نویسنده(گان): علیرضا هدایی، حسین داورزنی، محمدرضا حمیدی

نشریه: دو فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی

شماره: سال هفتم، شماره ۱۲

دانلود: کلیک کنید

چکیده:

تبیین مفهوم حجت و بررسی مبانیِ آن مهم ترین مساله در علم اصول فقه است که ریشه در متون روایی و عقاید کلامی خاص خود دارد. مشهور ترین نظریات اصولی پیرامون مساله حجیت عمدتاً بر پایه حجیت ذاتی قطع و حجیت تنزیلی- جعلی امارات و با اصل قرار دادن عدم حجیت، ارائه شده است. در این نوشتار تلاش شده ضمن بیان ریشه های کلامی و روایی باب حجیت، و تبیین کاستی های مبانی نظریات مشهور، اصول قابل قبول تری در این زمینه ارائه شود؛ به نظر می رسد معنای واحد حجیت در مباحث اصولی عبارت است از قابلیت احتجاج بر مبنای علم حاصل از قیام امارات عقلایی؛ مشروط به آن که مورد ردع شارع قرار نگرفته باشند در این ساختار، اصل بر حجیت امارات و طرق عقلایی قرار داده می شود و ریشه منجزیت و معذریت امارات به وجود روح مسوولیت-پذیری یا تقصیر در اعتماد به امارات- به عنوان مقدمه حصول قطع یا اطمینان- دانسته می شود. این سخن علاوه بر مستدل تر بودن از نظریات رایج، توالی مناقشه برانگیز کمتری نیز به دنبال دارد و با روایات باب حجیت نیز سازگار ترست.