۱٫ التقیه علی ضوء الفقه الاسلامی
استاد راهنما: محمدهادی حکیم؛ استاد مشاور: صدرا هاشمی؛ دانشجو: حسن زلغوط؛ مرکز: جامعه المصطفی‌العالمیه؛ ۱۳۸۵٫
چکیده: این پژوهش می‌کوشد مشروعیت عمل به تقیه نزدِ شیعه امامیه و اهل سنّت و ادلّه قرآنی، روایی، اجماع و عقل را ثابت کرده و به برخی شبهه‌های وارد شده در این زمینه پاسخ بدهد. نویسنده بر آن است تا اثبات کند تقیه از مصادیق نفاق، یا مُداهنه غیر مشروع نیست، بلکه مشروعیت قرآنی دارد و نوعی مدارا با مخالف جهت حفظ دین، جان، مال و ناموس محسوب می‌شود، که عقلاً نیز پسندیده و لازم است. نوشتار حاضر در پنج فصل سامان گرفته است. در فصل اوّل پس از تبیین معنای واژه‌های کلیدی مربوط به تقیه، مانندِ اِکراه، تاریخچه عمل به تقیه در سایر ادیان و جوامع بشری ارائه می‌شود. در فصل دوم، از قرآن، روایات استناد به سیره پیامبر اسلام و امامان معصوم(ع)، اجماع و عقل، سخن رفته و اهمّیت تقیه در حفظ عقاید، جان، مال، ناموس و حفظ شیعیان تحلیل شده است. در فصل سوم انواع تقیه و ارکان آن، تقیه از روی خوف، کراهت، کتمان عقاید، و مدارا با خصم و مبانی آن‌ها نیز ذکر می‌شود. نویسنده به همین منظور استثنائات تقیه را بررسی می‌کند. وی در فصل چهارم دیدگاه مذاهب چهارگانه اهل سنّت را در مسأله تقیه جویا شده و موضع‌گیری صحابه، عالمان مشهور و ائمّه اربعه اهل سنّت درباره مشروعیت تقیه را برجسته ساخته و این مسأله را که تقیه به نام شیعه امامیه شهرت یافته، امری عجیب تلقّی کرده، در حالی که همه ائمّه اهل سنّت و بزرگان آنان قایل به جواز آن هستند! در فصل پنجم مُجزی بودن عمل به تقیه از لحاظ فقه امامیه و ادلّه صحّت انجام عمل در حال تقیه و عدم وجوب قضا در صورت برطرف شدن حال و موقعیت آن، ارائه می‌گردد.
اطلاعات کامل پایان‌نامه
۲٫ شیوه‌های رفتار اجتماعی پیامبر(ص) در مواجهه با دگراندیشان از منظر قرآن
استاد راهنما: سهیلا جلالی کندری؛ پروین بهارزاده؛ دانشجو: انسیه قدمی؛ مرکز: دانشگاه الزهرا، دانشکده الهیات؛ ۱۳۹۲٫
چکیده: قرآن کریم، ضمن تعظیم پیامبر(ص)، ایشان را به عنوان اسوه حسنه معرفی کرده و تبعیت از وی را نشان خداباوری شمرده و اقوال و رفتار ایشان را برخاسته از تعالیم وحیانی دانسته است. پیامبر(ص) در کنار آگاهی کامل از محتوا، اهداف و روش‌های رسالت خویش بر مبنای بصیرت الهی، خود نیز به مقتضای حال مخاطبان اهتمام داشته است. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به الگوی رفتاری برای جوامع بشری، بالاخص مسلمانان به شناخت ویژگی‌ها و شیوه‌های رفتاری پیامبر(ص) در مواجهه با دگراندیشان از نگاه آموزه‌های قرآنی پرداخته است. از مجموع آیات قرآنی چنین برمی‌آید که مخالفان پیامبر(ص)، سه گروه «مشرکان»، «اهل کتاب» و «منافقان» بوده‌اند که در این پژوهش به عنوان «دگراندیشان» از آنان یاد شده است. برخی از روش‌های رفتاری پیامبر(ص) در مقابله با انواع دگراندیشان عام و مشترک بوده مانند «صبر»، «نرمش و مدارا» و… . برخی دیگر، با توجه به نوع مخاطب و افکار او تنها در برخورد با گروهی خاص در پیش گرفته شده است. به عنوان نمونه در مواجهه با «مشرکان» شیوه‌هایی مانند«به چالش کشیدن عقاید نادرست»، «امان دادن» و … مصداق داشت، یا در برخورد با «اهل‌کتاب» روش‌هایی مانند «قضاوت و داوری حکیمانه»، «شفّاف‌سازی و تنویر افکار عمومی» و… مطرح شده است و در رویارویی با «منافقان» از شیوه‌های رفتاری مانند «طرد کردن»، «افشای توطئه» و… سخن به میان آمده است. از مقایسه شیوه‌های رفتاری پیامبر(ص) در مواجهه با دگراندیشان دریافت می‌شود ایشان، روش بخشش و گذشت را سرلوحه رسالت خود قرار داد و برای فتح قلوب مخالفان از طرق مختلف استفاده می‌کرد و کمتر به شیوه نظامی متوسل می‌شد، مگر آنکه دشمن قصد حمله داشت.
اطلاعات کامل پایان‌نامه
۳٫ روش برخورد پیامبر(ص) با مخالفان
استاد راهنما: مصطفی عباسی‌مقدم؛ استاد مشاور: حمیدرضا فهیمی‌تبار؛ دانشجو: مجید کنعانی؛ مرکز: دانشگاه کاشان، دانشگده علوم انسانی؛ ۱۳۸۸٫
چکیده: بررسی و کاوش در زمینه روش‌شناسی سیره نبوی به ویژه در عصر حاضر اهمیتی ویژه یافته است و می‌تواند راهنمای برخورد با افکار و گروه‌های معارض اندیشه توحیدی و اسلامی باشد. تحقیق حاضر تلاشی علمی است که به منظور دستیابی به روش‌های متنوع پیامبر(ص) در برخورد و مواجهه با مخالفان سامان یافته، و سعی دارد زوایای ناشناخته تبلیغ نبوی را به خصوص با توجه به مخاطب‌شناسی عمیق پیامبر(ص) و وسعت و تنوع جبهه مخالفان روشن سازد. بر اساس یافته‌های این پژوهش مهم‌ترین روش‌های برخورد پیامبر(ص) با مشرکان صراحت در ابراز عقاید توحیدی، برهان فطری، مدارا و نرمش در برخورد و معاشرت شخصی، حقیقت‌گرایی و پرهیز از مصلحت‌گرایی، قاطعیت در اصول اعتقادی است.
اطلاعات کامل پایان‌نامه
۴٫ تعامل امام علی(ع) با مخالفان
استاد راهنما: محمدعلی مهدوی‌راد؛ استاد مشاور: احمد عابدی؛ دانشجو: اعظم ویسمه؛ مجری: مسعود زارع نقدهی؛ مرکز: دانشکده اصول دین؛ ۱۳۸۰٫
چکیده: جایگاه رفیع و شخصیت والای امام علی(ع) در فرهنگ شیعه و نیاز همیشگی جامعه مسلمین، به خصوص جامعه ما در عصر حاضر، به الگوگیری از روش‌های سیاست گذاری و حکومت داری امام علی (ع)، نویسنده را برآن داشت که به بررسی و تبیین یکی از جنبه‌های زندگی اجتماعی و سیاسی ایشان بپردازد. امام علی (ع) در دوران حیات رسول اکرم (ص)، لیاقت و شایستگی خود را برای رهبری پس از ایشان، نشان داد و بارها پیامبر (ص)، این مطلب را به مسلمانان یادآوری کرد. ولی پس از رحلت پیامبر (ص) عده‌ای به مخالفت با امام علی (ع) برخاسته و جایگاهی را که برازنده او بود، تصرف کردند. پس از گذشت سال‌ها، هنگامی که جامعه مسلمین از الگوی جامعی که پیامبر(ص) برای آن بنا نهاده بود، فاصله گرفته بود، مردم به امام روی آوردند و برای سپردن رهبری، به ایشان پای فشاری کردند. اما این برهه از زمان، پایان مخالفت‌ها با امام نبود، بلکه مخالفت‌ها با او ابعاد گسترده‌تر و شدت بیشتری یافت. فزون‌خواهان و قدرت‌طلبانی که تاب تحمل عدل علوی را نداشتند و کوردلانی که درک و پیروی از سیاست‌های حکیمانه امام برایشان دشوار بود، به مخالفت با امام برخاستند و مشکلات و موانع فراوانی در برابر او به وجود آوردند. تبیین چگونگی رویارویی امام با این مخالفان از اهداف این پژوهش است. مواجهه امام با مخالفان، مسبوق به قواعد و شیوه‌هایی بود که در فصل دوم با عنوان مبانی نظری و روش‌های اصولی امام علی(ع) بدان پرداخته شده است. سپس در فصل سوم، گزارش کوتاهی از زندگی امام و مروری بر شایستگی‌ها و سوابق درخشان امام آمده است که مکمل نحوه نگرش امام به مسائل اجتماعی و انگیزه ایشان از ایفای نقش‌های کلیدی اجتماعی می‌باشد. در فصل چهارم به ترسیم شخصیت و انگیزه و اقدامات مخالفان پرداخته شده، تا شرایط دشوار به وجود آمده مجسم شود. در فصل پایانی، گونه‌های برخورد امام با مخالفان به تناسب نوع مخالفت و انگیزه آنان، از میان رخدادهای تاریخی عصر امام علی (ع) بیرون کشیده شده و تحت عناوین مدارا، سکوت، نصیحت و خیرخواهی، انتقاد، گفتگو، افشاگری و نبرد، تفکیک و دسته بندی شده است.
اطلاعات کامل پایان‌نامه
۵٫ نقش بردباری دینی در بسط تمدن اسلامی
استاد راهنما: محمد ابراهیمی ورکیانی؛ استاد مشاور: محمد نصیری رضی؛ دانشجو: سیدروح‌الله حسنی حسنکلا؛ مرکز: دانشگاه معارف اسلامی قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی؛ ۱۳۸۹٫
چکیده: مدارای اسلامی یکی از عوامل اصلی گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی است که در سده‌های نخستین حیات اسلام، نقش بسیار مهم و ارزنده‌ای را در این زمینه، ایفا نموده است. این عامل با ظهور و بروز در ابعاد گوناگون رفتار و کردار و اندیشه مسلمانان، باعث شد تا مردمان جهان آن روز در مواجهه با مسلمانان، طعم خوش آزادی دینی را در سایه احترام به کرامت انسانی تجربه کنند. همین باعث خوشنامی و معرفی چهره حقیقـی اسـلام ـ که همـان سنت انسان‌دوسـتانه و عقل مدارانه آن است ـ شده و باعث گسترش حیرت‌انگیز فرهنگ و تمدن اسلامی در جهان آن روز گردیده است. این فرهنگ که در اوج تکامل قرار دارد با بازشناسی و به کارگیری مجدد می‌تواند، زمینه معرفی و در نتیجه گسترش بهتر دین، فرهنگ و تمدن اسلامی را در دنیای جدید فراهم آورد.
اطلاعات کامل پایان‌نامه
۶٫ مدیریت بحران در مناطق اشغالی فلسطین بررسی حل تنازع از طریق همزیستی ادیان
استاد راهنما: امیر نیاکویی؛ استاد مشاور: رضا سیمبر؛ دانشجو: رضا نظری‌مقدم؛ مرکز: دانشگاه گیلان، دانشکده علوم انسانی؛ ۱۳۹۱٫
چکیده: فلسطین از حدود چهارهزار سال قبل تاکنون همواره با دو ویژگی همنشین بوده است. یکی دینی‌ترین منطقه جهان، مورد توجه سه دین ابراهیمی: یهودیت، مسیحیت و اسلام و دیگری یکی از بحرانی‌ترین مناطق عالم که کم و بیش همیشه دستخوش جنگ وستیز و نزاع بوده و ساکنان آن کمتر رنگ صلح و آرامش را دیده‌اند. بی‌شک جاذبه‌های دینی فلسطین از مهم‌ترین عوامل بحران دران سرزمین بوده و هست. ادیانی که علی‌القاعده می‌بایست پیام‌آور معنویت، صلح و ارامش و خیر باشند نتوانسته‌اند سرزمینی که متعلق به همه آن‌هاست در سلامت و امنیت حفظ کنند و جلوه نیکویی از پیام الهی را در آن متجلی سازند. سؤال اساسی که نگارنده در پی پاسخ به آن می‌باشد این است که در ابتدای امر دلایل تداوم بحران در فلسطین چه بوده است؟ و سپس دلایل ناکامی راهکارها و برنامه‌های مدیریت بحران فلسطین بررسی شود؟ و سؤال نهایی اینکه چه راهکاری می‌تواند باعث حل بحران فلسطین شود؟
اطلاعات کامل پایان‌نامه
۷٫ نقش تقیه در تقریب مذاهب اسلامی
استاد راهنما: حسین عزیزی؛ استاد مشاور: محمد علی رستمیان؛ پدیدآور: سارا کمیجانی؛ دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی؛ ۱۳۹۳٫
چکیده: این رساله، پژوهشی است پیرامون یکی از مهم‌ترین مفاهیم اسلامی یعنی تقیه و نقش آن در تقریب مذاهب اسلامی. با توجه به اینکه ریشه اصلی ایرادات وارد شده بر تقیه، به عدم شناخت صحیح از مفهوم، خاستگاه و جایگاه آن در زندگی بر می‌گردد، بنابراین وظیفه کلی رساله، رسیدن به شناختی جامع نسبت به اقسام تقیه می‌باشد، به ویژه از جهت انگیزه و علت که به تقیه خوفی و مداراتی تقسیم می‌شود. و بدین جهت روش کتابخانه‌ای و جستجو در منابع کلامی، فقهی، اصولی، تاریخی، حدیثی، تفسیری و اخلاقی از هر دو فریقین را برگزیده است. در این راستا، مشخص خواهد شد که تقیه مداراتی با احترام متقابل و توجه به مصالح مسلمین، می‌تواند در عرصه‌های ذیل، بیشترین سهم را در تحکیم وحدت و تقریب بین مذاهب اسلامی ایفا کند: اعمال عبادی که مهم‌ترین آن فریضه حج، نماز جماعت با اهل تسنّن و ثبوت هلال ماه است، اجتماعات اسلامی که به همزیستی و آشنایی مسلمین با یکدیگر می‌انجامد، رفتارهای اخلاقی، تبادل و فعالیت‌های علمی بین دانشمندان مسلمان. همچنین تقیه خوفی نیز خواه از مسلمانان (در صدر اسلام) و خواه از کفار (در عصر حاضر) باشد، با تأمین امنیت و آرامش در برابر تهدید و با حفظ افراد و اسرار، باعث تقویت نیروی انسانی مؤمن و حفظ موقعیت جهان اسلام شده است و در نتیجه موجب افزایش نیروی مبلّغ معارف دینی گردیده و زمینه‌ی تبلیغ صحیح معارف شیعه را آماده نموده است. و به این ترتیب به گونه ای در اتحاد بین مسلمین سهیم خواهد بود.
اطلاعات کامل پایان‌نامه
۸٫ آیین همزیستی ملل از دیدگاه قرآن
استاد راهنما: محمد فنایی اشکوری؛ پدیدآور: اسماعیل سلطانی؛ مرکز: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی؛۱۳۸۳٫
چکیده: رساله حاضر تحت عنوان آیین همزیستی ملل از دیدگاه قرآن به بررسی روابط اخلاقی و حقوقی مسلمانان با ملل دیگر؛ (کافر، مشرک و اهل کتاب) می‌پردازد. قرآن کریم به عنوان یکی از منابع یا مهم‌ترین منبع شناخت اسلام به تمام ابعاد فردی و اجتماعی مسلمانان با یکدیگر و با غیرمسلمان پرداخته است در آیات قرآن غیرمسلمانان با سه واژه کافر، مشرک و اهل کتاب یاد شده‌اند اهل کتاب شامل یهود، نصاری و احیاناً مجوس و صابئین می‌شود از دید ما شرک مانند ایمان دارای مراتب مختلف است و معنای اصطلاحی آن شامل اهل کتاب نمی‌شود. در یک تقسیم‌بندی کلی غیرمسلمانان به دو گروه حربی و غیر حربی، و غیر حربی نیز به سه گروه معاهد، ذمی و مستأمن تقسیم می‌شوند. از آیات شریفه اصول کلی همزیستی راجع به همه گروه‌های کافران استفاده می‌شود که عبارت‌اند: اصل وجوب دعوت به توحید و اسلام، تألیف قلوب، نفی اجبار در پذیرش دین، کرامت انسان، عدل، احسان، وفای به عهد و پیمان، منع فساد در روی زمین و احترام به خون انسان‌ها، مقابله به مثل، نفی سلطه کافران بر مسلمانان، عدم موالات کفار و جنگ یا صلح در صورتی که مصلحت اقتضا کند. غیرحربی از کافران احکام حقوقی و اخلاقی ویژه‌ای را دارا هستند. در آیات قرآن رفتارهای نزدیک مسلمانان با غیرمسلمانان اعم از فردی، اجتماعی، و روابط اقتصادی، فرهنگی، قضایی و حقوقی و روابط سیاسی مطرح شده است. بر اساس آیات قرآن، مشرکان به‌هیچ‌وجه حق نزدیک شدن به مسجدالحرام را ندارند ولی حرمت ورود کافران به سایر مکان‌های مقدس اثبات نمی‌شود. و نیز حرمت ورود اهل کتاب به مسجدالحرام و سایر مکان‌های مقدس اثبات نمی‌شود. ذبایح مشرکان مطلقاً حرام است. اما درباره ذبایح اهل کتاب اکثر فقهای سنت، معتقد به حلال بودن آن هستند و اکثر فقهای شیعه حکم به حرمت ذبایح اهل کتاب داده‌اند از دید آیات، آنچه از اهل کتاب بر مسلمانان حلال شمرده شده است انواع غذاهای پخته شده به دست اهل کتاب است البته در صورتی که غذای آنان از گوشت ذبیحه خود آنان تهیه نشده باشد و یقین به نجاست عرضی (نجس شدن با مانند شراب یا آبجو و مانند آن‌ها نباشد. از دید آیات، ازدواج با زنان مشرک جایز نیست ولی ازدواج با زنان پاکدامن مؤمن بر مسلمانان حلال است. معاملاتی که از نوع معاملات حرام نباشد و موجب سلطه غیرمسلمانان بر مسلمانان و کشور اسلامی نباشد مانعی ندارد. در روابط حقوقی و قضایی اگر طرفین دعوا اهل کتاب باشند بر اساس آیات قرآن، حاکمان اسلامی، جایز است بر اساس شریعت اسلام، نسبت به اهل کتاب حکم صادر نمایند. ولی اگر یکی از طرفین دعوا مسلمان باشد حاکم اسلامی وظیفه دارد به دعوا رسیدگی کرده و به عدالت حکم نماید. اصل نفی سلطه و حاکمیت کافران بر مسلمانان (نفی سبیل) بر تمام اصول دیگر حاکمیت دارد و میان مسلمانان و کافران نباید به گونه‌ای باشد که ذلت جامعه اسلامی از آن استشمام شود و زمینه نفوذ سیاسی و حاکمیت آنان بر کشور اسلامی را فراهم کند. پیمان صلح با همه گروه‌ها و ملت‌های غیرمسلمان مشروع است. و اهل امان نیز شامل مشرکان و اهل کتاب می‌شود ولی پیمان ذمه منحصراً میان مسلمانان و اهل کتاب بسته می‌شود.
اطلاعات کامل پایان‌نامه
۹٫ تساهل و مدارا در اندیشه سیاسی اسلام
استاد راهنما: عمید زنجانی؛ استاد مشاور: محمود سریع القلم؛ دانشجو: حسین فرزانه‌پور؛ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ ۱۳۸۳٫
اطلاعات کامل پایان‌نامه
