حجت‌الاسلام ترابی شهرضایی از محققان دقیق النظر و از اساتید شناخته‌شده دروس خارج فقه و اصول و از مؤلّفین و ممتحنین حوزه علمیه قم که ده‌ها سال عمر با برکت خود را در خدمت حوزه‌های علمیه و در مسیر تعلیم و تربیت طلاب سپری کرد، سرانجام بر اثر ابتلاء به عارضه حادّ تنفسی (کرونا) در سن ۶۰ سالگی به دیار باقی شتافت.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ اکبر ترابی شهرضایی، عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین، مدیر مدرسه فقه و حقوق مجتمع امین جامعۀالمصطفی و از محققین و اساتید مؤسسه امام صادق(ع) و مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، سحرگاه امروز ۲۳ اسفندماه ۱۳۹۸ پس از چند روز بیماری دار فانی را وداع گفت.
آیت‌الله جعفر سبحانی درگذشت این عالم فاضل و پرهیزگار را به خانواده ایشان تسلیت گفته و بیان داشتند: ایشان از محققین و اساتید مؤسسه امام صادق (ع) بوده و اثر تحقیقی و گران‌سنگ ِایشان بنام «موسوعه الرجالیه المیسره» از آثار قلمی ایشان است. از خداوند متعال رحمت و مغفرت واسعه‌ی خویش را برای آن مرحوم و صبر جمیل و اجر جزیل را برای بیت شریف مسألت می‌کنم.
آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه قم نیز در پیامی ارتحال استاد شهرضایی را تسلیت گفت و افزود: خبر درگذشت مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ اکبر ترابی شهرضایی مایه اندوه فراوان شد، ایشان از اساتید برجسته و شایسته و وارسته حوزه بود و سال‌ها درخدمت به طلاب و پژوهشگران به‌ویژه طلاب غیر ایرانی کوشا بود و آثار نیکی از خود به یادگار نهادند. ضمن گرامی داشت یاد آن استاد فرزانه، ارتحال این عالم فرزانه را به حوزه علمیه قم و بازماندگان محترم تسلیت عرض می‌کنم و علو درجات آن فقید سعید و شکیبایی و پاداش نیک الهی برای بازماندگان محترم از خداوند منان خواهانم.
آیت‌الله فاضل لنکرانی همچنین ارتحال استاد مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) را تسلیت گفت و اظهار نمود: ایشان از اساتید برجسته حوزه علمیه قم و یکی از مدرسان بسیار موفق در مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم‌السلام) بود که طلاب و فضلای بسیاری را تربیت نمود. آثار علمی بسیار جامع و مفیدی از خود به‌جای گذاشت. حسن خلق و تعهد و تواضع از ویژگی‌های بارز ایشان بود. این افتخار را به همراه داشت که در دفاع مقدس حضور جدی داشت و از جانبازان عزیز محسوب گردید.
نحصیلات و اساتید
استاد اکبر ترابی شهرضایی، در سال ۱۳۳۸ در خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمد. دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شهرستان شهرضا با اخذ دیپلم ریاضی به پایان رساند و در سال ۱۳۵۶ به حوزه علمیه قم وارد شد. در طی سه سال دوران مقدمات را طی کرده به تحصیل مکاسب و رسائل و کفایه در خدمت اساتیدی چون آیت‌الله ستوده و استاد موسوی تهرانی و استاد اعتمادی پرداخت. در سال ۱۳۶۰ هم‌زمان با درس کفایه به خارج قضا و درس رجال آیت‌الله جعفر سبحانی حاضر شد. در سال ۱۳۶۱ در درس فقه و اصول آیت‌الله وحید خراسانی شرکت و مدت ۱۳ سال شاگردی ایشان را نمود.
وی در دوران دفاع مقدس مدت ۱۷ ماه در دفتر نمایندگی امام (ره) که پس از رحلت امام به دفتر نمایندگی ولی فقیه تغییر نام یافت در تدارکات سپاه به‌عنوان معاون، خدمت کرد و بارها در جبهه دفاع مقدس همگام با رزمندگان دلاور بسیجی حاضر شد.
تدریس و تألیفات
استاد شهرضایی، دروس فقه و اصول را به مدت ۲۴ سال تدریس کرد و از سال ۱۳۸۰ به تدریس مکاسب و رسائل، سپس خارج فقه و اصول پرداخت و هم‌زمان با تدریس دروس حوزوی به تحقیق و تألیف پرداخت که و از جمله فعالیت‌های این استاد گران‌قدر، می‌توان به تألیف کتاب «الموسوعه الرجالیه المیسره»، «پژوهشی در علم رجال»، «کلیات علم رجال»، «در سرزمین وحی»، «قطره‌ای از زمزم معرفت»، «قطره‌ای از زلال معرفت»، «کلید بهشت»، «حدود» و … اشاره داشت.
فعالیت‌های اجرایی، اجتماعی و علمی
مرحوم ترابی شهرضایی علاوه بر ریاست مدرسه عالی فقه تخصصی (مجتمع امین) و عضویت در کمیته فقه و معاملات مدارج علمی حوزه علمیه قم؛ عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین، مدیر گروه رجال مدرسه عالی فقه و اصول حجتیه، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه، استاد راهنما، مشاور و داور پایان نامه‌های سطح ۳ و ۴ حوزه، ممتحن امتحانات شفاهی و روحانی کاروان‌های حج و عمره و عتبات و معاون تدارکات دفتر نمایندگی امام(ره) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوران دفاع مقدس را در کارنامه‌ی خود داشت.
نخستین کتاب رجالی که رهبر انقلاب به آن مراجعه می‌کند
مرحوم ترابی شهرضایی در گفتگویی خاطره‌ای از رهبر انقلاب نسبت به تواضع و جدیت ایشان در بحث‌های علمی؛ ایشان نقل می‌کند و می‌گوید: در سال‌های آغازین دهه هشتاد که در پی تحریر کتاب “الموسوعه الرجالیه المیّسره او معجم الرجال الوسائل”(۱) بودم، یادداشت‌های کتاب را برای دفتر حضرت آقا فرستادم تا به دست ایشان برسانند و تا با استفاده از تبحری که در رجال دارند، مرا در مراحل تدوین کتاب راهنمایی سازند.
دو سال پس از این رویداد با من تماس گرفتند که مقام معظم رهبری شما را خوانده است. وقتی که به ملاقات به یاد ماندنی خدمت ایشان رسیدم، فرمودند:
“خیلی دنبال شما گشتم، چرا زودتر نیامدید”. پاسخ دادم که ما نوشته را فرستادیم، اما پاسخی از دفتر شما نیامد که فهمیدم در انتقال این اثر به حضرت آقا کوتاهی شده بود.
ایشان شروع به معرفی پروژه کتابم به رئیس مجلس وقت و جمعی از فرماندهان ارتش جمهوری اسلامی که در جلسه حضور داشتند، نمودند و فرمودند:
“عجب کار عظیمی قرار است انجام گیرد و قرار است خصوصیت روات راویان وسایل الشیعه به‌صورت دسته‌بندی و به ترتیب شده با ذکر مبانی متفاوت رجالی قید گردد تا مجتهد با هر مبنایی که دارد، با رجوع به این کتاب تصمیم خود را بگیرد و نیازی به رجوع به کتاب‌های رجالی مرجع که زمان بسیاری را از او می‌گیرد، نباشد”.
پس از معرفی این پروژه توسط حضرت آقا، کتاب منتشر شده را به حضرت آقا دادم و گفتم که اثر تکمیل و به انتشار رسیده است.
حضرت آقا از زیر عینک نگاهی به من کردند و فرمودند: “تو نوشتی؟” خندیدم و گفتم “حاج آقا! مشکلی دارد؟ “فرمودند “بیا جلو”، مقداری جلوتر رفتم که با اصرار ایشان روبه‌رو شدم که نزدیک‌تر گردم تا جایی که در کنار حضرت آقا نشستم.
معظم‌له فرمودند:
هنگام بررسی سند روایات، این کتاب، نخستین کتابی است که به آن مراجعه می‌کنم.
دریافتم که از آن جا کتاب با اشراف حضرت آیت‌الله سبحانی نگاشته شده بود، ایشان نیز از قبل نسخه‌ای از آن را برای مقام معظم رهبری فرستاده بودند.
«تحریریه شبکه اجتهاد»، این ضایعه را به حوزه‌های علمیه، شاگردان و خاندان محترم تسلیت گفته و علو درجات و مغفرت الهی را از درگاه خداوند متعال برای این استاد فقید خواستار است.
کلیک کنید: پنج گفتگوی اختصاصی شبکه اجتهاد با مرحوم استاد اکبر ترابی شهرضایی
————————
۱- متن کتاب «الموسعه الرجالیه المیسره»، مشتمل بر فهرست اسامی رجال و راویانی است که در وسائل الشیعه و کتب اربعه روایت داشته‌اند و با استفاده از کتب رجالی شیعه، شرح حال آن‌ها آورده شده است. در ذیل هر عنوان، شرح حالی از آن راوی، با بیان اقوال علمای علم رجال، مشخص شده و به همراه آن، نام آثار وی مشخص شده است.
در بیان توثیق و تضعیف راویان، علاوه بر بیان اقوال قدما و متاخران، بر بعضی از توثیقات عام اعتماد شده است؛ مانند: اعتماد بر این قول مشهور که ابن ابی عمیر و صفوان بن یحیی و بزنطی، از غیر شخص ثقه روایت نقل نمی‌کنند؛ توثیق مشایخ اصحاب اجماع؛ وثاقت مشایخ صدوق و راویانی که در طریق صدوق‌اند؛ وثاقت راویانی که ابن قولویه در کتاب کامل الزیارات، به طور مستقیم از آن‌ها روایت نقل کرده است.
در بسیاری از موارد، تعداد روایات راویانی که نام آن‌ها در اسناد کتب اربعه آمده، مشخص شده است. در مواردی که راوی‌ای مشهور به اسم و کنیه و لقب باشد، هر یک در محل خود آورده شده است؛ اما تنها در یک موضع، شماره گذاری شده است تا مشخص شود که اینها شامل یک نفرند.
در خاتمه، آیه الله سبحانی، طریق شیخ صدوق و شیخ طوسی به راویانی که صاحب «کتاب» و یا «اصل» بوده‌اند و ایشان، روایات را از آن کتاب یا اصل اتخاذ کرده، آورده است.
