شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهایی، این عوامل را برای نقاط مختلف زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند.

به تصاویر زیر بنگرید:

یک) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی‌حجه ۱۴۳۸ قمری، در غروب سه‌شنبه ۳۱ مرداد ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۲ آگوست ۲۰۱۷ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:

دو) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی‌الحجه ۱۴۳۸ قمری، در غروب چهارشنبه ۱ شهریور ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۳ آگوست ۲۰۱۷ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:

توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «عوده»:

در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.

در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، هلال با چشم مسلّح دیده می‌شود و ممکن است با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.

در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.

در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)

در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)

سه) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی حجّه ۱۴۳۸ قمری، در غروب سه‌شنبه ۳۱ مرداد ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۲ آگوست ۲۰۱۷ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:

چهار) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی الحجّه ۱۴۳۸ قمری، در غروب چهارشنبه ۱ شهریور ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۳ آگوست ۲۰۱۷ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:

توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:

در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.

در مناطقی که در رنگ زرد(شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.

در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.

در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.

در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)

در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)

نتیجه‌گیری:

۱- تقویم «أمّ القری عربستان» برای آغاز ماه‌های قمری معیاری دارد که مورد تأیید ما نیست؛ اگر چه خودشان بارها به همان معیار نیز پایبند نبوده و اوّل ماه را غلط اعلام کرده‌اند! با توجّه به نقشه‌های رؤیت‌پذیری، موقعیّتِ هلال این ماه ذی‌الحجّه به‌گونه‌ای است که طبق معیار «أمّ القری»، بحرانی نیست و چهارشنبه ۲۳ آگوست ۲۰۱۷ میلادی برابر با ۱ شهریور ۱۳۹۶ شمسی را اوّل ذی‌الحجّه الحرام ۱۴۳۸ قمری اعلام خواهندکرد.

۲- نقشه‌های رؤیت‌پذیری و پیش‌بینی‌ها و محاسبات کارشناسان نشان می‌دهد رؤیت هلال ماه ذی‌حجه ۱۴۳۸ قمری در غروب سه‌شنبه ۳۱ مرداد ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۹ ذی‌قعده ۱۴۳۸ قمری و ۲۲ آگوست ۲۰۱۷ میلادی، در ایران و عراق با چشم غیر مسلّح، تقریباً ناممکن و در عربستان نیز با چشم غیر مسلّح، بسیار دشوار خواهد بود.

این هلال در غروب سه‌شنبه، در سراسر عربستان و دوسومِ پایینی عراق و نیمۀ پایینی ایران با چشم مسلّح دیده خواهد شد و رؤیت آن با چشم مسلّح در شمال عراق و نیمۀ بالایی ایران، سخت خواهدبود و به احتمال زیاد دیده نخواهدشد؛ اگر چه ناممکن نیست.

۳- هلال ماه ذی‌الحجه ۱۴۳۸ قمری در غروب چهارشنبه ۱ شهریور ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۳۰ ذی‌قعده ۱۴۳۸ قمری و ۲۳ آگوست ۲۰۱۷ میلادی، با چشم غیر مسلّح در سراسر ایران و عراق و عربستان به‌راحتی دیده خواهدشد؛

از این‌رو، بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح» را لازم می‌دانند و قائل به «اشتراط اتّحاد افق» هستند و «اشتراک در شب» را کافی نمی‌دانند، ماه ذی‌قعده ۳۰ روزه و پنجشنبه ۲ شهریور ۱۳۹۶ شمسی روز اوّل ماه ذی‌حجه ۱۴۳۸ قمری خواهد بود و بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم مسلّح» را کافی می‌دانند و قائل به «اشتراط اتّحاد افق» هستند و «اشتراک در شب» را کافی نمی‌دانند، در عربستان و دوسومِ پایینی عراق و نیمۀ پایینی ایران، ماه ذی‌قعده ۲۹ روزه و چهارشنبه ۱ شهریور ۱۳۹۶ شمسی روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۳۸ قمری خواهد بود و با همین مبنا در شمال عراق و نیمۀ بالایی ایران، پیش‌بینی می‌شود که پنجشنبه ۲ شهریور ۱۳۹۶ شمسی روز اوّل ماه ذی‌حجه ۱۴۳۸ قمری باشد؛ اگر چه باید منتظر گزارش‌های استهلال بمانیم./ آسمان ۲۵

برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن این مطلب پیشنهاد می‌شود.

—