اختصاصی شبکه اجتهاد: گذشت بیش از یک دهه از عمر «شبکه اجتهاد»، فرصت مناسبی است تا موفقیتها و آسیبهای آن به بحث گذاشته شود. استاد سعید ضیائی‌فر، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در این یادداشت شفاهی، ایده‌ها و نظرات خود برای بهبود سایت اجتهاد را بیان کرده است.
پیشنهادهایی برای ارتقاء شبکه اجتهاد دارم؛ اما فعلاً به دلیل اینکه مراجعات زیادی به سایت نداشتم، نمی‌توانم داوری خاصی داشته باشم و اطلاعاتم به‌قدری نیست که حتی یک داوری نسبی هم داشته باشم، لذا به روؤس مطالب اشاره می‌کنم.
بانک ایده‌ها و سوژه‌های پژوهشی
نکته اول اینکه بانک ایده‌ها و مسائل قابل تحقیق باید در سایت وجود داشته باشد. منظورم این است که مسئله‌ای که قابل تحقیق باشد و هنوز تحقیق نشده باید در سایت گذاشته شود.
در خصوص بانک ایده‌ها باید نکته‌ای را عرض کنم. برخی ایده‌ها و موضوعات جدید وجود دارد که به ذهن برخی می‌رسد و خود فرصت تحقیق ندارند. در اینجا اگر یک بانک ایده‌ایجاد شود، در این زمینه بسیار راهگشا است. از طرفی باید برای ورود به این بانک ایده‌ها، شرط و شروطی بیان کرد که مثلاً افراد غیرمتخصص وارد نشوند. کسانی دسترسی داشته باشند که قبلاً ایده‌ای داده باشند و ایده ثبت و تائید شده باشد و درواقع بین گروه‌های نخبگانی باشد و این بانک، فقط برای عده‌ای از نخبگان قابل‌دسترسی باشد. در برخی افراد که ایده دارند، مانعی وجود دارند و آن این است که برای آن‌ها دشوار است که ایده را در اختیار دیگران بگذارند. باید کسانی باشند که قبلاً ایده‌ای داده باشند و آن ایده ثبت‌شده باشد و یک محفل نخبگانی تشکیل بشود. این‌طور نباشد که هر شخصی می‌خواست پایان‌نامه بنویسد، قابل‌دسترسی باشد. باید بین نخبگان یک تبادل اطلاعات صورت بگیرد. لذا ازیک‌طرف افراد رغبت کنند، ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند و از طرفی محذور لو رفتن را نداشته باشد.
تازه‌های نشر عربی و فارسی
یکی دیگر از وظایف شبکه اجتهاد، معرفی تازه‌های نشر به تفکیک رشته‌های علمی است. ظاهراً شبکه اجتهاد فقط در زمینه فقه و اصول به معرفی تازه‌های نشر می‌پردازد. شبکه اجتهاد باید نسبت به تازه‌های نشر در کشورهای عربی نیز پیگیر باشد.
خلاصه کتاب‌ها
نکته دیگر علاوه بر معرفی تازه‌های نشر، باید از کتاب‌های جدیدی که باارزش هستند، خلاصه‌ای تهیه بشود و به محققین شناسانده شود که هدف تألیف کتاب چیست. اگرچه در برخی از مجلات الکترونیکی، به معرفی اجمالی برخی از کتب پرداخته‌شده است، اما نیاز به کار بیشتری در این زمینه است. در مورد تازه‌های نشر باید به دو نکته اشاره‌کنم. یکی اینکه محدود به ایران نباشد. چون در کشورهای عربی نیز کتاب‌هایی منتشر می‌شود که اگرچه ممکن است عمق فقهی یا اصولی زیادی نداشته باشد، اما عنوان کتاب و ایده مؤلف آن ممکن است قابل‌استفاده باشد. لذا باید یک خلاصه چند سطری از این کتاب‌ها، نوشته شود که بسیار مفید هم خواهد بود.
گزارش تفصیلی نمایشگاه‌های کتاب
نکته دیگر گزارشی از کتاب‌هایی است که در نمایشگاه‌های کتاب ارائه می‌شود. مثلاً آقای مهریزی از طرف کتابخانه آیت‌الله سیستانی، معمولاً برای بحث فقه و اصول در بیشتر کتابخانه‌ها و نمایشگاه‌های کتاب حضور دارد. باید با افراد این‌چنینی گفتگو بشود و کسب اطلاع شود یا به همان کتابخانه‌های تخصصی مراجعه شود و اگر ممکن باشد یک خلاصه چندصفحه‌ای از ایده صاحب کتاب گرفته شود و منتشر شود. این کار، بسیار قابل‌استفاده است تا برای کسانی که در زمینه فقه و اصول تحقیق می‌کنند و دغدغه دارند، دسترسی به اطلاعات، آسان باشد.
پوشش نشست‌ها و همایش‌ها
نسبت به نشست‌های علمی و همایش‌ها نیز باید اخبار آن نشست‌ها پوشش داده شود. در نشست‌ها معمولاً یک موضوع پیگیری می‌شود؛ اما در همایش‌ها معمولاً موضوعات متعددی موردبررسی قرار می‌گیرد. قطعاً پوشش اخبار فقهی، امری ضروری است البته باید اخبار فقهی را نیز تفکیک بندی کرد. هر موضوع فقهی، نیاز به پوشش یا اطلاع‌رسانی ندارد؛ بلکه موضوعاتی که جاندار و تازه هستند باید بیشتر اهمیت داده شود.
بانک چکیده مقالات
نکته دیگر این است که چکیده مقالات علمی و پژوهشی که با موضوع فقه و اصول نگاشته شده، باید در شبکه اجتهاد منتشر شود. مقالات همایش‌ها و نشست‌های علمی نیز باید پیگیری شود. ظاهراً شبکه اجتهاد فقط به پوشش خود همایش‌ها بسنده می‌کند و فقط عناوین مقالات را اشاره می‌کند؛ اما اینکه چکیده‌ای از مقالات را منتشر کنند، امری لازم و ضروری است.
