اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی بوده و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیستند.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری، در غروب سه‌شنبه ۵ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۶ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع‌الثانی ۱۴۴۱ قمری، در غروب چهارشنبه ۶ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری، در غروب پنجشنبه ۷ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۱۵:۰۵ UTC سه‌شنبه ۲۶ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا بیش از ۱۵ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۹ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
رؤیت‌پذیری هلال (برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی) بنا بر مبانی مختلف فقهی چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است نام مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید. در پایان مبناهایی که چند بند دارند، برای راهنمایی بیشتر، ذکر شده که ایران، جزء مناطق کدام بند است.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری‌زنجانی، مکارم‌شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه ۶ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو یعنی اقیانوس آرام و سراسر آمریکای جنوبی و مرکزی و بیشترِ آمریکای شمالی (به‌جز سراسرِ کانادا) و بیشترِ اقیانوس اطلس (به‌جز شمال آن) و تقریباً سراسر آفریقا [به‌جز نواری از شمال آن (یعنی به‌جز نیمۀ شمالی مصر، شمال‌شرقی و اندکی از شمال لیبی، مرکز و شمال تونس، و شمال الجزایر)] و بخشی از اقیانوس هند و دریای عرب و اندکی از آسیا (سراسر یمن، جنوب‌غربی عمان، جنوب و جنوب‌غربی عربستان سعودی) به‌راحتی محقّق می‌شود و در همان محدوده، پنجشنبه ۷ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه ۶ آذر ۱۳۹۸ شمسی (و ۲۹ ربیع الأوّل ۱۴۴۱ قمری در ایران و عراق) برابر با ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ دو یعنی شمال آمریکای شمالی (نیمۀ جنوبی کانادا) و شمالِ اقیانوس اطلس و نواری از شمال آفریقا و بخشی از جنوب اروپا (سراسر کشورهای پرتغال، اسپانیا، آلبانی، مقدونیّۀ شمالی، یونان، قبرس، جنوب فرانسه، و نیمۀ جنوبی ایتالیا) و بخشی از اقیانوس هند و بخشی از آسیا [اندکی از جنوب و غرب فیلیپین، مرکز و غرب اندونزی، سراسر کشورهای مالزی، برونئی، کامبوج، تایلند، لائوس، بنگلادش، نپال، بیشترِ کشورهای ویتنام و برمه و هند (به‌جز اندکی از شمال آنها)، سراسر کشورهای عمان، امارات متّحدۀ عربی، قطر، بحرین، عربستان سعودی، کویت، اردن، فلسطین، لبنان، سوریه، عراق، بیشتر ترکیه (به‌جز شمال و شمال‌شرقی آن)، مرکز و جنوب پاکستان، جنوب و غرب افغانستان، بیشترِ کشور ایران (جنوبی‌تر از خطّ واصل شهرهای تایباد، تربت حیدریّه، ساری، فریدون‌کنار، لنگرود، لاهیجان، رشت، بستان‌آباد، اسکو، سلماس)] ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، در آن محدوده نیز پنجشنبه ۷ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
[رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در مناطق شمال‌شرقی و شمال‌غربی ایران (بالاتر از خطّ واصلِ پیش‌گفته، از جمله: نیمۀ شمالی استان خراسان رضوی، سراسر استان‌های خراسان شمالی و گلستان، شمال استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی) حسّاس است و چنانچه پس از استهلال، گزارش‌های اطمینان‌بخشی پیدا نشود، این مناطق به بند ۳ ملحق خواهندشد.]
۳- غیر از مناطق بندهای ۱ و ۲، برای بقیّۀ مناطق زمین (اقیانوسیّه و دیگر مناطق آسیا و اروپا)، در غروب پنجشنبه ۷ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، هلال با چشم عادی دیده خواهدشد و جمعه ۸ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۹ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
(بیشترِ کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحیدخراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه ۶ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو یعنی اقیانوس آرام و سراسر آمریکای جنوبی و مرکزی و بیشترِ آمریکای شمالی (به‌جز سراسرِ کانادا) و بیشترِ اقیانوس اطلس (به‌جز شمال آن) و تقریباً سراسر آفریقا [به‌جز نواری از شمال آن (یعنی به‌جز نیمۀ شمالی مصر، شمال‌شرقی و اندکی از شمال لیبی، مرکز و شمال تونس، و شمال الجزایر)] و بخشی از اقیانوس هند و دریای عرب و اندکی از آسیا (سراسر یمن، جنوب‌غربی عمان، جنوب و جنوب‌غربی عربستان سعودی) به‌راحتی محقّق می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ دو یعنی شمال آمریکای شمالی (نیمۀ جنوبی کانادا) و شمالِ اقیانوس اطلس و نواری از شمال آفریقا و بخشی از جنوب اروپا (سراسر کشورهای پرتغال، اسپانیا، آلبانی، مقدونیّۀ شمالی، یونان، قبرس، جنوب فرانسه، و نیمۀ جنوبی ایتالیا) و بخشی از اقیانوس هند و بخشی از آسیا [اندکی از جنوب و غرب فیلیپین، مرکز و غرب اندونزی، سراسر کشورهای مالزی، برونئی، کامبوج، تایلند، لائوس، بنگلادش، نپال، بیشترِ کشورهای ویتنام و برمه و هند (به‌جز اندکی از شمال آنها)، سراسر کشورهای عمان، امارات متّحدۀ عربی، قطر، بحرین، عربستان سعودی، کویت، اردن، فلسطین، لبنان، سوریه، عراق، بیشتر ترکیه (به‌جز شمال و شمال‌شرقی آن)، مرکز و جنوب پاکستان، جنوب و غرب افغانستان، بیشترِ کشور ایران (جنوبی‌تر از خطّ واصل شهرهای تایباد، تربت حیدریّه، ساری، فریدون‌کنار، لنگرود، لاهیجان، رشت، بستان‌آباد، اسکو، سلماس)] نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است و از آنجا که هلال در نقاط غیر مرزی و مناطق غربی‌تر، مطمئنّاً با چشم عادی دیده خواهدشد و مناطق شرقی‌تر از نقاط رؤیت هلال نیز، در بیشترِ شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، برای سراسر مناطق زمین، پنجشنبه ۷ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خوئی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه ۶ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو یعنی اقیانوس آرام و سراسر آمریکای جنوبی و مرکزی و بیشترِ آمریکای شمالی (به‌جز سراسرِ کانادا) و بیشترِ اقیانوس اطلس (به‌جز شمال آن) و تقریباً سراسر آفریقا [به‌جز نواری از شمال آن (یعنی به‌جز نیمۀ شمالی مصر، شمال‌شرقی و اندکی از شمال لیبی، مرکز و شمال تونس، و شمال الجزایر)] و بخشی از اقیانوس هند و دریای عرب و اندکی از آسیا (سراسر یمن، جنوب‌غربی عمان، جنوب و جنوب‌غربی عربستان سعودی) به‌راحتی محقّق می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ دو یعنی شمال آمریکای شمالی (نیمۀ جنوبی کانادا) و شمالِ اقیانوس اطلس و نواری از شمال آفریقا و بخشی از جنوب اروپا (سراسر کشورهای پرتغال، اسپانیا، آلبانی، مقدونیّۀ شمالی، یونان، قبرس، جنوب فرانسه، و نیمۀ جنوبی ایتالیا) و بخشی از اقیانوس هند و بخشی از آسیا [اندکی از جنوب و غرب فیلیپین، مرکز و غرب اندونزی، سراسر کشورهای مالزی، برونئی، کامبوج، تایلند، لائوس، بنگلادش، نپال، بیشترِ کشورهای ویتنام و برمه و هند (به‌جز اندکی از شمال آنها)، سراسر کشورهای عمان، امارات متّحدۀ عربی، قطر، بحرین، عربستان سعودی، کویت، اردن، فلسطین، لبنان، سوریه، عراق، بیشتر ترکیه (به‌جز شمال و شمال‌شرقی آن)، مرکز و جنوب پاکستان، جنوب و غرب افغانستان، بیشترِ کشور ایران (جنوبی‌تر از خطّ واصل شهرهای تایباد، تربت حیدریّه، ساری، فریدون‌کنار، لنگرود، لاهیجان، رشت، بستان‌آباد، اسکو، سلماس)] نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است و از آنجا که هلال در نقاط غیر مرزی و مناطق غربی‌تر، مطمئنّاً با چشم عادی دیده خواهدشد و مناطق شرقی‌تر از نقاط رؤیت هلال نیز، در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، برای سراسر مناطق زمین، پنجشنبه ۷ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه ۶ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو یعنی اقیانوس آرام و سراسر آمریکای جنوبی و مرکزی و بیشترِ آمریکای شمالی (به‌جز سراسرِ کانادا) و بیشترِ اقیانوس اطلس (به‌جز شمال آن) و تقریباً سراسر آفریقا [به‌جز نواری از شمال آن (یعنی به‌جز نیمۀ شمالی مصر، شمال‌شرقی و اندکی از شمال لیبی، مرکز و شمال تونس، و شمال الجزایر)] و بخشی از اقیانوس هند و دریای عرب و اندکی از آسیا (سراسر یمن، جنوب‌غربی عمان، جنوب و جنوب‌غربی عربستان سعودی) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای همۀ نقاط زمین، پنجشنبه ۷ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب چهارشنبه ۶ آذر ۱۳۹۸ شمسی (و ۲۹ محرّم ۱۴۴۱ قمری در ایران و عراق) برابر با ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، در اقیانوس‌های آرام و اطلس و هند و سراسر قارّه‌های آمریکا و آفریقا و بیشترِ اروپا [به‌جز بخشی از شمال آن (یعنی به‌جز شمال کشورهای اوکراین، لهستان، آلمان، هلند، انگلستان، ایرلند، و سراسر کشورهای دانمارک، لیتوانی، لتونی، استونی، بلاروس)] و بیشترِ قارّۀ اقیانوسیّه [کشور پاپوآ گینه نو، بیشترِ استرالیا (تقریباً به‌جز جنوب‌شرقی‌تر از خطّ واصل شهرهای بریزبن به آدلاید)، و مجموعه جزیره‌های دریای مرجان، سلیمان، مارشال، میکرونزی، ماریانا] و بیشترِ قارّۀ آسیا[اندکی از جنوب ژاپن، بیشترِ چین (به‌جز شمالی‌تر از خطّ واصل شهرهای چینگ‌دائو به اورومچی)، جنوب قزّاقستان، جنوب روسیه (جنوبی‌تر از شهر ولگوگراد) و مناطق و کشورهای جنوب‌غربی‌تر از آنها] ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده‌ها پنجشنبه ۷ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۲- غیر از مناطق بند ۱، در بقیّۀ مناطق قارّه‌های اروپا و اقیانوسیّه و آسیا، در غروب پنجشنبه ۷ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، هلال با چشم مسلّح و غیر مسلّح دیده خواهدشد و جمعه ۸ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۹ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۱ است.)
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل‌لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری‌همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب چهارشنبه ۶ آذر ۱۳۹۸ شمسی (و ۲۹ محرّم ۱۴۴۱ قمری در ایران و عراق) برابر با ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، در اقیانوس‌های آرام و اطلس و هند و سراسر قارّه‌های آمریکا و آفریقا و بیشترِ اروپا [به‌جز بخشی از شمال آن (یعنی به‌جز شمال کشورهای اوکراین، لهستان، آلمان، هلند، انگلستان، ایرلند، و سراسر کشورهای دانمارک، لیتوانی، لتونی، استونی، بلاروس)] و بیشترِ قارّۀ اقیانوسیّه [کشور پاپوآ گینه نو، بیشترِ استرالیا (تقریباً به‌جز جنوب‌شرقی‌تر از خطّ واصل شهرهای بریزبن به آدلاید)، و مجموعه جزیره‌های دریای مرجان، سلیمان، مارشال، میکرونزی، ماریانا] و بیشترِ قارّۀ آسیا[اندکی از جنوب ژاپن، بیشترِ چین (به‌جز شمالی‌تر از خطّ واصل شهرهای چینگ‌دائو به اورومچی)، جنوب قزّاقستان، جنوب روسیه (جنوبی‌تر از شهر ولگوگراد) و مناطق و کشورهای جنوب‌غربی‌تر از آنها] ممکن است و از آنجا که در نقاط غیر مرزی قطعاً هلال با چشم مسلّح رؤیت خواهدشد، برای همۀ نقاط زمین، چون در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، پنجشنبه ۷ آذر ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
