نوه آیتالله حائری یزدی(ره) گفت: روزی بزرگانی خدمت امام راحل رسیدند و از ایشان پرسیدند که چرا آیتالله حائری یزدی(ره) با جایگاهی که داشت، تشکیل حکومت اسلامی نداد که امام راحل فرموده بود در زمان رضاشاه حفظ حوزه علمیه قم، کمتر از تشکیل جمهوری اسلامی نبوده است.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی پورمحمدی از نوادگان آیتالله شیخ عبدالکریم حائری یزدی و وزیر دادگستری کشور شب گذشته در برنامه ضیافت شبکه قرآن سیما، درباره شخصیت مرحوم شیخ عبدالکریم حائری یزدی سخن گفت که بخشی از آن در پی می‌آید:
* معمولاً مراجع برای بعد از خود کسی را برای مرجعیت معرفی می‌‌کنند؛ مردم به مرحوم آیتالله میرزا تقی شیرازی مراجعه می‌‌کردند که بعد از شما برای تقلید به چه کسی مراجعه کنیم و این عالم آیتالله حائری یزدی را معرفی می‌‌کند و این سبب شهرت ایشان شد.
* با ورود آیتالله حائری یزدی به قم، حوزه علمیه این شهر دوران شکوفایی معاصر خود را پس از قرن‌ها شروع می‌‌کند؛ جذابیت اخلاقی، روحیات ساده زیستی، بی تکلفی و اخلاق خوش ایشان، حوزه قدرتمند مؤثر با رونق در ابعاد مختلف علمی را شکل می‌‌دهد.
خدمات شایان توجه آیتالله حائری یزدی
* آیتالله حائری یزدی(ره) در مقابل تاخت و تاز پهلوی اول با تفکر، برنامه ریزی، زهد، مقبولیت عمومی و اجتماعی و نفوذ و شاگردان برجسته‌ای چون امام راحل ایستاد و توانست ایران را به ثبات؛ طمأنینه و دین مداری شیعی نگه دارد.
* این عالم ربانی امتحانات را در حوزه علمیه به راه انداخت و شهریه را به طلابی داد که درس می‌‌خواندند و امتحان می‌‌دادند؛ ایشان به برخی از خیرین توصیه کرد و تنها بیمارستان قم در آن زمان با کمک ایشان تأسیس شد.
* در سال ۱۳۱۳ سیلی در قم آمد و ایشان مردم را بسیج کرد و با کمک مردم توانست کارهایی را در این راستا انجام دهد؛ همچنین خانه فقرا را تشکیل داد و به فقرا کمک میکرد.
سیره آیتالله حائری یزدی در رسیدگی به حال محرومان
* نیمه شبی زنی برای گرفتن زغال به منزل ایشان مراجعه کرد و خادم ایشان گفت که ذغال نداریم؛ سپس این عالم به همراه خادم به خانه فقیر که فرزند بیماری داشت، رفت و زغال خانه خود را به او داد و حتی ایشان دکتری را خبر کرده و صبر می‌‌کند تا دکتر بیاید و مداوا کند.
* این عالم فرد با هوشی بود؛ امام خمینی(ره) می‌‌فرمود این عالم در مباحث فقهی که جنبه عقلی و استنتاجی است، حریفی نداشت؛ با استدلال و هوش زیاد خود پاسخگو بود.
علت تشکیل ندادن حکومت اسلامی از سوی آیتالله حائری یزدی
* روزی بزرگانی خدمت امام راحل رسیدند و از ایشان پرسیدند که چرا آیتالله حائری یزدی با جایگاهی که داشت، تشکیل حکومت اسلامی نداد که امام راحل فرموده بود در زمان رضاشاه حفظ حوزه علمیه قم، کمتر از تشکیل جمهوری اسلامی نبوده است.
* ایشان حفظ حوزه را از اوجب واجبات خود می‌‌دانست؛ یکی از بزرگان به فرزند ایشان عبای گرانقدری می‌‌دهد و ایشان به فرزندش می‌‌گوید که حیف نیست که این عبا را نفروشی؟ برو بفروش و سه تا عبا با آن بخر، یکی را برای خودت بردار و دو تای دیگر را به دو نفر از طلاب بده.
* با ۱۵ سال حضور آیتالله حائری یزدی تحول بزرگی در جهان تشیع و اسلام اتفاق می‌‌افتد و ایران و قم مرکز تحول شده و فرهنگ ناب شیعی حفظ می‌‌شود و این حرکت همچنان استمرار داشته است.
گسترش علوم دینی مدیون حرکت مخلصانه آیتالله حائری یزدی
* امروز شاهد ۸۰ تا ۹۰ هزار نفر طلبه و ۱۵ هزار طلبه خارجی از ۸۰ کشور و ۳۰۰ پژوهشکده و مرکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی هستیم که همگی مدیون حرکت مخلصانه الهی این عالم بزرگ بوده است.
* نوه آیتالله حائری در پایان سخنان خود از برگزاری نکوداشت آیتالله حائری یزدی در قم خبر داد و گفت: حوزه علمیه قم در سال ۱۳۰۱ تأسیس شده است، با برخی از بزرگان خانواده و حوزه تصمیم گرفته شده که نکوداشت و بزرگداشتی برای مرحوم آیتالله حائری یزدی به مناسبت یکصدمین سال تأسیس حوزه علمیه قم برگزار شود.
زندگی‌نامه «آیتالله مؤسس»
شیخ عبدالکریم حائری در خانواده‌ای مذهبی در مِهرجِرد میبد در سال ۱۲۷۶ قمری به دنیا آمد؛ یکی از اقوام شیخ عبدالکریم حائری، او را دارای استعداد فراوان یافت و در خردسالی وی را به محل زندگی خود، اردکان، برد و به مکتب سپرد.
طولی نکشید که عبدالکریم پدرش را از دست داد و مدتی در مهرجرد نزد مادرش ماند؛ پس از چندی به یزد رفت و با سکونت در مدرسه محمدتقی خان، ادبیات عرب را نزد عالمانی فراگرفت.
او در ۱۲۹۸ قمری برای ادامه تحصیل، به همراه مادرش، راهی عراق شد؛ نخست به کربلا رفت و حدود دو سال زیر نظر فاضل اردکانی به تحصیل پرداخت؛ سپس به سامرا رفت و میرزا او را به گرمی پذیرفت.
در میان استادان آیتالله حائری یزدی، نقش آیتالله فشارکی بسیار جدی‌‌تر و پررنگ‌تر و مدت فراگیری اینشان از او طولانی‌تر از دیگران بوده است؛ این استاد و شاگرد چند ماه پس از درگذشت میرزای بزرگ از سامرا به نجف نقل مکان کردند؛ آیتالله حائری در نجف نیز همواره در درس استادش شرکت میکرد.
این عالم پس از درگذشت آیتالله فشارکی و در سال ۱۳۱۶ قمری به ایران بازگشت و در حوزه علمیه اراک به تدریس پرداخت؛ در مدت اقامت هشت ساله‌اش در آنجا، علاوه بر اداره حوزه، به تدریس فقه و اصول پرداخت.
آیتالله شیخ عبدالکریم حائری یزدی در ۱۳۲۴، هم‌زمان با آغاز نهضت مشروطه، به نجف بازگشت؛ اما به منظور دور ماندن از نزاع شدید میان موافقان و مخالفان مشروطه به کربلا رفت؛ حدود هشت سال در کربلا ماند.
سپس برای زیارت مرقد حضرت معصومه(س)، به قم رفت و در پی دعوت تنی چند از عالمان قم و با استقبال علما و مردم قم و درخواست آنان برای اقامت او در این شهر مواجه شد؛ در ابتدا تردید داشت، اما پس از پافشاری شماری از عالمان، آیتالله حائری یزدی استخاره کرد و سپس تصمیم گرفت در قم بماند؛ تصمیمی که در پی آن حوزه‌‌ای بزرگ در آن شهر تأسیس شد و ایشان، «آیتالله مؤسس» لقب گرفت؛ آیتالله حائری یزدی تصمیم خود را به شاگردانش اعلام کرد.
آیتالله حاج شیخ عبدالکریم حائری در طول زندگی خود از محضر اساتید نامداری استفاده کرد؛ برخی از اساتید وی عبارت از میرزا حسین نوری، شیخ فضل‌الله نوری، سیدمحمد فشارکی، میرزا محمدتقی شیرازی، میرزا محمدحسن شیرازی، آخوند خراسانی، میرزا مهدی شیرازی، فاضل اردکانی و سیدمحمد کاظم طباطبایی بودند.
از حوزه درس آیتالله حائری یزدی(ره)، عالمانی تربیت شدند که برخی در عصر خود به مقام مرجعیت رسیدند که از آن جمله می‌‌توان به میرزا‌هاشم آملى، محمدعلی اراکی، سید روح‌الله موسوی خمینی، سیداحمد خوانساری، سید محمدتقی خوانساری، سیدمحمد داماد، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، سیدکاظم گلپایگانی، سید محمد رضا گلپایگانی، ملاعلی معصومی همدانی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و سید رضا موسوی زنجانی اشاره کرد.
شیخ عبدالکریم حائری یزدی(ره) سرانجام در ۱۷ ذیقعده ۱۳۵۵ قمری(۱۰ بهمن ماه ۱۳۱۵)، پس از حدود پانزده سال اقامت در قم، درگذشت و در مسجد بالاسر، کنار مرقد حضرت معصومه(س)، به خاک سپرده شد./ رسا
