هیئت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان با مشارکت دانشگاه علوم پزشکی مشهد، نشستی تخصصی «پیوند قرنیه چشم از نگاه فقهی و فرهنگی» به میزبانی بانک چشم دانشگاه علوم پزشکی مشهد برگزار کرد.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، در این نشست علمی حجج‌اسلام والمسلمین محمد مروارید و محسن ملکی از اساتید دروس خارج و جمعی از اساتید سطوح عالی خوزه علمیه مشهد، حجت‌الاسلام کندری، معاون پژوهش حوزه علمیه خراسان، حجت‌الاسلام وحدتی شبیری، رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی، حجت‌الاسلام دکتر محمود طباطبائی، مسئول نهاد رهبری در دانشگاه علوم پزشکی، دکتر هادی انصاری، عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران، دکتر ملک‌زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دکتر تفقدی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دکتر سیامک زارعی قنواتی، رئیس بانک چشم مشهد و دکتر حجازی رئیس سازمان پزشکی قانونی خراسان حضور داشتند.
تعداد زیادی از بیماران چشم در صف انتظار پیوند قرنیه هستند
در ابتدای این دیدار دکتر زارعی گزارشی از فعالیت‌های بانک چشم مشهد ارائه کرد و گفت: بانک چشم مشهد نخستین بانک چشم دولتی در ایران است که اردیبهشت ۱۳۹۶ افتتاح گردید.
رئیس بانک چشم دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه براساس استانداردهای بین‌المللی هر ۲۰ میلیون نفر جمعیت نیازمند یک بانک چشم هستند، افزود: با توجه به افزایش پیوند قرنیه و بافت‌های چشمی نیازمند افزایش نیروی انسانی در این زمینه هستیم، از این‌رو، سالانه در مشهد دو نفر فوق تخصص قرنیه تربیت می‌شوند. کشور ما، قطب چشم پزشکی و پیوند قرنیه در منطقه خاورمیانه به شمار می‌رود.
زارعی با اشاره به تجهیزات پیشرفته این بانک چشم، یادآور شد: بانک چشم مشهد براساس مدل‌های اروپایی و آمریکایی طراحی و طبق استانداردهای بین‌المللی و روز دنیا ساخته شده است. در بانک چشم، قرنیه‌های اهدایی از بیماران مرگ مغزی و همچنین هر فردی که پس از مرگش برای اهدای قرنیه خود وصیت کرده باشد، نگهداری می‌شود.
وی با بیان اینکه قرنیه چشم تا ۳۶ ساعت بعد از مرگ قابل برداشت است، تأکید کرد: بانک چشم جمهوری اسلامی از ۲۰ سال گذشته در تهران راه‌اندازی و طی این مدت، پیوندهای زیاد قرنیه از طریق نگهداری در بانک قرنیه در کشور انجام شده است.
زارعی ادامه داد: با توجه به اینکه بسیاری از بیماری‌های چشم با پیوند قرنیه درمان می‌شود لذا نیاز به آن از نیازهای جدی و مبرم در زمینه چشم پزشکی هست و تعداد زیادی از بیماران چشم در صف انتظار پیوند قرنیه می‌باشند، لذا فرهنگ‌سازی در این زمینه از امور مهم و ضروری می‌باشد.
ورود علماء و فرهیختگان به مباحث فقه پزشکی لازم و ضروری است
در ادامه این دیدار صمیمانه دکتر هادی انصاری که بنا به دعوت هیئت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان، در این دیدار حضور داشت، ضمن ابراز خرسندی از حضور در این نشست و آشنائی با فعالیت‌های هیئت و روابط متقابل با دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: این‌گونه نشست‌ها و دیداری‌های علمی، مصداق عینی وحدت حوزه و دانشگاه محسوب می‌شود و ثمرات علمی و پژوهشی فراوانی بر آن مترتب است. همچنان که دانشگاه به حوزه نیاز دارد، حوزه هم نیاز به دانشگاه دارد و رسالت همه آن‌ها حل مشکلات و معضلات جامعه اسلامی است.
عضو فرهنگستان علوم پزشکی افزود: اهداء عضو از مسائل مهم دانش پزشکی هست و ورود علماء و فرهیختگان حوزه علمیه در این مباحث لازم و ضروری است، چه اینکه جامعه اسلامی توجه ویژه‌ای به مسائل شرعی و فقهی دارد خصوصاً در این زمینه، حتی کسانی که تقیدی نسبت به مسائل شرعی ندارند در مساله پیوند عضو ملتزم به رعایت احکام شرعی هستند.
باید مشکلات فقهی و شرعی پیوند قرنیه برطرف شود
در این نشست، استاد محمد مروارید، اظهار نمود: پیوند قرنیه از اقدامات مهم جامعه پزشکی است و ضرورت آن بسیار جدی است و باید مشکلات فقهی و شرعی آن برطرف شود. البته با توجه به اینکه قرنیه از اموات می‌تواند انجام شود، محذور کمتری نسبت به پیوند از بیماران مرگ مغزی دارد، لکن در همین مورد هم برخی از مراجع تقلید اشکالاتی دارند و اجازه قطع اعضاء میت را نمی‌دهند مگر در فرضی که حیات انسانی بر آن متوقف باشد و با توجه به اینکه در این فرض حیات شخص توقف بر قرنیه ندارد، لذا برداشت قرنیه از اموات جائز نیست.
استاد خارج فقه حوزه علمیه مشهد ادامه داد: در مقابل برخی از مراجع معظم تقلید معتقدند با توجه به اهمیت بینائی و عسر و حرج شدید در زندگی بدون بینائی می‌توان از کسانی که از دنیا رفته‌اند با رضایت اولیاء میت قرنیه را اخذ کرد.
حجت‌الاسلام وحدتی شبیری، رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی نیز در این نشست در رابطه با پیوند قرنیه سؤالاتی مطرح کرد و بیان داشت: آیا کسانی که نابینا بودند می‌توانند پیوند قرنیه بزنند و بینایی خود را به دست بیاورند؟ در پاسخ این پرسش دکتر زارعی پاسخ مثبت داد و خاطرنشان ساخت: حتی کسانی که سال‌ها از نعمت بینایی محروم بوده‌اند با پیوند قرنیه می‌توانند بینایی خود را به دست آورند و از یک معلولیت جدی نجات پیدا کنند.
پرسش‌هایی در رابطه با پیوند قرنیه
همچنین، حجت‌الاسلام دکتر طباطبائی ضمن در رابطه با پیوند قرنیه سؤالاتی مطرح کرد: فرآیند برداشتن قرنیه چه تأثیری در ظاهر افراد دارد؟ تطابق جنسیتی آیا در پیوند قرنیه مطرح است؟ دایره درمان با پیوند قرنیه چه مقدار است؟ آیا می‌توان از قرنیه حیوانات برای پیوند استفاده نمود؟
دکتر زارعی، رئیس بانک چشم دانشگاه علوم پزشکی مشهد در رابطه با این پرسش‌ها بیان کرد: اولین پیوندی که از غیر انسان انجام شد پیوند از خوک و خرگوش بود که ماندگاری کمی داشت و بدن خیلی فوری متوجه می‌شود که این عضو از گونه خودش نیست و آن را پس می‌زند، همچنین قرنیه مصنوعی که ممکن است حتی خطراتی برای چشم و بینایی داشته باشد و منجر به عفونت شود.
وی با بیان اینکه آنچه الآن اتفاق می‌افتد پیوند قرنیه است و پیوند سایر قسمت‌های دیگر چشم مرسوم و متداول نیست، ادامه داد: در رابطه با ظاهر جسد بعد از برداشتن قرنیه به گونه خاص و دقیقی بخیه زده می‌شود که هیچ تغییری در چهره و ظاهر متوفی ایجاد نمی‌شود و در این جهت هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد.
رئیس بانک چشم دانشگاه علوم پزشکی مشهد همچنین تأکید کرد: نسبت به پیوند به غیر هم‌جنس هیچ مشکلی از نظر پیوند وجود ندارد و در هر دو صورت پیوند موفقیت‌آمیز می‌باشد.
دکتر زارعی در پاسخ به این سؤال که آیا ممکن است به‌جایی برسیم که برای پیوند نیازی به قرنیه انسان نباشیم و بتوانیم از قرنیه مصنوعی استفاده کنیم، گفت: در شرائط موجود و حداقل تا ۲۰ سال آینده این اتفاق نخواهد افتاد و در همه جای دنیا پیوند قرنیه از انسان متداول است و به دنبال ساخت و تقویت بانک‌های چشم هستند.
ایران می‌تواند از نظر دانش و تکنیک پزشکی کمک به‌سزائی به کشورهای مسلمان کند
وی افزود: در منطقه خاورمیانه ایران از نظر دانش و تکنیک پزشکی می‌تواند کمک به سزائی به کشورهای مسلمان کند و نیاز آن‌ها را به قرنیه برطرف کند.
رئیس بانک چشم دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به این سؤال که عمل پیوند قرنیه تا چه حد ضرورت دارد، اظهار کرد: پیوند قرنیه به‌عنوان آخرین راهکار و روش درمانی محسوب می‌شود و تا جایی که روش‌های درمانی دیگر جواب دهد اقدام به پیوند قرنیه نمی‌شود.
در بخشی از این نشست، حجت‌الاسلام مرتضوی، مدیر هیئت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی، ضمن معرفی رسالت اصلی هیئت‌های اندیشه‌ورز، گزارش کوتاهی از فعالیت‌های هیئت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی ارائه کرد و گفت: تعامل و ارتباطی که بین نخبگان و اساتید حوزه و دانشگاه اتفاق افتاده اتفاقی نیکو و پسندیده بوده که جای آن در فضای علمی کشور خالی بوده است.
همچنین، حجت‌الاسلام کندری، معاون پژوهش حوزه علمیه خراسان، ضمن تشکر از دانشگاه علوم پزشکی مشهد بابت همکاری‌هایی که با حوزه علمیه انجام داده است به بیان فعالیت‌های معاونت پژوهش در سال‌های اخیر پرداخت و ابراز کرد: هیئت‌های اندیشه‌ورز به نیازهای جامعه باید توجه داشته باشد و در راستای پاسخگویی به آن‌ها برآیند، همچنین تولید علم و محتوای پژوهشی از رسالت‌های این مجموعه‌ها است. ایجاد ارتباط بهتر و مؤثرتر بین نهادهای علمی کشور مهم‌ترین هدف حوزه و دانشگاه باید باشد که ان‌شاءالله در آن موفق باشند.
گفتنی است، در پایان این دیدار که پنجشنبه پنجم دی‌ماه در محل بانک چشم مشهد برگزار شد، دکتر ملک‌زاده معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت در جلسه حاضر شد و ضمن شنیدن گزارش هیئت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی، ابراز امیدواری کرد که از این طریق بتوان به نتایج مطلوب رسید و مشکلات فقهی در زمینه مسائل پزشکی را حل و برطرف کرد و اعلام آمادگی شد که بتوان در این زمینه‌ها همکاری مطلوبی بین حوزه و وزارت بهداشت رخ بدهد.
