شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهایی، این عوامل را برای نقاط مختلف زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند.
به تصاویر زیر بنگرید:
یک) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الثانیه ۱۴۳۹ قمری، در غروب جمعه ۲۷ بهمن ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۱۶ فوریه ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:
دو) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی‌الثانیه ۱۴۳۹ قمری، در غروب شنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۱۷ فوریه ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «عوده»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، هلال با چشم مسلّح دیده می‌شود و ممکن است با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
سه) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الثانیه ۱۴۳۹ قمری، در غروب جمعه ۲۷ بهمن ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۱۶ فوریه ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
چهار) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی‌الثانیه ۱۴۳۹ قمری، در غروب شنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۱۷ فوریه ۲۰۱۸ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد(شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
۱- با توجّه به نقشه‌های رؤیت‌پذیری، کشورهای ایران و عراق در آغاز این ماه قمری، هم‌افق هستند. پیش‌بینی‌ها و محاسبات کارشناسان نشان می‌دهد رؤیت هلال ماه جمادی الثانیه ۱۴۳۹ قمری در غروب جمعه ۲۷ بهمن ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۲۹ جُمادی‌الاُولی ۱۴۳۹ قمری و ۱۶ فوریه ۲۰۱۸ میلادی، نه تنها در ایران و عراق، بلکه در بخش اعظم قارّه‌های آسیا و اروپا، با چشم غیر مسلّح و حتّی با چشم مسلّح، ناممکن است. (در یمن و بخشی از عربستان ممکن است با چشم مسلّح دیده شود.)
۲- هلال ماه جُمادی‌الثانیه ۱۴۳۹ قمری در غروب شنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ شمسی برابر با ۳۰ جمادی الاولی ۱۴۳۹ قمری و ۱۷ فوریه ۲۰۱۸ میلادی، با چشم مسلّح و غیر مسلّح در سراسر ایران و عراق به‌راحتی دیده خواهدشد؛
از این‌رو، بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم مسلّح» را کافی می‌دانند و قائل به «اشتراط اتّحاد افق» هستند و «اشتراک در شب» را کافی نمی‌دانند و همچنین بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح» را لازم می‌دانند و قائل به «اشتراط اتّحاد افق» هستند و «اشتراک در شب» را کافی نمی‌دانند، ماه جمادی‌الاولی ۳۰ روزه و طبق هر دو مبنا، یکشنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۶ شمسی روز اوّل ماه جمادی‌الثانیه ۱۴۳۹ قمری خواهدبود. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن این مطلب پیشنهاد می‌شود.
