آیت‌الله سبحانی با ذکر این مطلب که برخی از افراد کتاب‌هایی نوشته‌اند که اثری برای آنان در آخرت ندارد، خاطرنشان ساخت: تمام پایان نامه‌های حوزه باید گرهی از زندگی مردم گشوده، مشکلی را حل کرده، اشکالی را پاسخ داده و نظام و اسلام را برپا نگاه دارد.
به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم معرفی و تقدیر از برگزیدگان نوزدهمین همایش کتاب سال حوزه با حضور علماء، اندیشمندان و فرهیختگان حوزه‌های علمیه و با معرفی برگزیدگان و تجلیل از نویسندگان در سالن همایش‌های بین المللی مدرسه امام کاظم(ع) قم برگزار شد.
آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی سخنران ویژه این همایش با بیان اینکه به یادگار نهادن یک کتاب و اثر علمی از مهمترین کارهایی است که یک انسان و عالم باید در زندگی خود انجام دهد، اظهار داشت: امام علی(ع) و شیعیانش از روز اول تألیفات داشته و دیگران بودند که نوشتن را ممنوع کردند و در سال ۱۴۳ اجازه کتابت حدیث را دادند و خدا می‌داند که بر سر این حدیث که این همه سال ممنوع شده بود، چه آمد.
ایشان با ذکر اهمیت نگارش کتب فاخر و مفید بیان کردند: در اینجا باید گفت که هر نوشتنی نیز مهم نیست؛ بلکه نوشتنی مهم است که از زندگی بشر، گره گشایی کرده و مشکلی را رفع کند؛ نوشته و خط، مطرح و مهم نیست؛ بلکه فقط محتوا مهم است.
تمام پایان‌نامه‌های حوزه علمیه باید گره‌گشا باشد
آیت‌الله سبحانی با ذکر این مطلب که برخی از افراد کتاب‌هایی نوشته‌اند که اثری برای آنان در آخرت ندارد، خاطرنشان ساخت: تمام پایان نامه‌های حوزه باید گرهی از زندگی مردم گشوده، مشکلی را حل کرده، اشکالی را پاسخ داده و نظام و اسلام را برپا نگاه دارد.
معظم له با ذکر این مطلب که شیخ طوسی کتاب التبیان را برای رفع خلأ کتب تفسیری در زمان خود نوشت، بیان کرد: همه علما چنین روشی داشتند؛ به همین سبب پایان نامه‌های حوزه باید با فکر و فضای فکری مناسب تألیف شود؛ وقتی دشمنان این چنین در فضای مجازی شبهه پراکنی می‌کنند، این پایان نامه‌ها باید به آنها پاسخ دهند.
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم اظهارکرد: پایان نامه‌های حوزوی نباید در خانه یا مرکز مدیریت حوزه تجمیع شود؛ این آثار باید به مراکز تخصصی رفته و در آنجا منتشر گردد.
آیت‌الله سبحانی بر فقه نگاری و فقه پژوهی طلاب تأکید کرد و گفت: دیگران قِران‌های خود را به تومان خرج می‌کنند؛ ولی به دلیل عدم آشنایی ما به مسائل کتاب، نمی‌توانیم یک تومان‌های خود را به قِران نیز بفروشیم. در زمان آیت‌الله بروجردی، المختصر النافع فی فقه الامامیه، نوشته شیخ محمد تقی قمی در مصر منتشر شد که در ظرف دو ماه تمام نسخ آن در بازار خریداری شد؛ اگر آثار قوی حوزه با قلم و چاپ متناسب منتشر شد می‌توانیم شیعه را به دنیا عرضه کنیم؛ کتب نیز باید نوآوری داشته باشند تا بتوانند در کنار دیگران سربلند باشیم.
نباید اجازه دهیم غارت گران آثار ما را به تارج ببرند
ایشان اظهارکرد: نباید اجازه دهیم که غارت گران آثار ما را به تارج ببرند؛ بنده در سال ۱۳۵۶ به امر امام خمینی(ره) به آمریکا رفتیم تا تحقیقی در خصوص تغییر باورهای دانشجویان پس از سفر به آمریکا انجام دهیم؛ در آنجا کتابخانه‌ای در سال ۱۳۰۵ تأسیس شده که در آن، منطقه شرق شناسی وجود داشت که بهترین نسخه تبیان در آنجا بوده است.
استاد مطرح حوزه علمیه قم گفت: دانشگاه‌های غربی از برخی از مسلمانان، کتب فاخر اسلامی را خریداری کرده و به کتابخانه‌های خود می‌برند؛ باید به شکلی فعالیت کنیم که نظام ما که نظامی فرهنگی و دینی است، از این ذخائر استفاده کند.
معظم له در ادامه سخنان نیز با اشاره به قسم‌های قرآنی بیان کردند: قلم دارای قداست بوده و بهترین قلم آن است که علوم گذشته را به آیندگان منتقل می‌کند؛ اگر قلمی در میان نبود، هرگز تمدن به این مرحله نمی‌رسید؛ بشر سرمایه ۱۷ تمدن را به واسطه قلم منتقل کرده است.
آیت‌الله سبحانی تصریح کرد: اولین نطق رؤسای جمهور، بسیار مهم است؛ زیرا روی حرف آنها حساب می‌شود و نخستین آیاتی که بر پیامبر نازل می‌شود، طبق نوشته مفسران، به مسأله قلم و اقرا اشاره دارد؛ خداوند این جمله را در محیطی بیان کردند که در مدینه تنها ۱۱ نفر خواندن و نوشتن بلد بوده و در مکه نیز ۱۷ نفر باسواد بودند.
ایشان در خاتمه ابراز داشت: پیامبر اکرم(ص) در خصوص قلم، بیان می‌دارند که صدای قلم نیز مورد خشنودی خداوند است؛ همچنین فرمودند که صدای پای مجاهدین در میدان جهاد و صدای دستگاه بافندگی زنان در خانه نیز نزد خداوند محبوب است.
تولیدات حوزه بسیار فراتر از همایش کتاب سال حوزه است
آیت‌الله علیرضا اعرافی در نوزدهمین همایش کتاب سال حوزه و نخستین جشنواره مقالات علمی حوزه در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) گفت: مشاهده و آسیب شناسی آثار در پایان هر سال از ضروریاتی است که باید انجام بپذیرد.
وی افزود: باید در تحقیقات خود انتظار بیشتری از وضع موجود داشته و تحقیقات بهتر و قوی تری را عرضه نماییم؛ چراکه گستره زیادی پیش روی حوزه قرار دارد؛ به همین دلیل انتظار عمق و اجتهاد و نوآوری علمی در پژوهش‌های حوزوی داریم.
مدیر حوزه‌های علمیه بر لزوم پاسخ به نیازهای جامعه، دنیای امروز و نظام اسلامی و همچنین توجه به رسانه‌های نو در عرصه تحقیقات و آسیب شناسی از درون تحقیقات در پژوهش‌های حوزوی تاکید کرد و گفت: در این گونه همایش‌ها گزارش علم و شاخص و سنجه علمی حوزه انجام می‌شود و هر سال باید شاهد رشد و توسعه علمی حوزه در عرصه‌های مختلف باشیم؛ این علم سنجی به منظور راهبری سنجیده علمی به سمت گستره مرزهای دانش و توسعه دانش‌ها به سمت نیازهای جدید و دانش‌های مختلف انجام می‌شود.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه مدیران حوزه را خادمان حرکت عظیم حوزویان دانست و افزود: مطمئن هستیم که تولیدات حوزویان در دروس خارج و … بسیار فراتر از آن است که در این حرکت منعکس شود؛ باید ایده‌ها و نظریات نویی که در درس‌های خارج بزرگان ما وجود دارد، به شکل قوی عرضه شود.
اعرافی خاطرنشان ساخت: اگر تاریخ حوزه علمیه را در بیش از هزار سال ورق بزنیم، برگ برگ آن زرین و افتخار آفرین و سرشار از تحقیقات بزرگان ماست؛ ما در حوزه‌های علمیه، بزرگانی داریم که با یک کتاب خود قرن‌ها بر یک گفتمان علمی سیادت کرده و عالمانی داریم که به تنهایی دایره المعارف‌های کلامی، تفسیری و … آفریده و در قلمروهای علوم اسلامی و حتی در علوم بشری بزرگترین نظریه‌ها را تولید کرده اند.
وی گفت: گاهی شاهد هستیم که یک نظریه و یک کتاب، قرن‌ها در سطح جهانی و در صدر یک گفتمان علمی بشری حاکم بوده است و این سابقه افتخار آفرین امروز نیز باید صیانت و تعمیق شده و با نیازهای روز منطبق گردد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با ذکر این مطلب که مدیریت حوزه با عنایات و بیانات و رهنمودهای مراجع و رهبری و بزرگان حوزه و تدابیری که شورای عالی حوزه علمیه دارند، طرح‌های متعددی را در دست انجام دارد، بیان کرد: بخش‌های زیادی از این فعالیت‌ها با حوزه تحقیق و پژوهش مرتبط است.
انتشار اولین اثر علمی دفتر فقه معاصر
اعرافی بیان کرد: در تدوین نظامات جامع حوزه‌های علمیه، نظام جامع پژوهش نیز به تصویب رسیده و شورای پژوهشی و مراکز پژوهشی در این راستا شکل گرفته است؛ همچنین دفتر فقه معاصر با حضور برخی از اساتید حوزه در قلمروهای فقه معاصر فعال شده است که اولین اثر آن نیز به زودی منتشر خواهد شد.
مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: در دفتر تدوین متون گام‌های جدیدی برداشته شده و گروه‌های علمی در مدارس و مراکز، دارای آیین نامه شدند؛ قوانین کرسی‌های آزاد اندیشی و نظریه پردازی در شورای اعطا به تصویب رسیده است؛ همچنین در حوزه امتحانات شفاهی و مصاحبه‌های درس خارج نیز نمره‌های تشویقی برای مقاله پیش بینی شده که قانون آن تصویب شده است.
استاد حوزه علمیه قم با بیان این مطلب که ارزیابی و رتبه بندی مراکز تخصصی و پژوهشی به زودی آغاز می‌شود، گفت: تقریر دروس خارج که از سنن دیرین حوزوی است در آینده دارای دستور العمل تشویقی و ترغیبی خواهد شد؛ همچنین ارتقاء جشنواره‌های حوزوی از جمله کتاب سال حوزه نیز در دست اقدام است.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: پروژه سنن پژوهشی حوزه از جمله پروژه‌هایی است که حوزه به شکل جدی به دنبال نهادینه کردن آنهاست؛ طرح رتبه بندی محققان، هدایت علمی طلاب سطوح عالی، اقدام برای تاسیس مرکز مطالعات راهبردی حوزه، طرح‌های مرتبط به تدوین پایان نامه، نظام جامعه رشته‌ها(تصویب ۱۲ رشته دانشی)، درختواره علوم و دانش‌ها و طبقه بندی علوم حوزه ای، نقشه جامع تحقیقات حوزه، ادامه نیازسنجی‌ها و سامانه نیازسنجی‌های پژوهشی، ارتقاء استان‌ها در عرصه دروس خارج و سطوح ۲ و ۳ و رشته‌های مورد نیاز و … از دیگر فعالیت‌های حوزه در این عرصه است.
اعرافی بیان کرد: شکل گیری شورای هماهنگی مراکز پژوهشی و مرکز اسناد حوزه که در آینده تقویت خواهد شد به همراه فعالیت‌های مرتبط به حمایت از نخبگان حوزه از دیگر مسائلی است که در حوزه دنبال می‌شود.
مسئولان، همایش کتاب سال حوزه را کامل کنند
حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست که در نشست هماندیشی منتخبان کتاب سال حوزه که در حاشیه این همایش در مدرسه امام کاظم(ع) قم برگزار شد، گفت: فعالیت‌های علمی که در این عرصه انجام شده است، کار بسیار متقنی است و در این همایش محورهای لازم لحاظ شده است.
وی افزود: اگر آسیب‌هایی نیز وجود داشته باشد در این همایش رفع خواهد شد؛ در واقع پس از تقدیر از برگزار کنندگان باید گفت که محققان باید باور کنند که دیر به دنیا نیامده‌اند و کارهای بسیار زیادی باقی مانده است.
بنابر گزارش حوزه، این استاد حوزه بیان کرد: پژوهش‌ها نیز باید در همین مسیر ادامه پیدا کرده و ضمن احترام به تراث گذشته، آن را ترمیم و تکمیل کند و افق‌هایی را رو به آینده باز کند و این مساله در همه گرایش‌ها انجام پذیر خواهد شد.
ارسال بیش از یک هزار اثر به دبیرخانه نوزدهمین همایش کتاب سال حوزه
حجت‌الاسلام ابوالقاسم مقیمی حاجی دبیر همایش کتاب سال حوزه، اظهار داشت: امسال یک هزار کتاب و پایان نامه که در سال ۹۵ نگارش یافتند، به دبیرخانه این همایش ارسال شده است.
وی با بیان این مطلب که ۹۶۵ اثر در این رقابت حضور یافتند، ابراز داشت: وجود برخی از آثار منتخب از نویسندگان فرهیخته غیر ایرانی گواهی بر جایگاه این کتاب دارد و به دلیل اطلاع رسانی فراخوان همایش در خارج از مرزها، ۱۴۷ نویسنده آثار خود را به این همایش ارسال کردند.
مقیمی حاجی با ذکر این مطلب که در این همایش ۸۰۹ اثر به زبان فارسی، ۱۴۲ اثر به زبان عربی و ۴۲ اثر به زبان‌های دیگر به دبیرخانه همایش رسید، گفت: عمده آثار عربی، از عتبات مقدس عراق به این همایش ارسال شده است.
وی خاطرنشان ساخت: نویسندگان حوزه در سال‌های اخیر در نگارش آثار به زبان عربی فاصله گرفته اند و بر حوزه علمیه لازم است که نگارش به زبان عربی را جدی بگیرد.
دبیر همایش کتاب سال حوزه بیان کرد: از این میان آثار چندین کتاب پس از گذر از مراحل داوری به عنوان اثر برتر معرفی شدند؛ همچنین حوزه‌های علمیه خواهران در سال‌های خواهران نیز رشد کمی و کیفی خوبی در این همایش داشتند که در این همایش ۶۳ نفر از خواهران طلبه مشارکت داشته اند.
وی گفت: در این رقابت علمی، دو اثر از میان آثار ارسالی خواهران نویسنده به عنوان اثر برتر انتخاب شده است؛ همچنین در این دوره از میان پایان نامه‌های دفاع شده حوزویان، ۱۵۵ پایان نامه سطح چهار به دبیرخانه رسید که هفت پایان نامه از جهت اهمیت موضوع و اتقان محتوا به عنوان برگزیده و یا شایسته تقدیر معرفی شده اند.
مقیمی حاجی تصریح کرد: امسال همراه با نوزدهمین همایش کتاب سال حوزه، نخستین جشنواره مقالات علمی حوزه نیز برگزار و با تمرکز بیشتر بر نظریه پردازی و نوآوری و راه‌های علمی جدید آثار مورد بررسی قرار گرفت.
دبیر همایش کتاب سال حوزه با بیان این مطلب که امسال بیش از ۵۰ فصلنامه برای رقابت علمی دعوت شدند، تصریح کرد: مرحله اول ارزیابی اجمالی به عهده هیأت‌های تحریریه فصلنامه‌ها قرار داده شد و هر هیأـ در ازای یک شماره منتشره توانسته است یک مقاله را به عنوان نامزد به این همایش ارسال کند که در این راستا، ۱۳۳ مقاله به دبیرخانه همایش ارسال و هفت مقاله برتر از این میان انتخاب شده است.
وی با بیان این مطلب که از میان ۱۶ گروه علمی، تنها ۶ گروه، دارای اثر برگزیده بودند، اظهار داشت: گروه اخلاق و عرفان، فلسفه، حقوق، علوم سیاسی، ادبیات و هنر، کتب و تحقیق و تصحیح و هنر در میان برگزیدگان حضور داشتند.
مقیمی حاجی ابراز داشت: در این همایش، تحقیق، تصحیح، حقوق و علوم سیاسی بیشترین آثار برگزیده را به خود اختصاص داده و در این میان، ۶۵ درصد آثار، پژوهشی و ۳۵ درصد آن، ترویجی بوده است.
رشد کتب علمی پژوهشی، متوسط بودن اتقان اثر، و ضعیف بودن در قدرت علمی، نقد و ارائه
دبیر همایش کتاب سال حوزه بیان کرد: کتب علمی پژوهشی حوزه در وضعیت خوبی به سر برده و نسبت به گذشته رشد داشته است؛ اما از نظر سطح علمی و اتقان اثر، نظریه پردازی و راه حل جدید و خلاقیت در موضوع و روش در سطح متوسط بوده‌ایم؛ همچنین آثار علمی ترویجی بر اساس شاخصه‌های ویژه این گونه آثار در مجموع متوسط بوده و در عرصه قدرت علمی و قدرت نقد و ارائه زاویه جدید در حوزه استدلال و قدرت پاسخ به شبهات دارای ضعف بوده‌اند.
وی گفت: در تحلیل این دو گروه می توان گفت که حوزه علمیه، توجه بیشتری به آثار علمی پژوهشی داشته و در فرایند نگارش، فرایندی را زیر نظر گروه‌های علمی و تحت نظارت‌های علمی انجام می‌دهد که طبیعی است که خروجی این آثار با کیفیت خوبی همراه است؛ ولی توجهات به آثار ترویجی کمتر بوده است و این مسئله در حالی است که در هر دو حوزه مسئولیت داریم.
مقیمی حاجی تصریح کرد: در زمینه پایان نامه‌های سطح چهار، در بیشتر شاخصه‌ها در مجموع، آثار متوسط ارزیابی شدند؛ آثار علمی پژوهشی حوزه علمیه خواهران نیز نیازمند توجه بیشتر مدیران و برنامه ریزان آن حوزه است.
دبیر همایش کتاب سال حوزه در پایان بیان کرد: انتظار داوران در بخش مقالات علمی و پژوهشی، تمرکز مقالات در نظریه پردازی و حل مسائل علوم اسلامی و انسانی مرتبط به حوزه نیازها بوده است؛ ولی از نگاه داوران جشنواره، بسیاری از مقالات در حد متوسط بوده اند.
تجلیل از منتخبین نوزدهمین همایش کتاب سال حوزه + اسامی
در نوزدهمین همایش کتاب سال حوزه که با حضور آیت‌الله شیج جعفر سبحانی برگزار شد، از منتخبین این همایش تجلیل به عمل آمد.
برگزیدگان همایش کتاب سال حوزه: بر اساس این گزارش، حجج اسلام والمسلمین علی عابدی شاهرودی با اثر «قانون اخلاق بر پایه نقد عقل به عقل»، سید مهدی آل مجدد شیرازی با اثر «موسوعه العلامه الاردوبادی»، احمد رضا یزدانی مقدم با اثر «جایگاه وحی در فلسفه سیاسی»، مهدی احمد خان بیگی با اثر «نظریه استاد مصباح درباره ارجاع اولیات به علم حضوری تبیین و بررسی»، محمد محمودی با اثر «تأسیس الشیعه الکرام لعلوم الاسلام»، سید عبدالستار حسنی با اثر «تأسیس الشیعه الکرام لعلوم الاسلام» و آقایان محمد جلیل عباس الحسناوی با اثر «اعراب نهج البلاغه» و منصور داداش نژاد با اثر «سیمای دوازده امام در میراث مکتوب اهل سنت»، برگزیدگان نوزدهمین همایش کتاب سال حوزه بوده اند.
بخش شایسته تقدیر همایش کتاب سال حوزه: همچنین در بخش شایسته تقدیر نیز استاد ابوالقاسم علیدوست با اثر «فقه و حقوق قراردادها»، حجج‌اسلام والمسلمین: سید یدالله یزدان پناه با اثر «فروغ معرفت در اسرار خلافت و ولایت»، سعید هلالیان با اثر «فروغ معرفت در اسرار خلافت و ولایت»، عبدالله غلامی با اثر «مدل کار در سبک زندگی با رویکرد اخلاق اسلامی»، علی فضلی با اثر «معیار سنجش گزاره‌های شهودی-وجودی»، مهدی مردانی با اثر «نظریه توسعه کارکرد فعل معصوم در استنباط آموزه‌های دینی»، ابوالفضل کجاداغ با اثر «ترجمه قرآن کریم به زبان ترکی استانبولی»، حسین تاج آبادی با اثر «سیره صحیح پیامبر اعظم(ص)»، حسین حسینیان مقدم با اثر «تطور شناسی سیره نگاری با تکیه بر نقش اصحاب امامان»، اسماعیل چراغی کوتیانی با اثر «تبیین نقش عوامل فرهنگی بر تغییرات باروری در ایران و ارائه الگوی مطلوب برای افزایش آن به بالای سطح جانشینی»، امیرمحسن عرفان با اثر «آموزه امت اسلامی در قرآن کریم و تبیین قابلیت‌های فرهنگی و تمدنی آن»، عبدالله محمدی با اثر «ارزش معرفت شناختی دلیل نقلی»، آقایان: احمد علی مجیدالحلی با اثر «مختصر المراسم العلویه»، سید علاء الموسوی با اثر «المختصر فی اخبار مشاهیر الطالبیه و الائمه الاثنی عشر»، سید علی میرشرف الدین با اثر «سرنوشت اسیر در اسلام»، حسین متقی با اثر «فهرست توصیفی نسخه‌های خطی فارسی انستیتو دستنویس‌های شرقی فرهنگستان علوم روسیه-سنت پترزبورگ»، علی عبدالحسین الصفار با اثر «المصحف الشریف المنسوب الی علی بن هلال البغدادی المعروف بابن البواب» و خانم‌ها: نیره قوی با اثر «بازخوانی و آسیب شناسی تحلیل‌های انقلاب اسلامی ایران بر اساس تئوری کاریزمای مارکس وبر» و حلیمه اخلاقی با اثر «مبانی و الگوی رفتاری سبک زندگی از دیدگاه قرآن کریم» حائز رتبه شده اند.
قابل ذکر است، در این مراسم از آیت‌الله سید کاظم حسینی حائری با عنوان شخصیت ممتاز و برجسته علمی حوزه‌های علمیه و از آیت‌الله سید مجتبی موسوی لاری با عنوان شخصیت علمی فرهنگی برجسته حوزه علمیه تجلیل بعمل آمد.
همچنین در پایان این همایش کتاب نیازسنجی پژوهشی علوم و معارف حدیث نیز رونمایی شد و نیز در حاشیه این همایش آثار تخصصی و علمی برگزیده نوزدهمین همایش کتاب سال حوزه در جنب محل برگزاری همایش در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برپا گشت.
