یک نیاز، توقع و انتظار گسترده و متفاوت از دنیای پیشین است. با تغییراتی که در معیشت، نیازها و سبک زندگی معاصر رخ داده است، گردشگری به سمت یک موضوع نوپدید و ویژه با ابعاد جدید حرکت کرده است.
گردشگری یک عنصر و نهاد پایدار در زندگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بشر شده است و به این دلیل است که در این حوزه نیازمندیم بر اساس اصالت‌های فلسفی، فقهی، اخلافی خود، به مطالات جامع‌تری بپردازیم. نیازمندیم در حوزه گردشگری بر پایه سلایق فقهی، تفسیری و اخلاقی به سمت مطالعه جامع‌تر برویم. جنس گردشکری سفر است، ولی امروز این جنس با فصول و ممیزاتی روبه رو شده که نیازمند مطالعه اجتماعی و معنوی است.
ایجاد مدل‌های اجرایی گردشگری براساس ذخایر فقهی
مجموعه ذخایر فقهی باید به کمک متخصصان گردشگری به مدل‌های اجرایی گردشگری نو تبدیل شود. جایگاه گردشگری در فقه موجود را باید مشخص کرد. در ۵۰ باب فقهی، کمتر بابی را می‌توان یافت که به شکلی در گوشه‌ای از آن به مقوله سفر نرسیم. احکام پنجگانه‌ای در باب سفر تبیین شده است؛ سفر دارای حکم پایه اباحه است که می‌تواند از این حکم به سمت چهار حکم دیگر حرکت کند. گاهی سفر از منطق به سوی واجب بودن حکم می‌گیرد که از آن می‌توان به سفر برای جهاد، دفاع، نفقه واجب، معالجه و درمان لازم، تحصیل واجب یا هر تکلیف لازم اشاره کرد. گاهی سفرهای حرام نیز وجود دارد که از اباهه به حرام می‌رود که از جمله آن فرار از دفاع، فحشا و ظلم و آزار به والدین و دیگران می‌باشد.
نشاط اجتماعی مقوله‌ای پذیرفته شده در اسلام
برخی گمان می‌کنند اسلام نقطه مقابل نشاط است ولی با صراحت می‌گوییم حوزه و نهاد علم و دین اسلامی، مبلغ و مروج نشاط است؛ اما نشاط اجتماعی در قالب چارچوب‌‌های انسانی و ارزشهای متعالی. سفر آن گاه که مولد یک نشاط برای برون رفت از پژمردگی‌ها و افسردگی‌ها شود، از اباحه به استحباب و گاهی وجوب می‌آید.
هیچ عامل مذهبی نباید مانع از گردشگری شود
گردشگری امروز با مفهوم جدیدی که پیدا کرده و در برخی کشورها به اولین منبع درآمد مبدل شده است، رویکرد متفاوت و جدیدی را می‌طلبد. شایسته کشورمان نیست که با وجود اینکه جزو ده کشور برتر به لحاظ داشتن منابع و آثار گردشگری هستیم، اما در مقام عمل گردشگری ما در رتبه نود به بعد قرار گرفته است. هیچ عامل مذهبی نباید مانع از گردشگری شود بلکه حوزه‌های علمیه پیشقدم شده و در راستای توسعه گردشگری، تئوری‌های نو ارائه کند.
گردشگری اگر بر مبنای حلال و منطق اسلامی خود تعریف شود، می‌تواند گشایش‌های جدیدی برای ما داشته باشد. جهان پهناور اسلامی می‌تواند به مهد جذب توریست از سراسر عالم و تزریق اندیشه ناب اسلامی با استفاده از این بستر، مبدل شود.
بازار گردشکری اسلامی در کشورهای اسلامی
جهان اسلام باید در همه ابعاد، زنجیره شده و در کنار هم بازار گردشکری و اقتصادی و جذاب و پرمشتری منطبق با موازین اسلامی را ایجاد کند. ایران می‌تواند قطب مهمی در گردشکری جهان اسلام و کل جهان باشد و قطعاً همان طور که قبلا هم اعلام کردیم باز هم می‌گوییم که جامعه‌المصطفی می‌تواند ابواب زیادی برای گردشگری را ایجاد کند. حوزه
(متن فوق در مراسم افتتاحیه همایش بین‌المللی «فقه گردشگری» در تبریز ارائه شده است.)
