دکتر محسن الویری می‌گوید: شبهه به عزاداری و گریستن بر امام حسین علیه‌السلام از سوی یک گرایش خشک مغز وهابی مطرح می‌شود نه بدنه اهل سنت، گریستن بر اباعبدالله از مشترکات ما و اهل سنت است که هیچ تفاوت اعتقادی در این زمینه نداریم.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن الویری عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم در همایش «مبلغان و شبهات عاشورایی» که با حضور فضلا و طلاب حوزه علمیه مشهد برگزار شد، شبهات را از منظر جامعه شناسی بررسی و به آن‌ها پاسخ داد.

اصل عزاداری مسلم ولی شکل عزاداری متفاوت

وی در ابتدا در تحلیل و پاسخ به این شبهه که «اصل عزاداری شرعی نیست و سنت پیامبر و حضرت علی علیه‌السلام نبوده»، گفت: دقت شود نگاه من در پاسخگویی کلامی نیست، ابتدا می‌گویم؛ اصل شبهه و استدلال نادرست است چرا که بین شیعه و اهل سنت علاوه بر اختلاف فقهی، مصادر شرعی نیز متفاوت است هرچند اختلاف فقهی پذیرفته شده است اما باز هم معیارها متفاوت است. ثانیاً درباره برگزاری سالگرد عزاداری امام حسین علیه‌السلام دقت شود بین حکم و عمل به حکم تفاوت هست، نماز یک حکم وجوبی دارد ولی دها و صدها شکل اجرا دارد، پس اصل عزاداری مسلم است و روایاتی هم داریم و حتی پیامبر(ص) هم برای فرزندشان گریستند و عزادار شد، همچنین برای حضرت حمزه هم پیامبر گریستند. بنابراین اصل عزاداری در اسلام مسلم است ولی شکل عزاداری در هر زمان متفاوت است این امر مربوط به شکل فرهنگی است که بسته به بزرگی مصیبت و زمان و مکان متفاوت است.

الویری درباره شیوه‌های نادرست سوگواری اظهار داشت: اما شیوه نادرست کدام است؟ تا وقتی عزاداری بر سید الشهداء موجب ترک حکم دیگری نباشد و مصداق انجام حرام نشود جایز است، مثل آزار دیگران، آزار به بدن و رعایت حق‌الناس و این نکته از اطلاقات و عمومات روایات استفاده می‌شود.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: اینکه گفته شود طبق سفارش امام حسین علیه السلام به خواهرشان که “بعد از شهادتم بر من گریه نکن” دلیل بر عدم عزاداری بر اباعبدالله است باید بگوییم که در دلالت احادیث بر معانی عوامل زیادی دخیل هستند فضای صدور و موارد دیگر بایست بررسی شود بر فرض صحت و دلالت روایت، وقتی زنی پس از به شهادت رسیدن مردان و ظلم فراوان به تنهایی مسئول بازماندگان است این عقلی است که در آن لحظات نباید عزاداری کرد اما همان روز زنان کنار بدن شهدا گریستند حتی حضرت زینب سلام الله علیها بعداً که شرایط مهیا شد مجالس سوگواری برپا کردند لذا این شبهه درست نیست.

الویری همچنین عنوان کرد: ادعا شده «نوحه خوانی عملی شیطانی است»، عرض شد که مصادر شرعی ما و اهل سنت متفاوت است در مصادر ما علاوه بر تجویز، نوحه سرایی وارد شده حتی ملائکه، جنیان و آسمانیان و اهل زمین در عزای سید الشهداء نوحه سرایی کردند پس اگر فقهی شد بحثی ندارد، ضمن اینکه بزرگان مذاهب این تفاوت را پذیرفتند و لذا جای بحث نیست.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم در ادامه به شبهه «ساخت حسینیه‌ها» که آن را مصداق خرافات دانسته‌اند اشاره و پاسخ داد: در هر جامعه‌ای آموزه‌های فکری در فضای کالبدی جامعه اثر دارند، مثلاً در اروپای قرن ۱۶ برمبنای فلسفه سوسیالیستی و برابری آپارتمان سازی‌ها بدون هیچ تزیین ساختمانی شیوع پیدا می‌کند و الآن در پست مدرن وارد خانه‌های ویلایی و تزیینی می‌شود، این تغییرات در اسلام هم همین طور است، طبق بیان قرآن پیامبر برای تزکیه آمدند و تجسمش می‌شود محراب و منبر، هم تجسم یعلمهم الکتاب و الحکمه می‌شود این بازسازی فکری و اجتماعی است، مستقیماً به عرف ارتباط دارد. بعدها به دلایل مختلف و تغییر کارکردها تبدیل به مسجد و مدرسه می‌شود. خب بعد‌ها هم این بازسازی فکری در شکل گیری حسینیه‌ها دیده می‌شود و کاملاً درون مذهبی است که برای تعظیم شعائر و بر اساس اعتقاد شیعیان حسینیه به وجود می‌آید، بر این مبنا که حسینیه مثل مدرسه کارکردهای متفاوتی داشت.

الویری در پاسخ به شبهه «نسبت عزاداری و صبر بر مصیبت و گریه کردن»، طبق فرمایش حضرت علی علیه‌السلام که در فراق پیامبر می‌فرمایند: “اگر توصیه به صبر نبود آنقدر اشک می‌ریختم تا جان دهم”، تاکید کرد: به اعتقاد من شیعه به حاق سخن امام علی علیه‌السلام عمل می‌کند اگر توصیه به صبر نبود آنقدر بر سید الشهداء می‌گریستیم تا جان دهیم، کجا ما بر خلاف این کلام عمل کردیم ضمن اینکه از کجای روایت عدم گریه کردن برداشت می‌شود، اصلاً چنین دلالتی ندارد. نکته بعد اینکه در مصادر حتی اهل سنت روایات تجویز گریه کردن وجود دارد، سوم اینکه در همین محافل اهل سنت کجا به این سفارش عمل می‌شود فقط یک گرایش خشک مغز وهابی چنین برداشت و اشکالاتی دارند نه بدنه اهل سنت که قرائنش در کتاب‌های جدید موجود است. حتی در بخش‌هایی از مجالس اهل سنت روایات واقعه کربلا قرائت می‌شود و گریه می‌کنند به این دلیل گریستن بر اباعبدالله از مشترکات ما و اهل سنت است که هیچ تفاوت اعتقادی در این زمینه نداریم.

گریستن وجه درونی دارد و نقطه آغاز انس با امام حسین(ع) است

این استاد دانشگاه با اشاره به این شبهه که «چرا در بین راه‌های زنده نگه داشتن قیام امام حسین علیه‌السلام فقط عزاداری می‌کنید، چرا تحلیل فلسفی و کتاب نوشتن انجام نمی‌شود»، اظهارداشت: اول اینکه این داوری منصفانه نیست این همه حجم کتب و مقالات در طول تاریخ به وسیله علمای شیعه نوشته شده، حتی جایی هم که به دنبال گریه رفتیم برای معرفت زایی بوده است که به واقع پیوند علم و معرفت است، مجالس گریه نیز مجلس علم و معرفت است. مواجهه همه مردم نیز یکسان نیست، از توده‌های مردم چه انتظاری ست که کار فکری و معرفتی کند بلکه جنبه‌های عاطفی و روانی باید همراه احساسات باشد. نکته بعد اینکه شیعه صرفاً گریه را راه تداوم پیام کربلا نمی‌داند، گریستن وجه درونی دارد گریه عاطفه را هم همراه می‌کند و به هر اندازه در جان نهادینه شود اثر خواهد داشت همانند درخت دین که به هر اندازه در عمق جان وارد شود اثر دارد.

حجت‌الاسلام دکتر الویری در پایان اظهار داشت: اشکال شده «چطور یک قطره اشک موجب نجات است»، من از روایات کتاب کامل الزیارات دفاع می‌کنم به این دلیل که اگر اشک ریختن و تباکی هدف غایی باشد خیر هیچ وقت موجب بخشش و نجات نیست، ولی اگر نقطه آغاز انس با امام حسین علیه‌السلام باشد به لوازم عزاداری و پیروی را امام پایبند باشد بله این می‌تواند موجب آمرزش گناهان و نجات باشد حتی گناهان آینده را هم شامل می‌شود این کاملاً معقول و عادیست. ضمن اینکه تحول انسان‌ها از همین حرکت‌ها بوده است.