اختصاصی شبکه اجتهاد: به مناسبت ارتحال عالم خدمتگزار و فقیه مردمی آیت‌الله حاج شیخ علی اصغر معصومی شاهرودی(ره( نگاهی خواهیم داشت به حیات علمی و اجتماعی این عالم فرزانه.

ولادت و تحصیلات

عالم ربانی و فقیه عالیقدر آیت‌الله حاج شیخ علی‌اصغر معصومی شاهرودی فرزند حاج ملاعباس در سال ۱۳۰۵شمسی مصادف با سال ۱۳۴۵قمری در روستای ابرسج از نواحی بخش بسطام شاهرود متولد شد.

وی پس از گذراندن دوره ابتدایی در روستای ابرسج، به همراه پانزده نفر از جوانان متدین روستای ابرسج و با راهنمایی حجّت‌الاسلام والمسلمین آقای شیخ علی واعظی برجسته وارد حوزه علمیه ابرسج شد. او پس از خواندن جامع المقدّمات به همراه استاد خود آقای شیخ علی واعظی برجسته، به مدرسه علمیه قلعه شاهرود رفت و به مدّت سه سال در آن مدرسه و نیز در مدرسه بازار به تحصیل علوم دینی مشغول شد.

ایشان در حوزه علمیه شاهرود از محضر علمایی همچون حضرات آیات حاج شیخ علی‌اصغر دانش‌پژوه، حاج سید عباس شاهرودی، حاج شیخ عباسعلی مظفری، حاج آقابزرگ اشرفی و حاج آقای سجودی که هر یک از عالمان به نام و معروف بودند، استفاده کرد.

آیت‌الله معصومی در پانزده سالگی به حوزه علمیه مشهد آمد و از محضر استادانی چون آیات ادیب نیشابوری، مرحوم شیخ محمد استاد میرزائی، شیخ رضا معنوی، شیخ عبدالعلی نوری (در دروس ادبیات)، حاج میرزا احمد مدرّس یزدی، حاج آقا جلال مدرس، حاج شیخ غلامحسین تبریزی و شیخ مرتضی خرقانی شاهرودی (در شرح لمعه) و حضرت آیت‌الله حاج شیخ هاشم قزوینی (در رسائل، مکاسب و کفایه) کسب فیض نمود.

ایشان در مدت حضور خود در مشهد مقدس از درس‌های اخلاق و معارف قرآنی آیت‌الله حاج میرزا جواد آقا تهرانی (میزان المطالب)، آیت‌الله حاج شیخ مجتبی قزوینی و آیت‌الله صدرزاده دامغانی و همچنین از درس خارج اصول آیت‌الله میلانی (از ابتدای اصول تا بحث طلب و اراده) نیز استفاده کافی و وافی برد.

هجرت به نجف اشرف

آیت‌الله معصومی در سن ۲۱ سالگی جهت استفاده از محضر علما و مراجع تقلید عازم نجف اشرف شد و به مدت ۱۴ سال در دروس خارج فقه و اصول آیات عظام امام خمینی، حاج سید محمود شاهرودی، حاج سید محسن حکیم، میرزا یحیی یزدی، میرزا باقر زنجانی، میرزا حسن بجنوردی، حاج شیخ حسین حلّی (مسائل مستحدثه) و حاج سید ابوالقاسم خوئی (دو دوره اصول) شرکت کرد.

آیت‌الله معصومی ماجرای سفر به نجف اشرف را این‌گونه نقل می‌کرد: «برای سفر به نجف ابتدا باید نزد مرحوم چهل‌ستونی و مرحوم آشتیانی امتحان می‌دادم؛ چون درآن زمان اگر طلبه‌ای پیش این دو بزرگوار امتحان می‌داد و قبول می‌شد، جواز تحصیل در نجف را به او می‌دادند. ازاین رو، بنده هم امتحان دادم و قبول شدم. بعد از دریافت جواز تحصیل درنجف، سرانجام در ۲۱ سالگی وارد کاظمین شدم و بعد دو سال را تنها در نجف به سر بردم. بعد خانواده را به نجف آوردم. زندگی در آنجا بسیار مشکل می‌گذشت.»

وی در مدت حضور در نجف اشرف با حضرات آیات سیستانی، شهید صدر، میرزا علی فلسفی، شیخ حیدرعلی یزدی، شیخ حسن اصطهباناتی، سید علی گلپایگانی، شیخ نصرالله شاه‌آبادی و موسوی شاهرودی هم‌بحث بود.

ایشان در مدت اقامت چندین ساله خود در نجف اشرف علاوه بر حضور در دروس خارج بزرگان، به تدریس دروس سطوح عالیه (قوانین، رسائل، مکاسب و کفایه) نیز اشتغال داشت.

تالیف کتاب دراسات الاصول (تقریرات درس مرحوم آیت‌الله خوئی) و همچنین نگارش تقریرات دروس خارج آیات عظام میلانی، شاهرودی، حکیم و حاج شیخ حسین حلی از ثمرات علمی حضور ایشان در حوزه علمیه نجف اشرف و مشهدمقدس می‌باشد.

فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی

آیت‌الله معصومی پس از چهارده سال سال تلاش بی‌وقفه در امر تحصیل و وصول به درجه اجتهاد، با مشورت اساتید خود بخصوص مرحوم امام خمینی در دهه چهل شمسی به مشهد مقدس بازگشت و همزمان با آغاز نهضت مرحوم امام فعالیت‌های مبارزاتی خود را در ایران آغاز نمود.

ایشان در این مقطع در درس خارج آیت‌الله میلانی نیز شرکت نمود و به تقریر درس استاد جهت گروهی از طلاب پرداخت.

وی از طرفداران آیت‌الله کاشانی بود و با افکار جبهه ملی مخالفت می کرد. خود ایشان می فرمود: «آن زمانی که مرحوم آیت‌الله کاشانی به مشهد مى‌آمد، مرحوم نوّاب صفوی هم مى‌آمد؛ بنده به مرحوم نوّاب ارادت زیادی داشتم و در جلسات ایشان شرکت می کردم. سخنان وی برایم خیلی جاذبه داشت، با مهر صحبت می کرد و حرفهای او تماماً حقیقت بود و از عمق دلش بر می خواست. به همین دلیل، رژیم وی و یارانش را به شهادت رساند.»

پس از شروع مبارزات از مشهد مقدس، ایشان با مرحوم آیت‌الله حاج آقا حسن قمی و مرحوم آیت‌الله میلانی که از علمای مبارز آن روز بودند ارتباط داشت و در نهایت به علی‌آباد گرگان تبعید شد. در آن‌جا نیز به مبارزات و هدایت مردم در تظاهرات و حرکت‌های انقلابی علیه طاغوت و پخش اطلاعیه های مرحوم امام پرداخت و موجب شد تا دوباره دستگیر و به سمیرم اصفهان و در نهایت به شهرضا و بعد به بندر لنگه تبعید گردد.

آیت‌الله معصومی در سال ۱۳۵۶شمسی همزمان با آزادی زندانیان سیاسی، از زندان آزاد شد و به مشهدمقدس بازگشت و همگام با علمای مشهد تا پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه مبارزه حضور داشت.

اقدامات پس از پیروزی انقلاب اسلامی

وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به درخواست مردم تربت حیدریه و دستور مستقیم حضرت امام خمینی در سال ۱۳۶۲ امامت جمعه این شهرستان را تقبل نمود و در این شهرستان ضمن تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی حدود بیست سال به تدریس دروس سطح و درس خارج فقه و اصول پرداخت و همواره ارتباط نزدیکی با عموم مردم داشت.

عضویت در مجلس خبرگان رهبری (از اولین دوره تا دوره چهارم) به عنوان نماینده از مشهدمقدس، امامت جمعه تربت حیدریه به مدت ۲۲ سال، تاسیس و ریاست دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه، تأسیس چندین دانشکده، خوابگاه دانشجویی و امکانات رفاهی دیگر در تربت حیدریه، بازسازی مسجد جامع تربت حیدریه، تأسیس پادگان نظامى‌ در تربت حیدریه، همکاری با جامعه روحانیت، تأسیس مدرسه علمیه در شهر علی آباد، مسئولیّت کمیته علی آباد گرگان و زرند کرمان، مسئولیّت بنیاد شهید گنبد و علی آباد گرگان، عضویت در دفتر استفتاءات حضرت امام در مشهد، تولیت و تاسیس زائرسرای شاهرودی‌ها در مشهد، تأسیس مسجد و مجتمع امام علی(ع) در مشهد، ریاست دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد از سال ۱۳۷۴ و تدریس دروس فقه و اصول و تفسیر در حوزه و دانشگاه (در مقطع دکتری) و اقامه نماز جماعت در مسجد گوهرشاد (شبستان آیت‌الله تبریزی) حرم مطهر رضوی و همچنین حضور در مجامع علمی و دانشگاهی از فعالیت‌ها و اقدامات آیت‌الله معصومی پس از پیروزی انقلاب اسلامی می‌باشد.

ویژگی‌های اخلاقی

آیت‌الله معصومی عالمی متواضع، زاهد، بااخلاص، دلسوز، خدوم، پرتلاش و بی ادعا بود و در طول عمر بابرکت خود همواره ارتباط نزدیکی با اقشار مختلف مردم داشت.

ایشان علاقه مند به امام خمینی و مقام معظم رهبری بود و اعتقاد داشت: «مرحوم امام، دست خدا بر زمین بود.»

بخش زیادی از دوران عمر این عالم ربانی در ارتباط با دانشجویان و نسل جوان سپری شد و وی همواره رابطه‌ای صمیمی با جوانان و دانشجویان داشت.

همه ساله در منزلش در ماه صفر مجلس سوگواری اهل‌بیت(ع) برپا می‌کرد و در عزای آنان اشک ماتم می‌ریخت. همه روزه نیز به زیارت حرم امام رضا(ع) مشرف می‌شد و تا اواخر عمر بابرکتش به این برنامه تقید داشت.

ارتحال

آیت‌الله معصومی در اواخر سال ۱۳۹۵ در پی کسالت ناگهانی که برایش عارض شده بود در بیمارستان بستری شد و پس از چند ماه در منزل تحت مداوا قرار گرفت تا اینکه سرانجام در روز یکشنبه ۲۶ شهریور ۱۳۹۶ مصادف با ۲۶ ذی الحجه دار فانی را وداع گفت. پیکر این عالم ربانی در روز سه شنبه ۲۸ شهریور با حضور باشکوه علما، مسئولین و مردم مشهدمقدس از محل مهدیه به سمت حرم مطهر رضوی تشییع و پس از اقامه نماز میت از سوی آیت‌الله حاج سید محمد موسوی شاهرودی از علمای مشهد در رواق دارالعباده حرم مطهر به خاک سپرده شد. روحش شاد و یادش گرامی باد.

مقام معظم رهبری در پی درگذشت این عالم خدمتگزار پیام تسلیتی صادر کردند که به شرح ذیل می‌باشد:

بسمه‌تعالی- درگذشت عالم خدمتگزار جناب حجه‌الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ علی‌اصغر معصومی رحمه‌الله‌علیه را به خاندان گرامی و بازماندگان محترم و به همه‌ی ارادتمندان و شاگردان ایشان تسلیت عرض میکنم. در طول دهها سال گذشته، خدمات این عالم بزرگوار در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی استمرار داشته و عضویت در دوره‌های متعدد مجلس خبرگان نمونه‌ی برجسته‌ی آن بوده است. از خداوند متعال رحمت و مغفرت و علو درجات ایشان را مسألت مینمایم.

سید علی خامنه‌ای

۲۸ شهریورماه ۱۳۹۶