شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهایی، این عوامل را برای نقاط مختلف زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند.

به تصاویر زیر بنگرید:

یک) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الاولی ۱۴۳۹ قمری، در غروب چهارشنبه ۲۷ دی ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۱۷ ژانویه ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:

دو) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی‌الاولی ۱۴۳۹ قمری، در غروب پنجشنبه ۲۸ دی ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۱۸ ژانویه ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:

توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «عوده»:

در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.

در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، هلال با چشم مسلّح دیده می‌شود و ممکن است با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.

در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.

در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)

در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)

سه) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الاولی ۱۴۳۹ قمری، در غروب چهارشنبه ۲۷ دی ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۱۷ ژانویه ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:

چهار) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی‌الاولی ۱۴۳۹ قمری، در غروب پنجشنبه ۲۸ دی ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۱۸ ژانویه ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:

توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:

در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.

در مناطقی که در رنگ زرد(شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.

در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.

در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.

در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)

در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)

نتیجه‌گیری:

۱- با توجّه به نقشه‌های رؤیت‌پذیری، کشورهای ایران و عراق در آغاز این ماه قمری، هم‌افق هستند. پیش‌بینی‌ها و محاسبات کارشناسان نشان می‌دهد رؤیت هلال ماه جمادی الاولی ۱۴۳۹ قمری در غروب چهارشنبه ۲۷ دی ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۹ ربیع الثانی ۱۴۳۹ قمری و ۱۷ ژانویه ۲۰۱۸ میلادی، نه تنها در ایران، بلکه در سراسر قارّه‌های آسیا و اروپا و آفریقا، با چشم غیر مسلّح و حتّی با چشم مسلّح، ناممکن است.

۲- هلال ماه جُمادی‌الاُولی ۱۴۳۹ قمری در غروب پنجشنبه ۲۸ دی ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۳۰ ربیع‌الثانی ۱۴۳۹ قمری و ۱۸ ژانویه ۲۰۱۸ میلادی، با چشم مسلّح و غیر مسلّح در سراسر ایران به‌راحتی دیده خواهدشد؛

از این‌رو، بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم مسلّح» را کافی می‌دانند و قائل به «اشتراط اتّحاد افق» هستند و «اشتراک در شب» را کافی نمی‌دانند و همچنین بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح» را لازم می‌دانند و قائل به «اشتراط اتّحاد افق» هستند و «اشتراک در شب» را کافی نمی‌دانند، ماه ربیع‌الثانی ۳۰ روزه و طبق هر دو مبنا، جمعه ۲۹ دی ۱۳۹۶ شمسی روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۳۹ قمری خواهدبود. / محسن فصاحت (آسمان ۲۵)

برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن این مطلب پیشنهاد می‌شود.