– احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام بن عبدالله، تقیالدین أبوالعباس نمیری عامری معروف به ابن تیمیه که اتباعش او را شیخالاسلام نیز مینامند (م۷۲۸ق): مجموعه الرسائل الکبری، و: الفتاوی الکبری (=فتاوی شیخ الاسلام) که پنج جلد است.
فقها و کتب فقهی مذهب حنبلی
فقهای معروف در این مذهب عبارتند از:
– احمد بن حنبل (مق) مؤسس مذهب(۱)
– خرقی، ابوالقاسم عمر ین حسین (م۳۴۳ق): المختصر فی الفقه.
– ابویعلى(م۴۵۸ق): الأحکام السلطانیه، و: المجرد ، و: التعلیق ، و: الروایتین
– ابوالخطاب بغدادی = محفوظ بن احمد بن حسن کوذانی (م۵۱۶ق): الهدایه، و: العبادات الخمس
– ابن قدامه مقدسی= موفق الدین أبو محمد عبد الله بن أحمد بن محمد بن قدامه بن مقدام بن نصر (م۶۲۰ق): المغنی مشتمل بر ۱۲ جزء که مجموعهای عظیم در فقه مقارن با ترجیح مذهب حنبلی است، و: عمده الفقه، و: المقنع، و: الشرح الکبیر علی متن المقنع و: الکافی فی فقه الامام أحمد بن حنبل.
– ابوالوفاء علی بن عقیل بن محمد بغدادی (ق۵۱۳ق): التذکره، و بزرگترین تصنیف او: الفنون و: الفصول = کفایه المفتی
– عبدالرحمن بن إبراهیم بن أحمد أبو محمد بهاء الدین المقدسی (م۶۲۴ق): العده فی شرح العمده (شرح کتاب عمده الفقه، موفقالدین ابن قدامه مقدسی).
– ابن ابیعمر شمسالدین ابنقدامه (م۶۸۲ق): الشرح الکبیر
– ابوالبرکات عبدالسلام بن ابوالقاسم بن تیمیه (م۶۵۲ق): المحرر
– زرکشی، شمس الدین محمد بن عبد الله (م۷۷۲ق): شرح مختصر خرقی
– ابوالفرج زین الدین عبد الرحمن بن احمد بن عبد الرحمن معروف به ابن رجب (م۷۹۵ق): القواعد الفقهیه.
– ابن مفلح/ نوه (م۸۸۴ق): المبدع فی شرح المقنع
– مرداوی، ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺳﻠﻴﻤﺎن (م۸۸۵ق): الإنصاف ﻓﻲ ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻟﺮاﺟﺢ ﻣﻦ اﻟﺨﻼف ﻋﻠﻰ ﻣﺬهﺐ اﻹﻣﺎم أﺣﻤﺪ؛ و: التنقیح المشبع، و: تصحیح الفروع
– موسی بن احمد بن موسی حجاوی مقدسی (م۹۶۸ق): الإقناع فی فقه الإمام احمد بن حنبلغ و: زاد المستقنع
– ابننجار، محمد بن احمد بن عبدالعزیز فتوحی (م۹۷۲ق): منتهی الإرادات فی جمع المقنع مع االتنقیح و الزیادات (که از کتب معتمد متأخر حنابله و محور قضاء و افتاء است).
– شیخ مرعی بن یوسف کرمی (م۱۰۳۳ق): غایه المنتهى فی الجمع بین الإقناع والمنتهىغ و: دلیل الطالب (مختصر منتهی الارادات ابننجار).
– علاءالدین علی بن سلیمان مرداوی مقدسی (م۸۸۵ق): الانصاف فی معرفه الراجح من الخلاف، که موسوعهای در ذکر اختلافات مذهب است.
– منصور بن یونس بهوتی (م۱۰۵۱ق): کشّاف القناع عن متن الإقناع (اثر شرف حجاوی) و: الروض المربع شرح زاد المستقنع (تألیف شرف حجاوی)؛ و: دقائق أولی النهى المعروف (شرح منتهى الإرادات) ، و:عمده الطالب (که کتاب مختصری است).
– عثمان نجدی(م۱۰۹۷ق): هدایه الراغب (شرح عمده الطالب از بهوتی)
– ملا علی قاری(م۱۳۵۹ق): مجله الأحکام الشرعیه(۲)
نوحنبلیان (سلفیه):
– احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام بن عبدالله، تقیالدین أبوالعباس نمیری عامری معروف به ابن تیمیه که اتباعش او را شیخالاسلام نیز مینامند (م۷۲۸ق): مجموعه الرسائل الکبری، و: الفتاوی الکبری (=فتاوی شیخ الاسلام) که پنج جلد است.(۳)
– شمسالدین ابن قیم جوزی (م۷۵۱ق): مؤلف إعلام الموقعین عن رب العالمین در چهار جلد، و نیز: الطرق الحکمیه فی السیاسه الشرعیه و زادالمعاد فی هدی خیر العباد.
—————————–
پانوشت:
- شاگردش ابوبکر احمد بن محمد بن هانی معروف به اثرم (م؟) مؤلف السنن نیز قابل توجه است.
- سایر فقها و کتب فقهی مهم حنلیه عبارت است از:
– شریف هاشمی(م۴۷۰ق): الإرشاد
– ابن سُنَینَه سامری، نصیرالدین محمد بن عبدالله (م۶۱۶ق): المستوعب
– ابنحمدان حرانی(م۶۹۵ق): الرعایه الکبری، و: الرعایه الصغری
– ابن مفلح/ پدر (م۷۶۳ق): الفروع؛ و: النکت والفوائد السنیه على مشکل المحرر (از عبدالسلام ابن تیمیه)
– شویکی، أحمد بن محمد بن أحمد (م۹۳۹ق): التوضیح فی الجمع بین المقنع والتنقیح
– ابن بلبان(م۱۰۸۳ق): أخصر المختصرات، و: مختصر الإفادات.
– شیبانی تغلبی(م۱۱۳۵ق): نیل المآرب شرح دلیل الطالب.
– عبدالرحمن بعلی حلبی(م۱۱۹۲ق): کشف المخدرات (شرح أخصر المختصرات).
– رحیبانی(م۱۲۴۳ق): مطالب أولی النهى فی شرح غایه المنتهى
– ابن ضویان(م۱۳۵۳ق): منار السبیل
– ابن قاسم(م۱۳۹۲ق): حاشیه
– بلیهی(م۱۴۱۰ق): السلسبیل - ابن تیمیه در فقه حنبلی به اجتهاد رسید ولی بسیاری از فتواهای او مطابق هیچیک از مذاهب چهارگانه اهل تسنن یعنی حنبلی، شافعی، مالکی و حنفی نبود. یکی از نخستین آثار او کتاب «عقیده» بود که به نوعی ناروا و خرق عادت در میان سنیان محسوب میشد. وی در این کتاب به نقد و رد بسیاری از عقاید کلامی اشعریها پرداخته است. وی پیرو نقل و حدیث و دشمن سرسخت شیعه و تصوف بود. ابن تیمیه بخاطر عقایدش که سخت با مذاهب اسلامی در تعارض بود از دمشق اخراج گردید و علمای آن روزگار تا مرز تکفیر او پیش رفتند. همچنین علمای مدینه و مکه نیز از او ابراز برائت کرده و او را به این شهرها ممنوع الورود اعلام نمودند. وی در رد منهاج الکرامه (علامه حلی) منهاج السنه النبویه را جهت دفاع از اهل سنت و نقد اعتقادات امامیه نگاشت.
در بحث پیرامون این مطلب، شرکت کنید
اطلاعات مرتبط
پیشنهاد میکنیم این مطالب را هم بخوانید
همراه با دولت عثمانی در مقابل انگلیس
وجود حکم در روایات، به معنای تاریخی بودنِ آن نیست/ با هر نوع تغییر شرایط، احکام تغییر نمیکنند
