برای گردشگری دینی باید شعاری دقیق پیدا کنیم، عبارت “انسان گردشگر دینی معاصر” می‌تواند یک شعار مهم و اساسی تلقی شود ما می‌باید بر این شعار تمرکز کنیم و آن را به صورت دقیق تعریف نماییم و عملیات گردشگری را با دو بعد حقوقی و فرهنگی بر اساس مؤلفه‌ها، اقتضائات و الزامات آن تحقق ببخشیم.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی در نشست علمی «گردشگری و انسان دینی معاصر با رویکرد حقوقی» که در سالن کنفرانس علامه طباطبایی(ره) مرکز همایش‌های غدیر قم برگزار شد، گفت: زیبایی رفتار در قبال انسان، کسب معرفت به خداوند از رهگذر آیات او، خروج از انبوه اندوه‌ها و مشکلات روحی، تحقق بخشیدن به هدف خداوند از ایجاد اقوام یعنی تعارف اقوام و شناخت آن‌ها در گردشگری نهفته است.

وی ادامه داد: ما باید با تکیه بر شعار” انسان گردشگر معاصر دینی”، عملیات گردشگری را با دو بعد حقوقی و فرهنگی بر اساس مؤلفه‌ها، اقتضائات و الزامات آن تعریف و تحقق ببخشیم.

ضرورت تأمین اقتضائات حقوقی گردشگری دینی

عضو خبرگان رهبری با اشاره به ضرورت تأمین بسترها و اقتضائات حقوقی گردشگری دینی گفت: ما باید برای تحقق گردشگری دینی معاصر پس از رسیدن به تعریف دقیق آن، بسترهای حقوقی را ایجاد کنیم و قوانین حقوقی ما نباید تنگ کننده و کم کننده فضا به روی گردشگری دینی باشد و یا آن را محدود کند.

وی تصریح کرد: باید حقوق و قانون ما از گردشگری استقبال کند این به نفع جامعه، دین،حرکت و نسل ماست و در غیر این صورت انزوا در کمین نسل ما و دین ما قرار خواهد گرفت.

گردشگری حلال و پاک

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: از طرف دیگر جامعه، ما نباید تصور کند گردشگری حلال یک امر نامرغوب است، بلکه فراتر یک برند جهانی می‌تواند باشد باید به گردشگری به صورت فعال نگاه کنیم و گردشگری حلال را امری در حاشیه تلقی نکنیم.

وی اظهار داشت: باید به همان اندازه که نظریه گردشگری تعریف می‌شود نظریه حلال هم تعریف شود. حلال به واژه‌ای مهم و جهانی در زمینه طعام امروزه بدل شده است نمی‌توانیم حوزه جدیدی در سطح جهان روی بیاوریم و آن گردشگری حلال است قطعاً گردشگری حلال در صورت تعریف شدن جاذبه‌های خواص خود را از حیث فرهنگی و اجتماعی می‌تواند ارائه کند.

عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار داشت: اسلام همیشه به حلال می‌اندیشد، گردشگری حلال برای برای اسلام بسیار اساسی است، اسلام همیشه قیدی را در ارتباط با همه زندگی دارد و آن قید حلال بودن است، گردشگری هم باید حلال باشد یعنی گردشگری باید اسباب بهداشت روحی، سرور، شادابی، راحتی، رفاه، دین ومعنویت گردد و نه اسباب گناه وآلودگی، این آلودگی خطری است که همه جا وجود دارد.

مبلغی خاطرنشان کرد: البته به خاطر این قید نباید نفی موضوع کنیم که خطر آن برای دین خیلی زیاد است، گردشگری بخشی از هویت انسان است، گردشگری با دین و با خدا گره خورده است. ارض الله واسعه، اما باید مراقب خط قرمزهایی بود.

وی ادامه داد: بر این اساس، مسلمانان و نظریه پردازان به جای نگاه احتیاط آمیز به گردشگری به تعریف گردشگری دینی دست بزنند تا از قافله کاروان انسانی، دین عقب نماند بلکه پیشتاز باشد. اسلام برخلاف برخی که نگاه منفی دارند و موضوع و صورت مساله را پاک می‌کنند بسیار فعال، سرزنده و پرنشاط با مقوله انسان معاصر و مقوله گردشگری برخورد می‌کند.

زمین در ادبیات دینی

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی گفت: در ادبیات دینی بر روی زمین تاکید و تکیه شده است، وقتی سخن از زمین در قران به میان می‌آید یک قطعه‌ای از آن منظور و معیار نیست؛ بلکه کل زمین معیار است.

مبلغی با ارائه دو دلیل برای اثبات این مدعا خاطرنشان کرد: دلیل اول اینکه در برخی آیات، زمین با “الف ولام استغراق” (الارض) آمده است بر این اساس روشن است آنجا که قرآن می‌گوید در زمین سیر کنید مقصود سیر در بخشی از زمین نیست؛ بلکه مطلق زمین مراد واقع شده است.

وی دلیل دوم برای اثبات مدعای فوق الذکر را فراخنایی اندیشی برای زمین خدا ذکر کرد و گفت: در قران از یک طرف ارض به خدا اضافه شده، “ارض الله” طرف دیگر ارض الله، فراخنا تعریف شده است، بنابراین دین با توجه به مفاهیم عمیق و ادبیات نیرومند آن در ارتباط با زمین، هیچگاه اجازه نمی‌دهد زمین و بخش‌های اساسی و عمده آن بی ارتباط با خدا انگاشته شود و آن را جدا از مسیر خدا تلقی کنیم.

نداشتن نگاه تنگ‌نظرانه نسبت به زمین

مبلغی با اشاره به اینکه صفت ارائه شده در قرآن برای ارض الله، صفت واسعه (گسترده) است، گفت: صفت واسعه برای زمین، به صورت بسیار آشکار حکایت می‌کند بر اینکه، نباید نگاه تنگ نظرانه، اندک نگرانه، تقلیل گرایانه به ارتباط زمین با خدا داشته باشیم؛ بلکه باید مهر خدایی بودن، مهر معنویت دینی، مهر معرفت الهی را بر همه زمین با همه وسعت و فراخی آن بزنیم و از هر گونه تنگ نظری پرهیز کنیم و بدانیم که زمین خدا گسترده است.

وی تصریح کرد: قرآن با بیانی قوی و نیرومند اعلام می‌دارد که “ارض الله واسعه” زمین خدا بزرگ است و وسعت دارد، این اندیشه‌ی قرانی با این وسعت نگاه، خط بطلانی بر اندیشه و نگاهی که تنها و تنها بخشی از زمین را به‌خدا مرتبط می‌کند، می‌کشد، بر این اساس نباید زمین را در یکی دو سه نقطه محدود کنیم.

گره خوردن گستردگی زمین به سه مقوله اساسی دینی

مبلغی تصریح کرد: فراخنایی زمین در قرآن به سه مقوله مهم شامل “عبادت”، “زیبایی در رفتار و سلوک” و “توانمندی در فکر و زندگی” گره و پیوند خورده است از توجه به آن و تحلیل دقیق محتوای این سه مقوله می‌توان به اندیشه عمیق اجتماعی دین به ویژه برای جهان معاصر راه یافت.

عبادت

عضو خبرگان رهبری ادامه داد: نباید تصور کرد مقوله مهم و اساسی و اصیلی همچون عبادت به نقطه‌های زمینی محدود، صرفاً ارتباط پیدا می‌کند درست است که مسجد جایگاه عبادت است اما مسجد مکانی نباید تلقی شود که صرفاً عبادت در آن انجام می‌گیرد و بس؛ بلکه مسجد کانون ذکر الله است که از آنجا عبادت می‌تواند به جامعه سرریز گردد.

وی با اشاره به آیه یا عِبَادِی الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِی وَاسِعَهٌ فَإِیای فَاعْبُدُونِ(۵۶/ عنکبوت) خاطرنشان کرد: در این آیه امر به عبادت بعد از سخن گفتن از فراخنایی و گستردگی زمین به میان آمده است جالب است که در این آیه از انتساب و ارتباط زمین گسترده به خدا سخن به میان می‌آید ( ارض الله) و از طرف دیگر آیه بعد از طرح زمین خدا با همه گستره آن از انسان می‌خواهد تا خدا را عبادت کند.

استاد حوزه علمیه قم گفت: نتیجه‌ی روشنی که از این آیه با سیاقی که دارد به دست می‌آید این است که همه‌ی زمین با همه فراخنای آن محل عبادت است به بیان دیگر عبادت به معنای دقیق‌تر آن هنگامی است که ما برای عبادت در یک نقطه محصور، محدود و محبوس و زندانی نشویم و نیز هنگامی است که ما ذهنیت تنگ، اندک، درجا زننده، کوچک شونده و راکد را در یک نقطه پیدا نکنیم.

زیبایی در رفتار و سلوک

عضو خبرگان رهبری در ادامه خاطرنشان کرد: در ادبیات دینی حسنه، جایگاه محوری و اساسی به خود اختصاص داده است باید اعتراف کنیم ما در تحلیل واژه حسنه به صورت اجتماعی و فرهنگی کار درستی را تا به حال انجام نداده‌ایم. در یک نگاه اجمالی حسنه بر یک زیبایی در عمل و رفتار و سلوک اطلاق پیدا می‌کند. این زیبایی در رفتار آنقدر در اسلام پردامنه است که با رجوع به آیات و روایات انسان به دنیایی از زیبایی‌ها می‌رسیم که بحث من در آن نیست.

وی تصریح کرد: یکی از مصادیق این زیبایی، زیبایی در رفتار با انسان‌هاست به عنوان خانواده خدا (قولوا للناس حسنا) در روایتی از امامان آمده است که مقصود از ناس همه انسان‌هاست اگر این اصل را یعنی (سلوک زیبا در قبال انسان) بپذیریم با رجوع به یک آیه در می‌یابیم که ظرف تحقق این زیبایی در سلوک با همه انسانها، زمین با لحاظ فراخنایی است.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به آیه ۱۰ سوره زمر “لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا فِی هَذِهِ الدُّنْیا حَسَنَهٌ وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَهٌ” خاطرنشان کرد: همانطور که مشاهده می‌کنید سیاق این آیه دو مقوله مهم را کنار هم گرد آورده است، “انجام کار زیبا که در دو واژه در این آیه منعکس شده است یکی احسنوا (یعنی احسان می‌کنند) و دوم حسنه.

وی ادامه داد : مقوله دوم در این آیه فراخنایی زمین است و روشن است که فراخنایی زمین ارتباط آن با “احسنوا” و “حسنه” ارتباط ظرف و مظروف است یعنی از دیدگاه قرآن ظرف کار نیک و احسان همه جهان است با همه وسعت آن نه فقط در میان قوم خود و برای قوم خود و نه فقط در یک نقطه.

توانمندی در فکر و زندگی

مبلغی گفت: اسلام مقوله خروج از وضعیت استضعاف را به مهاجرت، و مهاجرت را به گستردگی و فراخنایی زمین گره زده است، از نگاه دین نمی‌توان از چارچوب استضعاف برون رفت مگر آنکه از پدیده اجتماعی هجرت بهره ببریم و از پدیده هجرت نمی‌توان بهره ببریم مگر آنکه به “وسعت اندیشی نسبت به زمین” برسیم، به این آیه توجه کنید.

وی با اشاره به آیه “قَالُوا کنَّا مُسْتَضْعَفِینَ فِی الْأَرْضِ ۚ قَالُوا أَلَمْ تَکنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَهً فَتُهَاجِرُوا فی‌ها ۚ فَأُولَٰئِک مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ ۖ وَسَاءَتْ مَصِیرًا”. خاطرنشان کرد: “هجرت” به سفر در زمین به گستردگی آن، گره خورده است، گویی از آیه استفاده می‌شود که ماندن و محدود شدن به یک نقطه، نمی‌تواند مسیری باشد که انسان را به خدا برساند؛ مسیر معرفت زا و مسیر برون رفت از بن بست های فکری و بن بست های رفتاری.

مبلغی با اشاره به اینکه برای گردشگری دینی باید شعاری دقیق پیدا کنیم، گفت: عبارت “انسان گردشگر دینی معاصر” می‌تواند یک شعار مهم و اساسی تلقی شود ما می‌باید بر این شعار تمرکز کنیم و آن را به صورت دقیق تعریف نماییم و عملیات گردشگری را با دو بعد حقوقی و فرهنگی بر اساس مؤلفه‌ها، اقتضائات و الزامات آن تحقق ببخشیم.

عناصر گردشگری دینی

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی فراخنایی اندیشی نسبت به زمین، معرفت افزایی در سایه گردشگری، معنویت افزایی در گردشگری و توانایی افزایی با گردشگری را عناصر چهارگانه گردشگری دینی دانست و گفت: از زاویه دیگر در گردشگری دینی عناصر مهم و پایه‌ای و کانونی دین نهفته است.

وی تصریح کرد: عناصری همچون فراخنایی زمین خدا، و ظرف بودن این فراخنا برای کمال انسانی ( أَلَمْ تَکنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَهً فَتُهَاجِرُوا)، عنصر انتشار و انعکاس نشانه‌های خدا در پهنای زمین (وَفِی الْأَرْضِ آیاتٌ لِّلْمُوقِنِین)، عنصر شناخت متقابل اقوام و شعوب (وجعلناکم شعوبا وقبائل لتعارفوا)، عنصر بهداشت و سلامت روح و روان(تفرُّجُ همّ) از این دست می‌باشند.

مبلغی در پایان گفت: عنصر ربط عمیق و محکم حسنه از حیث دامنه و مصادیق به گستره زمین خدا (لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا فِی هَذِهِ الدُّنْیا حَسَنَهٌ وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَهٌ) و نیز آیه (قولوا للناس حسنا) این همه در گردشگری دینی نهفته است، بنابراین زیبایی رفتار در قبال انسان کسب معرفت به خداوند از رهگذر آیات او، خروج از انبوه اندوه‌ها و مشکلات روحی، تحقق بخشیدن به هدف خداوند از ایجاد اقوام یعنی تعارف اقوام و شناخت آن‌ها در گردشگری نهفته است.حوزه نیوز