شبکه اجتهاد: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، احکام مناسبتی عید فطر را منتشر کرده است که شامل ۳۸ پرسش و پاسخ میباشد.
راههای ثبوت اول ماه
س۱. آیا کسی که مرجع تقلید دیگری دارد در ثبوت اول ماه می‌تواند به مقام معظم رهبری رجوع کند؟ راههای ثبوت اول ماه چیست؟
ج. اصل ثبوت رؤیت هلال ماه، تقلیدی نیست، بلکه اگر شخص از گفته و اعلام نظر یک مرجع تقلید، اطمینان به رؤیت ماه پیدا کند، باید ترتیب اثر دهد؛ در هر صورت اول ماه به پنج چیز ثابت میشود:
اول: آنکه خود انسان ماه را ببیند.
دوم: عدهای که از گفته آنان اطمینان پیدا میشود بگویند ماه را دیده ایم و همچنین است هر چیزی که به واسطه آن اطمینان پیدا شود.
سوم: دو مرد عادل بگویند که ماه را دیده ایم،
چهارم: سی روز از اول ماه بگذرد.
پنجم: حاکم شرع حکم کند که اول ماه است.
ملاک رؤیت هلال
س۲. رؤیت ماه نو با ابزار چه حکمی دارد آیا رویت تصویر هلال ماه با استفاده از دوربین مخصوص و انعکاس نور و بازخوانی اطلاعات ضبط شده توسط رایانه، برای اثبات اول ماه کفایت می‌کند؟
ج. رؤیت با وسیله، فرقی با رؤیت به طریق عادی ندارد و معتبر است. ملاک آن است که عنوان رؤیت محفوظ باشد. پس رؤیت با چشم و با عینک و با تلسکوپ محکوم به حکم واحدند؛ اما در مورد انعکاس به رایانه که درآن صدق عنوان رؤیت معلوم نیست محل اشکال است.
حدس به رؤیت از گفته دیگران
س۳. اگر از گفته عدهای حدس بزنیم که فردا عید فطر است، آیا می‌توانیم روزه بگیریم؟
ج. تا هنگامی که برای شخص اطمینان پیدا نشود که فردا عید فطر و اول شوال است، نمی‌تواند روزه را افطار کند.
اتحاد افق و ملاک آن
س۴. آیا اتحاد افق در رؤیت هلال شرط است یا خیر؟
ج. بلی شرط است.
س۵. هم افق به چه معنی میباشد و نقاط هم افق چه نقاطی هستند؟
ج. مراد از «هم افق» مکانی است که از لحاظ امکان یا عدم امکان رؤیت با شهر مورد نظر، همسان باشد.
رؤیت هلال در بلاد شرقی
س۶. اگر در شهری شرقی ماه دیده شود برای همه ی شهرهای غربی هم اول ماه ثابت میشود؟ و یا این به فاصله ی دو شهر بستگی ندارد؟ واگر مثلا کسی در ژاپن که جزو شرقی ترین کشور‌‌ها است ماه را ببیند برای کل دنیا اول ماه ثابت میشود؟
ج. اتحاد افق در رؤیت هلال شرط است و مقصود از اتحاد افق، شهرها و یا کشورهایی است که از جهت احتمال رؤیت هلال و عدم احتمال رؤیت یکسان باشند وتشخیص آن با مکلف است.
اعلام رؤیت هلال از رادیو و تلویزیون
س۷. اگر هلال ماه شوال در یک شهر دیده نشود، ولی تلویزیون و رادیو از حلول آن خبر دهند، آیا کافی است یا تحقیق بیشتری واجب است؟
ج. اگر مفید اطمینان به ثبوت هلال گردد یا صدور حکم به هلال از طرف ولی فقیه باشد، کافی است و نیازی به تحقیق نیست.
اختلاف نظر مراجع تقلید در ثبوت عید فطر
س۸. اگر بین مراجع تقلید در ثبوت عید فطر، اختلاف پیش آید، وظیفه مکلف چیست؟ آیا هر مقلّد باید به نظر مرجع تقلید خود مراجعه کند؟
ج. در ثبوت اول ماه تقلید راه ندارد، بلکه اگر شخص از گفته و اعلام نظر مرجع تقلید، اطمینان به رؤیت ماه پیدا کند، باید روزه خود را افطار کند و اگر شک داشت، باید آن روز را روزه بگیرد.
تبعیت از دولت غیر اسلامی در رؤیت هلال
س۹. اگر تبعیت از اعلام رؤیت هلال توسط یک دولت جایز شد و آن اعلام معیاری علمی برای ثبوت هلال سرزمین‌های دیگر را تشکیل دهد، آیا اسلامی بودن آن حکومت شرط است، یا اینکه عمل به آن حتی اگر حکومت ظالم و فاجر هم باشد، ممکن است؟
ج. ملاک در این مورد، حصول اطمینان به رؤیت در منطقه‌‌ای است که نسبت به مکلّف کافی محسوب میشود.
نماز عید در عصر غیبت
س۱۰. به نظر جناب‌عالی، نماز عید فطر و قربان و نماز جمعه، از کدام نوع از واجبات است؟
ج. در عصر حاضر نماز عید فطر و قربان واجب نیست، بلکه مستحبّ است، ولی نماز جمعه واجب تخییری است.
خطبه نماز عید فطر
س۱۱. آیا ایراد خطبه توسط امام در نماز عید فطر واجب است؟
ج. واجب نیست؛ بلکه اگر در زمان غیبت امام معصوم علیه السلام رجاء به جماعت بخوانند، دو خطبه بعد از آن را رجاء به جا می‌آورند؛ و ترک این خطبه‌‌ها در زمان غیبت، جایز است.
مکان نماز عید فطر
س۱۲. خواندن نماز عید فطر در مسجد و زیر سقف افضل است یا زیر آسمان؟
ج. کراهت دارد نماز عید را زیر سقف بخوانند.
ایراد خطبه قبل از نماز عید
س۱۳. اگر در نماز عید فطر خطبه‌‌ها را قبل از نماز بخوانند (زیرا بعد از نماز مردم پراکنده میشوند)، آیا نماز باطل میشود؟
ج. جایز نیست خطبه‌‌های نماز عید قبل از نماز خوانده شود؛ و ترک خطبه‌‌ها نیز در زمان غیبت جایز است.
امامت نماز عید از طرف غیر منصوب
س۱۴. آیا در حال حاضر و بسط ید ولی فقیه، اقامه نماز عید فطر و قربان فقط توسط ولی فقیه و نمایندگان وی که مجاز به اقامه هستند باید انجام شود یا این که ائمه جماعات هم در مساجد و جاهای دیگر می‌‌توانند اقامه نمایند؟
ج. اقامه نماز عید برای غیر منصوبان از طرف ولی فقیه به قصد رجا، نه به قصد ورود، اشکال ندارد اگرچه بهتر است که غیر از منصوب از طرف ولی فقیه کسی متصدّی اقامه‌ی آن نشود.
اقامه نماز عید توسط ائمه جماعات مساجد
س۱۵. در گذشته معمول بودکه هر امام جماعتی نماز عید فطر را در مسجد خودش اقامه می‌کرد، آیا در حال حاضر اقامه نماز عید فطر و قربان توسط ائمه جماعات جایز است؟
ج. جایز است نمایندگان ولی فقیه که از طرف وی مجاز در اقامه نماز عید هستند و همچنین ائمه جمعه منصوب از طرف او نماز عید را در عصر حاضر به‌صورت جماعت اقامه نمایند، ولی احوط این است که غیر آنان آن را فرادی بخوانند و به جماعت خواندن آن به قصد رجاء نه به قصد ورود، اشکال ندارد. بله، اگر مصلحت اقتضا کند که یک نماز عید در شهر برگزار شود، بهتر است که غیر از امام جمعه منصوب از طرف ولی فقیه، کسی متصدی اقامه آن نشود.
اقتدا به نماز عید در قنوت
س۱۶. آیا در نماز عید فطر یا آیات می‌توان در قنوت اول یا غیر آن به امام پیوست؟
ج. اشکال ندارد.
رسیدن به رکعت دوم نماز جمعه یا عید
س۱۷. اگر کسی به رکعت دوم نماز عید فطر یا قربان و رکعت دوم نماز جمعه برسد چه وظیفه‌ای دارد؟
ج. باقی نماز را خودش به‌جا آورد.
قضای نماز عید فطر
س۱۸. آیا نماز عید فطر قضا دارد؟
ج. قضا ندارد.
زمان پرداخت زکات فطره
س۱۹. آیا میشود زکات فطره را روز عید فطر جدا کرد و چند روز بعد از عید فطر به فقرا داد؟
ج. مانعی ندارد لکن در رساندن به فقیر نباید سهل انگاری کند و احتیاط واجب این است که هر وقت آن را می‌دهد مجدداً نیت فطره کند.
مبلغ زکات فطریه
س۲۰. زکات فطریه نفری چند تومان میباشد؟
ج. شخص باید برای خودش و کسانی که نان خور او محسوب میشوند، برای هر نفر سه کیلو از خوراک مردم (مانند گندم، جو، خرما، کشمش، برنج، ذرت و یا مانند اینها) و یا پول یکی از آنها را به مستحق بدهد و کفایت می‌کند و منحصر به قوت غالب نیست و قیمت آن را می‌توانید از بازار به دست آورید.
فطریه سید
س۲۱. بنده سید هستم و همسرم سید نیستند. می‌خواستم بدانم زکات فطریه همسرم را جزو فطریه سادات باید پرداخت نمایم یا جزو فطریه غیرسادات؟
ج. در فطریه، سرپرست ملاک است؛ اگر سرپرست سید باشد می‌تواند هم به سید و هم به غیر سید زکات فطره را بدهد.
فطریه همسر سید
س۲۲. شخصی غیر سید که تا الآن اشتباهاً سهم فطریه همسر سیده خود را به صندوق فطریه سادات می‌انداخته، الآن چه وظیفه‌ای دارد؟
ج. اگر فطریه را به سید داده کفایت نمی‌کند و باید مجدداً پرداخت کند.
فطریه مهمان
س۲۳. فطریه مهمان برعهده کیست؟
ج. در صورتی که نانخور میزبان محسوب نشود، بر عهده خودش است.
فطریه مهمان شب عید فطر
س۲۴. آیا فطریه مهمان شب عید فطر هم بر عهده ی میزبان است؟
ج. مهمان یک شبه نان خور محسوب نمی‌شود لذا زکات فطره او بر میزبان واجب نمی‌شود.
فطریه جنین
س۲۵. آیا برای جنین لازم است فطریه پرداخت شود؟
ج. فطریه جنین واجب نیست.
پرداخت فطریه توسط نانخور
س۲۶. من نانخور پدرم هستم و فطریه من بر گردن پدرم است. آیا میتوانم فطریه ام را خودم بدهم؟
ج. صحیح نیست؛ بله اگر با اجازه پدر و از طرف او فطره خودتان را بدهید، مانع ندارد و از عهده پدر ساقط میشود.
پرداخت زکات فطره قبل از حلول ماه شوال
س۲۷. با توجه به امکان پرداخت زکات فطره از طریق درگاه پرداخت اینترنتی وجوهات شرعی پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، آیا می‌توان قبل از حلول ماه شوال اقدام به واریز آن نمود؟
ج. چون به صورت امانت دریافت میشود و بعد از حلول ماه شوال صرف در مورد مصرف آن می‌کنند، مانعی ندارد؛ البته پرداخت کننده بعد از حلول ماه شوال نیت کند که آن امانت به عنوان فطره باشد.
پرداخت فطریه به عنوان اقساط وام
س۲۸. در صندوق قرض الحسنه مسجد هر سال تعدادی از وام گیرندگان اقساط خود را به دلائلی که نمی‌دانیم، پرداخت نمی‌کنند، آیا دادن مقداری فطریه برای اقساط این افراد به صندوق جایز است؟
ج. صحیح نیست مگر توان پرداخت را نداشته باشند.
پرداخت فطریه به پدر و مادر یا بالعکس
س۲۹. دادن زکات فطره از سوی پدر ومادر به فرزند فقیر یا بالعکس اشکال دارد؟
ج. اگر فرزندان فقیر باشند، پدر و مادر باید مخارج واجب آنان را بپردازند و نمیتوان چیزی از زکات فطره را بابت مخارج واجب زندگی به آنها داد ولی پرداخت زکات فطره به آنان برای ادای دین و یا مایحتاجی که تأمین آن بر پدر و مادر واجب نیست اشکال ندارد؛ و اگر پدر و مادر فقیر باشند و فرزند دارا باشد نیز حکم مسأله مانند صورت قبل است.
پرداخت زکات فطره به واجب النفقه
س۳۰. آیا پدر می‌تواند زکات فطره را به فرزند دانشجوی خود که محتاج است، بدهد؟
ج. اگر فرزندان فقیر باشند، پدر و مادر باید مخارج واجب آنان را بپردازند و نمیتوان چیزی از زکات فطره را بابت مخارج زندگی به آنها داد ولی برای ادای دین و یا مایحتاجی که تأمین آن بر پدر واجب نیست اشکال ندارد.
پرداخت زکات فطره به خویشاوندان
س۳۱. آیا جایز است زکات فطره را به عنوان هدیه، به خویشاوندان آبرومند و مستحق داد؟
ج. می‌تواند به عنوان هدیه بدهد و لازم نیست به او بگوید زکات فطره است؛ ولی باید در نیّت قصد زکات کند.
مصرف زکات فطره
س۳۲. همیشه مقدار یک سوم زکات فطریه جمع آوری شده برای مخارج مسجد برداشته میشود (با اینکه مسجد دارای موقوفات و در آمد ختم میباشد) آیا صحیح است؟
ج. احتیاط این است که آن را به فقرای شیعه بدهند.
مصرف زکات فطره در امور فرهنگی
س۳۳. آیا جایز است زکات فطره را در امور فرهنگی و مذهبی که باعث نشر معارف دین میشود صرف کرد؟
ج. صرف زکات فطره در راه نشر معارف دین اشکال ندارد؛ ولی احتیاط این است که آن را به فقیر بدهند.
تقسیم مبلغ فطریه
س۳۴. آیا مبلغ فطریه را می‌توان بین چند نفر تقسیم کرد؟
ج. بنا بر احتیاط کمتر از یک صاع به فقیر داده نشود.
زکات فطره زن تأمین کننده مخارج زندگی
س۳۵. اگر زن به جهت نیاز شوهر، در تأمین مخارج زندگی کمک کند؛ چه کسی باید زکات فطره آنها را بدهد؟
ج. اگر زن نان خور شوهر محسوب شود، باید شوهر در صورت توانایی زکات فطره خود و همسرش را بدهد و اگر زن نان خور شوهر و کس دیگری نباشد، باید خودش زکات فطره اش را بدهد.
بردن فطریه به شهر دیگر
س۳۶. آیا مصرف فطریه در محل یا شهرهای دیگر با وجود فقیر در همین محل جایز است؟
ج. اگر فطریه را جدا کرده است، بنابر احتیاط باید در همان شهر پرداخت شود؛ بله اگر در آن شهر مستحق پیدا نشود، می‌تواند آن را به شهر دیگری ببرد.
عدم پرداخت فطره و تکلیف زن و فرزند
س۳۷. پدری که زکات فطره نمی‌دهد، تکلیف زن و فرزند او چه میشود؟
ج. بر آنان تکلیفی نیست و لازم نیست فطره بدهند.
فراموشی در پرداخت زکات فطره
س۳۸. فراموش کرده‌ایم زکات فطره بپردازیم، حکم آن چیست؟
ج. اگر زکات فطره را جدا کرده‌ایدهمان را بپردازید و اگر جدا نکرده اید، بنا بر احتیاط واجب باید بدون نیت ادا و قضا جدا کرده و با قصد قربت بپردازید.
