عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم با اعتقاد بر این که برخی مسایل عنوان شده در رساله‌ها بسیار کم، محل ابتلا هستند، گفت: این گونه مسایل می‌تواند از رساله‌ها حذف شود. مطرح بودن این گونه مسایل در گذشته، دلیلی برای ذکر آن در دنیای امروز نیست بنابراین باید برخی مسایل را از رساله‌ها حذف و برخی مسایل را اضافه کرد. مسایلی را باید به رساله‌ها افزود که در طول زمان مطرح شده و امروز هم مطرح است.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌السلام‌ والمسلمین دکتر محمدرضا یوسفی با بیان این که هدف از رساله‌های عملیه، بیان شفاف احکام دین برای مخاطبان است، به شفقنا گفت: مخاطبان، مخاطبان عمومی و به تعبیر ما مکلفین هستند که سعی می‌کنند با مراجعه به این احکام، وضعیت و تکلیف خود را بدانند بنابراین ساختار باید متناسب با دانش و سطح سواد آن‌ها باشد برای این که این اتفاق بیفتد، باید این رساله‌ها متناسب با شرایط زمان تغییر پیدا کند.

    رساله‌های امروز باید با توجه به سطح سواد و سطح سوالات امروز نوشته شود

    برخی مسایل عنوان شده در رساله‌ها بسیار کم، محل ابتلا هستند

    باید برخی مسایل را از رساله‌ها حذف و برخی مسایل را اضافه کرد

او با بیان این که اگر پنجاه سال پیش رساله‌ای نوشته می‌شد، باید به گونه‌ای متناسب با آن زمان و اگر امروز نوشته شود، باید با توجه به سطح سواد و سطح سوالات مطرح در امروز نوشته شود، گفت: گاهی برخی مسایل عنوان شده در رساله‌ها بسیار کم، محل ابتلا هستند در حالی که ممکن است پنجاه سال پیش، مورد توجه بسیاری قرار داشته است؛ این گونه مسایل می‌تواند از رساله‌ها حذف شود. مطرح بودن این گونه مسایل در گذشته، دلیلی برای ذکر آن در دنیای امروز نیست بنابراین باید برخی مسایل را از رساله‌ها حذف و برخی مسایل را اضافه کرد. مسایلی را باید به رساله‌ها افزود که در طول زمان مطرح شده و امروز هم مطرح است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: به جای این که برخی از این مسایل، صرفاً در پاسخ به استفتائات استفاده شود و حتماً شخص باید سوال کند تا فقیه به آن جواب دهد، اگر از موضوعاتی است که افراد بسیاری به آن مبتلا می‌شوند، فقیه باید آن را در رساله وارد کند. برای برخی مسایل و احکام در رساله‌ها موضوعی وجود ندارد؛ به عنوان مثال گاهی در رساله‌ها داریم کفاره‌ی عملی این است که شخص این تعداد روزه بگیرد، این تعداد مسکین را اطعام کند یا برده‌ای را آزاد کند.

او تصریح کرد: در این دوره که برده‌ای وجود ندارد و این موضوع منتفی شده است، فقیه با توجه به این مسایل می‌تواند همان دو مورد اول را ذکر کند. توجه به این نکته که در این دوره فقط این دو اختیار برای ما وجود دارد، می‌تواند بسیاری از مسایل را هم حل کند.

    انجام بازنگری‌های کلی روی رساله‌ها حتماً لازم است

    سبک نگارش رساله‌های عملیه باید روان‌تر و تازه‌تر باشد

یوسفی در مثالی اظهار کرد: چرا که نسل جدیدی که امروز وارد می‌شود و یک رساله‌ی عملیه را می‌خواند، برای مثال وقتی در رساله می‌خواند که از آزاد کردن برده نوشته شده است، دیگر متوجه نیست که شرایط دوران گذشته چطور بوده است و آیا اسلام نظر مثبتی نسبت به برده‌داری داشته یا نداشته است و امثال آن. ممکن است این فرد، تاریخی از این موضوع نداند و  تصورش بر این باشد که اسلام بر برده‌داری در دوران حاضر نیز صحه می‌گذارد. خود این موضوع می‌تواند ایجاد شبهه و مشکل کند. انجام این بازنگری‌های کلی حتماً لازم است. سبک نگارش رساله‌های عملیه باید روان‌تر و تازه‌تر باشد تا مخاطب عمومی بتواند به سادگی به آنچه می‌خواهد دست پیدا کند.

او پیرامون مطالبی که به اعتقادش باید به رساله‌ها افزوده شود، به بحث اقتصادی و بانکداری اشاره کرد و گفت: امروز در مباحث بانکداری دو گونه بحث داریم؛ یک مباحثی است که به متخصصین مربوط می‌شود و مسایل خاص است که اتفاقاً آنها از مراجع استفتا می‌شود و نیازی نیست در رساله‌ها بیان شود. گونه‌ی دوم مسایلی است که بر فرض من به عنوان یک فرد که به بانک مراجعه می‌کنم، چه تکلیفی نسبت به این عقود دارم و … . خود این که کدام یک از این مسایل، عمومی‌تر است، یکی از مسایلی است که وجود دارد.

این استاد دانشگاه استفاده از یکسری رانت‌ها را نیز از مسایلی دانست که می‌تواند باز شده و توضیح داده شود و گفت: فرارهای مالیاتی نیز از مواردی است که باید در رساله‌ها مورد توجه قرار بگیرد. برای برخی این سوال مطرح می‌شود که آیا اسلام، مالیات‌های جدید را می‌پذیرد؟ فرار از برخی مسایل مانند حق امتیاز آب و … چه حکمی دارند؟ احکام در این رابطه و مسایلی که یک تاجر یا غیرتاجر مسلمان در دنیای امروز با آن رو به رو می‌شود، باید مورد توجه رساله‌ها قرار بگیرد.

    با توجه به شرایط دنیای امروز، یک رساله به عنوان یک رساله‌ی جامع کافی نیست

او با اعتقاد بر این که با توجه به شرایط دنیای امروز، یک رساله به عنوان یک رساله‌ی جامع کافی نیست، اظهار کرد: برای مثال ما فقهی در زمینه‌ی اقتصاد نیاز داریم. شغلی که امروز تحت عنوان فعال اقتصادی وجود دارد، با سوالات متعددی رو به رو می‌شود که پاسخ‌های آن برای فرد دیگری که در بخش خصوصی فعال نیست، چندان کارآمد نخواهد بود در حالی که این اطلاعات برای فردی که در حوزه‌ی اقتصادی فعال است، ضروری است. روایات بسیاری داریم که در ابتدا احکام دینی خود را یاد بگیرید و بعد وارد فعالیت اقتصادی شوید. اساسا باید رساله‌ای تحت عنوان رساله ی مسایل اقتصادی داشته باشیم.

    نیازی نیست یک کتاب چاپ کنیم که همه چیز در آن باشد

    رساله‌هایی با عناوین احکام عبادی، احکام اقتصادی، احکام قضایی و … نیاز است

یوسفی با بیان این که نیازی نیست یک کتاب چاپ کنیم که همه چیز در آن باشد، گفت: یک کتاب تحت عنوان احکام عبادی و یک کتاب تحت عنوان احکام اقتصادی باشد. مسایلی که عموم مردم با آن مواجه می‌شوند از جمله نکاح، طلاق، عبادات و … نیز به یک کتاب تبدیل شود. احکام قضایی نیز یک کتاب نیاز دارد. در بانکداری با سوالاتی به طور عمومی مواجه می‌شویم از جمله این که معاملات فعلی با بانک‌ها درست است یا خیر. در بازار سهام با سوالاتی مواجه هستیم؛ طبیعتا همه که با بازار سهام درگیر نیستند اما یک رساله‌ی اقتصادی تخصصی می‌تواند کمک کند تا فقیه این مسایل را شرح دهد. در حقیقت امروز به سه الی چهار رساله‌ی متمایز از هم نیاز داریم که توسط یک فقیه نوشته شود.