کتاب «پول و بانکداری اسلامی» با این هدف تدوین شده است که متن درسی «پول و بانکداری اسلامی» در مقطع کارشناسی رشته اقتصاد باشد. این کتاب در پنج فصل، مخاطب را با پول، بانکداری اسلامی و ایده‌ها و نظریات اندیشمندان مسلمان آشنا می‌سازد.
به گزارش شبکه اجتهاد، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی به تازگی کتابی را تحت عنوان «پول و بانکداری اسلامی» به قلم حجت‌الاسلام دکتر جواد ایروانی دانشیار این دانشگاه منتشر کرده است. عمده تالیفات دکتر جواد ایروانی در حوزه اقتصاد اسلامی و در خصوص کمک به پویایی اقتصاد اسلامی می‌باشد که مورد توجه علاقه مندان قرار گرفته است.
در پیشگفتار این کتاب می‌خوانیم: «مباحث مربوط به «مالی اسلامی» که مؤسسات پولی، مالی و بیمه‌ای اسلامی (شامل بازار پول اسلامی، بازار سرمایه اسلامی و بازار بیمه اسلامی) را دربرمی‌گیرد، اهمیتی بالا در اقتصاد اسلامی دارد. تحولات شگرفِ پول در سده‌های اخیر و ظهور پدیده بانکداری مسائلی جدید را در جوامع اسلامی ایجاد کرده که اجتهاد مستمر در آن‌ها را اجتناب‌ناپذیر ساخته است. از سوی دیگر، ظهور بانکداری اسلامی در کنار بانکداری متعارف در چند دهه اخیر عرصه‌ای جدید در اقتصاد اسلامی است که از یک‌سو، انجام تحقیقات علمی برای انطباق دقیق و همه‌جانبه این نوع بانکداری را بر موازین شرعی ضروری ساخته، و از سوی دیگر، کارایی و کارآمدی آن را مدنظر قرار داده است.
این کتاب با هدف آشنایی مخاطب با پول، بانکداری اسلامی و ایده‌ها و نظریات اندیشمندان مسلمان در‌این‌باره در پنج فصل سامان یافته است.
در فصل نخست، پس از ذکر نکاتی مقدماتی درباره تعریف پول و انواع آن، این مباحث مطرح شده است: چگونگی مالیت پول از نگاه فقهی؛ پول در صدر اسلام و تفاوت آن با پول رایج؛ سیاست‌های پولی منطبق با شریعت؛ اصول کلی نظام پولی در اسلام. درحقیقت، پاره‌ای از این مطالب مقدمه‌ای برای مباحث فصول بعدی‌اند.
فصل دوم به موضوع تورم اختصاص یافته است. در این فصل، ضمن تبیین مفهوم تورم، به انواع و علل آن می‌پردازیم و با نگاهی تاریخی، پدیده تورم را در عصر شارع بررسی می‌کنیم. در این بررسی، علل و عوامل نوسان قیمت‌ها در آن زمان مطرح می‌شود و راه‌های مقابله با آن را در سخن و سیره معصومان (علیهم‌السلام) می‌کاویم.
در فصل «بهره و ربا» که سومین فصل کتاب است، پس از مفهوم‌شناسی ربا و بهره، دلایل علمی بودن نظام بهره بررسی و نقد می‌شود. سپس نارسایی‌های نظام بهره مطرح می‌گردد و آن‌گاه به تفصیل نظریات مشروعیتِ بهره و دلایل آن بررسی می‌شود. هدف آن است که نشان دهیم آیا نظام بهره موجود در بانکداری متعارف، از نگاه اندیشمندان و فقیهان مسلمان مشروعیت دینی دارد و می‌توان به‌گونه‌ای آن را توجیه نمود یا خیر؟
فصل چهارم به مسئله جواز یا عدم‌جواز جبران کاهش ارزش پول می‌پردازد. باتوجه‌به وجود پدیده تورم و کاهش مستمر ارزش پول، آیا از نگاه دینی می‌توان جبران کاهش ارزش پول در دیون مدت‌دار را الزامی یا دست‌کم جایز شمرد و شرطِ دریافتِ مقدار اضافه را تا این حد مشروع دانست؟ آیا از این موضوع می‌توان در نظام بانکی هم بهره گرفت؟ باتوجه‌به اختلاف دیدگاه‌ها در این‌باره، دلایل هر دیدگاه به تفصیل بررسی شده است.
فصل پنجم به مباحث بانکداری اسلامی اختصاص دارد. پس از تعریف و ذکر ویژگی‌های بانکداری اسلامی و تاریخچه آن، سـاختار بانکـداری بدون‌ربا در ایران- برای نمونه، در بخش تجهیز و تخصیص منابع پولی- بررسی شده و احکام فقهی آن مطرح گردیده است. پس از آن، مسئله میزان انطباق بانکداری در ایران با موازین شرعی و مسائل چالشی آن ازجمله جریمه دیرکرد، کاویده شده و در پایان، موفقیت نسبی بانکداری اسلامی در جهان و نیز مشکلات فراروی این نوع بانکداری بررسی گردیده است.
یادکرد چند نکته درباره این کتاب شایسته است:
- کتاب پیش‌رو با این هدف تدوین شده است که متن درسی «پول و بانکداری اسلامی» در مقطع کارشناسی رشته اقتصاد (در حد ۳ واحد) باشد. مطالب این کتاب که پس از سال‌ها تدریس و ارزیابی نقاط قوت و ضعف و نیز نیازسنجی علمی دانشجویان نگارش یافته است، از جامعیت، دقت و استناد به منابع معتبر برخوردار است و برای دانشجویان دانشگاه‌هایی که نظـام آموزشی حوزوی-دانشگاهی دارند، مفیدتر می‌نماید. بااین‌حال، مطالب اصلی و عمومی‌تر، بدنه اصلی کتاب را تشکیل می‌دهند و برای عموم دانشجویان نیز مفید خواهند بود. مطالبی که اهمیتی کمتر دارند یا نکاتی عمیق‌تر و دقیق‌تر را شامل می‌شوند، جداگانه و در بخش «برای مطالعه» برای علاقه‌مندان سامان یافته‌‌اند.
- سرفصل‌های کتاب، باتوجه‌به طرح تحول علوم انسانی در دانشگاه‌ها و دروس اقتصاد اسلامی جدید در برنامه آموزشی تدوین شده است. بر اساس این طرح، در مقطع کارشناسی اقتصاد، ۱۵ واحد درسی مرتبط با اقتصاد اسلامی گنجانده شده است که عبارتند از: اقتصاد اسلامی(۱) (مبانی فقهی اقتصاد اسلامی)؛ اقتصاد اسلامی(۲) (آشنایی با اقتصاد اسلامی)؛ پول و بانکداری اسلامی؛ بازارهای مالی اسلامی؛ و اندیشه‌های اقتصادی در تمدن اسلامی.
در این کتاب سرفصل‌های مربوط به پول و بانکداری اسلامی بررسی می‌شوند و بررسی دیگر عناوین یادشده، ازجمله مباحث بازار سرمایه، نگارش کتابی دیگر را می‌طلبد».
شایان ذکر است کتاب «پول و بانکداری اسلامی» در ۳۷۶ صفحه و با قیمت ۱۸ هزار تومان در ۵۰۰ نسخه روانه بازار نشر شده است. علاقمندان می‌توانند جهت آشنایی بیشتر با این کتاب کلیک نمایند.
