شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ‌ فاضل السهلانی یکی از نمایندگان آیت‌الله‌ سیستانی در آمریکا و رئیس مرکز اسلامی آیت‌الله‌ خوئی در نیویورک است. در سفر کوتاهی که به ایران داشت با وی درباره فعالیت‌های این مرکز و مسائل مختلفی که متوجه فعالیت‌های اسلامی در کشورهای غربی است به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

لطفا در ابتدای گفت‌وگو خودتان را معرفی بفرمایید؛ تحصیلات، برنامه‌های آموزشی که در کشورهای مختلف داشته‌اید و…

فاضل السهلانی: بنده متولد عراق هستم. دروس حوزوی را در حوزه مقدسه نجف خدمت اساتید مختلف گذرانیدم. درس خارج فقه و اصول را هم خدمت بزرگان حوزه نجف طی کردم. همزمان با قدرت گرفتن صدام در عراق و مشکلات عدیده‌ای که برای طلاب علوم دینی ایجاد کرد، به ناچار مجبور به ترک عراق شدم و به مصر عزیمت کردم. در دانشگاه قاهره مشغول به تحصیل شدم و کارشناسی فقه را از آن‌جا گرفتم.

در همین حین بود که شاه ایران به کشور مصر سفر کرد. به‌خاطر این‌که ما از سوی دولت تحت‌نظر بودیم برای مدتی ما را از ورود به دانشگاه منع و به خارج از قاهره اعزام کردند تا مشکل امنیتی برای شاه ایران پیش نیاید. این امر باعث شد که از ادامه تحصیل در جامعه قاهره انصراف بدهم و به کشور کویت عزیمت کنم.

مدتی هم در کشور کویت مشغول تحصیل و تبلیغ بودم؛ اما آن‌جا را هم به‌خاطر تضییقاتی که برای شیعیان پیش آمد ترک کردم و به پاکستان رفتم. الحمدلله در این کشور در بین شیعیان مشکل خاصی نبود و مشغول امور تبلیغی برای شیعیان به‌ویژه شیعیان عراقی مقیم در آن‌جاا ودم. پس از چند سال بنابر دعوت شیعیان پاکستان (مقیم انگلستان) تصمیم گرفتم به کشور انگلیس عزیمت کنم و در این کشور ساکن شوم.

چندسال در این کشورهم سکونت داشتم و مشغول فعالیت‌های تبلیغی بودم. زمان سکونت در لندن، مسافرت‌های مختلفی به کشورهای اروپائی و امریکایی داشتم. در یکی از سفرها شهید سید محمدتقی خوئی فرزند گرامی آیت‌الله‌ خوئی از بنده درخواست کردند تا در این کشور و مرکز اسلامی مربوط به ایشان در نیویورک مشغول به فعالیت شوم و مؤسسه امام خوئی را مدیریت کنم.

الحمدلله با لطف خداوند متعال این مرکز تکمیل و تبدیل به یک مرکز شیعی جهانی شد. از ملیت‌ها و کشورهای مختلفی به این مرکز مراجعه می‌کنند. این مرکز میزبان ملیت‌های پاکستانی، هندی، عرب و ایرانی و مهم‌تر از همه مسلمانان امریکایی است.

درباره برنامه‌های تبلیغی و علمی این مرکز هم توضیح بفرمایید.

فاضل السهلانی: برنامه‌های اصلی این مرکز امور تبلیغی و دینی است؛ به‌ویژه در ایام خاص مانند شهادت و ولادت ائمه و ماه مبارک رمضان و محرم. برای نمونه در ایام ماه مبارک هر روز تا ۵ مجلس عزاداری و وعظ برگزار می‌شود و جالب است بدانید هر مجلس با یک زبان مربوط به ملیت‌های مختلف؛ یک مجلس برای خانم‌های اردو زبان، مجلسی برای عرب‌ها، فارسی‌زبان‌ها و… یک مجلس هم برای نوجوانان و کودکان است که بنده عهده‌دار برگزاری این مجالس بوده‌ام.

جالب است بدانید حدود بیست‌وهشت سال پیش که این مرکز افتتاح شد، بزرگ‌ترین مرکز شیعی در ایالات متحده امریکا بود. البته بعد از آن الحمدلله مراکز مختلف دیگری هم تأسیس شدند که فعالیت‌های مختلفی دارند. اما به هرحال اگر بگوییم این مرکز بزرگ‌ترین مرکز شیعی در آمریکاست خلاف واقع نیست؛ به‌ویژه این‌که اغلب برنامه‌های آن برای نخستین بار در کشور امریکا انجام می‌شود؛ مانند برگزاری دوره‌های تربیت معارف دینی برای کودکان و نوجوانان.

   هرزمان اتفاقی در کشورهای اسلامی و خاورمیانه رخ ‌می‌دهد ماهم در این کشور درگیر آن هستیم. از فجایع طالبان وداعش گرفته تا جنگ‌های مختلف کشورهای اسلامی. لازم است وقتی این وقایع پیش می‌آید و افکار عمومی و رسانه‌ای درگیر آن می‌شوند، برنامه و نشست‌های مختلفی برگزار کنیم تا به همگان ثابت شود شیعه اولاً مخالف این برنامه‌های افراطی است و ثانیاً خود قربانی آن‌هاست

مرکز تربیت کودکان و نوجوانان در سال‌های نخست بدون اخذ مجوز رسمی از وزارت آموزش امریکا بود. اما با تلاش‌های و پی‌گیری‌های ما مورد تایید علمی وزارت آموزش ایالات متحده قرار گرفت و هم‌اینک به صورت رسمی فعالیت می‌کند. در سال‌های گذشته تعداد زیادی از دانش‌اموزان این مدرسه فارغ‌التحصیل شده‌اند و هم‌اینک در رشته‌های مختلف علمی و فنی در حال فعالیت هستند. واقعاً برای بنده باعث افتخار است که صدها و بلکه هزاران کودک و نوجوان تحت تربیت اسلامی و شیعی قرار گرفته و هم‌اینک در کشور امریکا زندگی می‌کنند و برخی از آنان حتی عالی‌ترین سطوح دانشگاهی را هم طی کرده‌اند.

همچنین یکی ازبرنامه‌های این مرکز برگزاری منظم نمازجمعه است که با حضور کثیری مؤمنین برگزار می‌شود. در سال‌های نخست برای منعقدشدن نماز جمعه باید منتظر می‌شدیم و نگران بودیم که آیا پنج یا هفت‌نفر حضور می‌یابند تا نمازجمعه منعقد شود یا نه. اما الان بحمدالله نزدیک به سیصدنفر از مؤمنین در نمازجمعه شرکت می‌کنند و بزرگ‌ترین نمازجمعه شیعیان در امریکاست.

از دیگر فعالیت‌های فرهنگی ما انتشار مجلات اختصاصی برای کودکان و بزرگسالان است که به‌صورت گسترده چاپ می‌شد و چندسالی است به صورت اینترنتی منتشر می‌شود. یک کتابخانه دینی هم در این مرکز تأسیس کرده‌ایم که مورد مراجعه بسیاری از افراد است. البته نسبت به کتابخانه‌های ایران و عراق شاید محدود باشد؛ اما نسبت به کشور امریکا بزرگ‌ترین کتابخانه اسلامی این کشور محسوب می‌شود.

یکی از ابتکارات ما ارسال کتاب‌های دینی و حتی مایحتاج زندگی به زندانیان مسلمان در امریکا بود. این ابتکار واقعاً نتایج بسیار خوبی داشت. به این صورت که حمایت مادی و معنوی از زندانیان مسلمان صورت می‌گرفت و در هدایت آن‌ها بسیار مؤثر بود. تعدادی از این زندانیان پس از آزادی به ما مراجعه کردند و گفتند در کشوری غریب فقط شما حامی ما بودید و هم‌اینک تعدادی از این افراد از اعضای ثابت این مرکز هستند.

برنامه‌های دینی دیگری هم برگزار می‌کنیم؛ مانند عقد نکاح، مسائل مربوط به فوت و کلیه اموری که مسلمانان برای زندگی خود در این‌جا به آن نیاز دارند. امکان تماس تلفنی و پاسخ به سؤالات شرعی هم مهیا کرده‌ایم. برای امور مالی هم از اغلب مراجع از جمله مرحوم آیت‌الله‌ خوئی و حضرات آیات سیستانی و سایر مراجع کسب اجازه کرده‌ایم.

قاعدتا در کناربرنامه‌های تبلیغی برنامه‌های تخصصی و علمی هم در این مزکر برگزار می‌شود. درباره این برنامه‌ها لطفاً توضیح بفرمایید.

فاضل السهلانی: بله؛ نشست‌های مختلف علمی و… در این مرکز برگزار کرده‌ایم. این نکته را عرض کنم که هرزمان اتفاقی در کشورهای اسلامی و خاورمیانه رخ ‌می‌دهد ما هم در این کشور درگیر آن هستیم. از فجایع طالبان وداعش گرفته تا جنگ‌های مختلف کشورهای اسلامی. لازم است وقتی این وقایع پیش می‌آید و افکار عمومی و رسانه‌ای درگیر آن می‌شوند، برنامه و نشست‌های مختلفی برگزار کنیم تا به همگان ثابت شود شیعه اولاً مخالف این برنامه‌های افراطی است و ثانیاً خود قربانی آن‌هاست و این وقایع به هیچ‌عنوان مورد تأیید ما نیست. برای این کار نشست‌های مختلفی با اساتید دانشگاه و رسانه‌های دیداری و شنیداری برگزار می‌کنیم تا آن‌ها بیشتر درجریان واقعیت‌ها قرار گیرند.

همچنین از مراکز مختلف دانشگاهی امریکا یا خارج از امریکا مهمانان زیادی داریم. اطلاع دارید که در کشورهای غربی اردو‌های زیادی برای دانشجویان برگزار می‌شود که از جمله آن‌ها بازدید از مراکز دینی است. خوشبختانه مرکز آیت‌الله خوئی به‌خاطر گستردگی و استقبالی که از مهمانان دارد یکی از گزینه‌های اصلی برای اردوهای مختلف علمی است.

آیا فعالیت‌های شما فقط مربوط به شیعیان است یا این‌که اهل‌سنت نیز می‌توانند از این برنامه‌ها استفاده کنند؟

فاضل السهلانی: مبنای ما برای کلیه برنامه‌های تبلیغی و آموزشی، معارف شیعه است؛ اما اهل‌ سنت هم در این برنامه‌ها شرکت می‌کنند. مثلاً در مدارس ما از اهل‌سنت هم هستند. در نمازجمعه‌ی این مرکز هم از اهل سنت حضور پیدا می‌کنند و بحمدالله هیچ مشکل خاصی با آن‌ها نداریم.

آیا با علمای اهل‌سنت هم نشست‌های هم‌اندیشی و ارتباط مستمر دارید؟

فاضل السهلانی: بله؛ از حدود بیست سال پیش «تجمع علمای شیعه» را در امریکا راه‌اندازی کردیم. نزدیک به یکصدنفر از علمای شیعه در این اجلاسیه‌ حضور می‌یابند و درباره مسائل و مشکلات مختلف به‌ویژه تبادل تجربیات بحث می‌کنند. این نشست با برخی از تشکل‌های اهل‌سنت نیز ارتباط خوبی دارد و در برخی مناسبت‌ها هم جلسات مشترکی برگزار می‌کند. اعلام می‌کنیم همه‌ی ما دین، پیامبر و کتاب واحدی داریم.

برخی مراکز اسلامی شیعی در خارج از کشور رفتارهای افراطی در دفاع از شیعه و مواجهه با بزرگان و مقدسات اهل‌سنت دارند. حضرت‌عالی به عنوان فردی که بیش از سی‌سال سابقه فعالیت در مراکز مختلف اسلامی در کشورهای مختلف دارید آیا معتقدید این روش و رفتارها به تقویت شیعه کمک می‌کند؟

فاضل السهلانی: واقعیت این است که اکثر مشکلات و مصیبت‌های گریبان‌گیر شیعه، نتیجه تندروی‌های برخی از شیعیان است. این عده هیچ هم و غمی ندارند جز این‌که تصور کنند تمام مشکلات ما با توهین به فلان‌شخصیت مرد یا زن اهل‌سنت حل می‌شود. متأسفانه این موضوع گریبان‌گیر ما شیعیان است. در این بین برخی از برادران پاکستانی بسیار تحت تأثیر این امور هستند. درباره محبت به اهل‌ بیت(ع) حرفی نیست؛ اما برخی ذیل اعمالی که ظاهراً تبری از اعداء اهل‌ بیت(ع) است تندروی کرده و توهین‌های زیادی وارد می‌کنند.

   در اروپا و امریکا هیچ محدودیتی برای تبلیغ مسائل دینی وجود ندارد و در این زمینه آزادی مطلق است. تنها شرط آن این است که این فعالیت‌ها باعث آزار و اذیت دیگری نشود. به‌خاطر همین ما آزادی کاملی برای فعالیت‌های خود داریم. اگر در موردی تهدید شویم، بلافاصله با پلیس تماس گرفته و آن‌ها در محل حضور می‌یابند و اجازه تعرض به ما را نمی‌دهند.

هیچ شکی نیست که این اقدامات از دوجهت باعث تضعیف تشیع است؛ یکی این‌که بین شیعیان ایجاد اختلاف می‌کند؛ چون خود این مسأله محل اختلاف بین شیعیان است که آیا کار درستی است یا نه؛ برخی موافق و برخی هم مخالف هستند. دیگری هم از جهت فضای خارج از تشیع است که بهانه‌‌ی بزرگی فراهم می‌کند برای وهابیت و تندروهای سنی تا به شیعیان هجمه داشته‌ باشند.

برخی دوستان نزد بنده می‌آیند و سؤال می‌کنند که آیا این برنامه‌ها صحیح است یا نه؟ بنده عرض می‌کنم آن پاکستانی‌ای که در کشور خود این اقدام را انجام می‌دهد شریک در قتل شیعیان در کشورهای دیگر است.

امریکایی‌های غیر مسلمان چه مواجهه‌ای با شما دارند؟ آیا مشکلات یا محدودیت‌هایی برای شما پیش آمده است؟ با توجه به این‌که شما سابقه فعالیت در سایر کشورها ازجمله انگلستان را دارید، مقایسه‌ای بین کشورهای اروپائی و آمریکا از جهت آزادی عملکرد و امنیت مسلمانان بفرمایید.

فاضل السهلانی: در اروپا و امریکا هیچ محدودیتی برای تبلیغ مسائل دینی وجود ندارد و در این زمینه آزادی مطلق است. تنها شرط آن این است که این فعالیت‌ها باعث آزار و اذیت دیگری نشود. به‌خاطر همین ما آزادی کاملی برای فعالیت‌های خود داریم. اگر در موردی تهدید شویم، بلافاصله با پلیس تماس گرفته و آن‌ها در محل حضور می‌یابند و اجازه تعرض به ما را نمی‌دهند.

اخیراً چند حمله به مراکز اسلامی صورت گرفت. برای شما مشکل خاصی پیش نیامده‌ است؟

فاضل السهلانی: نه؛ الحمدلله مشکل خاصی برای ما پیش نیامده‌است. البته برخی تهدیدات در نتیجه حملات تروریستی داعش و… رخ ‌می‌دهد؛ یعنی برخی در واکنش به حمله داعش به مسیحی‌ها و مراکز دیگر، مسلمانان را تهدید به آزار و اذیت می‌کنند.

اگر در پایان گفت‌وگو نکته‌ای یا پیشنهادی خطاب به بزرگان حوزه دارید بفرمایید.

فاضل السهلانی: واقعیت این است که فعالیت تبلیغی و دینی در کشورهای غربی یک نوع جهاد است. این جهاد نیازمند نیروهای متخصص و توانمند است. به نظر من مهم‌ترین نیاز این است که مبلغینی از همان کشورهای مورد نیاز مانند کشورهای اروپایی و امریکایی تربیت شوند. همان‌طور که مثلاً مبلغان ساکن هند و پاکستان از خود این کشورها هستند لازم است مبلغان مستقر در کشورهای غربی هم از خود این کشورها باشند. برای همین هم باید از جوانان متدین و مستعد این کشورها دعوت و گزینش شود و برای این امر تربیت شوند. البته مهم‌تر از همه این است که پس از تربیت آن‌ها و بعد از آن‌که به کشورهای خودشان بازگشتند، همچنان از حمایت مادی و معنوی برخوردار باشند و این حمایت همیشه ادامه داشته باشد؛ والا نتیجه مثبتی ندارد. عرض بنده خدمت بزرگان و مراجع عظام ادام‌الله توفیقاتهم همین است؛ اولاً تربیت طلاب از خود کشورها و حمایت آن‌ها پس از بازگشت.

مباحثات