مردم و رسانه‌ها، به آغاز ماه قمری در ماه‌های رمضان و شوّال حسّاس‌ترند و در ماه‌های دیگر، مرجع آنان همان تقویم رسمی کشور می‌شود! در حالی که مراجع معظّم تقلید و کارشناسان در همه ماه‌ها به استهلال می‌پردازند؛ اگر چه نتیجه کار، چندان اعلام عمومی و رسانه‌ای نمی‌شود.

برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهایی، این عوامل را برای نقاط مختلف زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند.

به تصاویر زیر بنگرید:

یک) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی‌قعده ۱۴۳۷ قمری، در غروب چهارشنبه ۱۳ مرداد ۱۳۹۵ شمسی برابر با ۳ آگوست ۲۰۱۶ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:

دو) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی‌قعده ۱۴۳۷ قمری، در غروب پنجشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۹۵ شمسی برابر با ۴ آگوست ۲۰۱۶ میلادی، بر اساس معیار «عوده»:

توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «عوده»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، هلال با چشم مسلّح دیده می‌شود و ممکن است با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)

سه) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی‌قعده ۱۴۳۷ قمری، در غروب چهارشنبه ۱۳ مرداد ۱۳۹۵ شمسی برابر با ۳ آگوست ۲۰۱۶ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:

چهار) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی‌قعده ۱۴۳۷ قمری، در غروب پنجشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۹۵ شمسی برابر با ۴ آگوست ۲۰۱۶ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:

توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد(شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)

نتیجه‌گیری:

۱٫ با توجّه به نقشه‌های رؤیت‌پذیری، کشورهای ایران و عراق در آغاز این ماه قمری، هم‌افق هستند. پیش‌بینی‌ها و محاسبات کارشناسان نشان می‌دهد رؤیت هلال ماه ذی‌قعده ۱۴۳۷ قمری در غروب چهارشنبه ۱۳ مرداد ۱۳۹۵ شمسی برابر با ۲۹ شوّال ۱۴۳۷ قمری و ۳ آگوست ۲۰۱۶ میلادی، در سراسر ایران، حتّی با ابزار و چشم مسلّح، ناممکن است؛ زیرا ارتفاع ماه پایین و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید کمتر از حدّ دانژون است.

۲٫ هلال ماه ذی‌قعده ۱۴۳۷ قمری در غروب پنجشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۹۵ شمسی برابر با ۳۰ شوّال المکرّم ۱۴۳۷ قمری و ۴ آگوست ۲۰۱۶ میلادی، در سراسر ایران با چشم غیر مسلّح به‌راحتی دیده خواهدشد؛

از این‌رو، بنا بر نظر مراجعی که «رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح» را لازم می‌دانند و قائل به «اشتراط اتّحاد افق» هستند و «اشتراک در شب» را کافی نمی‌دانند، ماه شوّال ۳۰ روزه و جمعه ۱۵ مرداد ۱۳۹۵ شمسی روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۳۷ قمری خواهدبود.

حتّی بنا بر نظر مقام معظّم رهبری که «رؤیت هلال با چشم مسلّح» را کافی می‌دانند، از آنجا که معظّم‌له قائل به «اشتراط اتّحاد افق» هستند و «اشتراک در شب» را کافی نمی‌دانند، ماه شوّال ۳۰ روزه می‌شود و اعلام کشوری پنجشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۹۵ به‌عنوان روز اوّل ماه ذی‌قعده، توجیهی ندارد و آنچه در تقویم رسمی کشور درج شده، با مبنای فقهی ایشان سازگار نیست!

امید است پس از رسیدن گزارش‌های استهلال، نتیجه از رسانه ملّی اعلام و با خبررسانی مناسب به مردم، تقویم رسمی کشور اصلاح شود؛ زیرا اثر این مسئله، تنها در برگزاری مناسبت‌های مذهبی نیست؛ بلکه چون ماه ذی‌قعده، جزء ماه‌های حرام است و طبق «مادّهٔ ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی» بحث تغلیظ و افزایش دیه در ماه‌های حرام مطرح است، شایسته است نسبت به اطّلاع‌رسانی و تصحیح تقویم، اقدام مناسبی صورت گیرد تا اهمالی که سال گذشته در آغاز همین ماه ذی‌قعده رخ داد و در مطلب «نتیجهٔ گزارش‌های استهلال ماه ذی‌قعده ۱۴۳۶ قمری» به تفصیل بیان کردم، تکرار نشود.